ՄԹՆՇԱՂԻ ԱՆՈՒՐՋՆԵՐ ԳԻՇԵՐ ԵՒ ՅՈՒՇԵՐ ՈՍԿԻ ՀԵՔԻԱԹ ՎԵՐԱԴԱՐՁ ՈՍԿԷ ՇՂԹԱՅ ՏՐԻՈԼԵՏՆԵՐ ԵՐԿԻՐ ՆԱԻՐԻ ԿԱՏՈՒԻ ԴՐԱԽՏՇԱՐՔԵՐԻՑ ԴՈՒՐՍ ԲԱՆԱՍՏԵՂԾՈՒԹԻՒՆՆԵՐ Վահան Տէրեան

ՄԹՆՇԱՂԻ  ԱՆՈՒՐՋՆԵՐ
ԳԻՇԵՐ  ԵՒ  ՅՈՒՇԵՐ
ՈՍԿԻ  ՀԵՔԻԱԹ
ՎԵՐԱԴԱՐՁ
ՈՍԿԷ  ՇՂԹԱՅ
ՏՐԻՈԼԵՏՆԵՐ
ԵՐԿԻՐ  ՆԱԻՐԻ
ԿԱՏՈՒԻ  ԴՐԱԽՏ
ՇԱՐՔԵՐԻՑ  ԴՈՒՐՍ
ԲԱՆԱՍՏԵՂԾՈՒԹԻՒՆՆԵՐ

ՄԹՆՇԱՂԻ  ԱՆՈՒՐՋՆԵՐ

1.  ՏԽՐՈՒԹԻՒՆ

ê³ÑáõÝ ù³ÛÉ»ñáí, ³ÝÝßÙ³ñ, áñå¿ë ùÝùáõß ÙáõÃÇ Ã»õ,
ØÇ Áëïáõ»ñ ³Ýó³õ Í³ÕÇÏ áõ Ï³Ý³ã Ù»ÕÙÇõ ßáÛ»Éáí.
ÆñÇÏÝ³Å³ÙÇÝ, Ã÷»ñÝ ûñûñáÕ ÑáíÇ å¿ë Ã»Ã»õ
ØÇ áõñáõ ³Ýó³õ, ÙÇ ·áõÝ³ï ³ÕçÇÏ ×»ñÙ³Ï ßáñ»ñáí....

²ñÓ³Ï ¹³ßï»ñÇ ³Ù³ÛáõÃ»³Ý Ù¿ç Ý³ Ù»ÕÙ ßßÝç³ó,
Î³ñÍ»ë Ã¿ ëÇñáÛ ùÝùáõß Ëûëù ³ë³ó ÝÇñÑáÕ ¹³ßï»ñÇÝ. ¬
Ì³ÕÇÏÝ»ñÇ Ù¿ç ³Û¹ ³Ýáõñç ÏáÛëÇ ßßáõÏÁ ÙÝ³ó,
ºõ Í³ÕÇÏÝ»ñÁ ³Û¹ ëáõñµ ßßáõÏáí ÇÙ ëÇñïÁ ÉóñÇÝ...

1908

2. ԷՍՏՈՆԱԿԱՆ ԵՐԳ

ºñµ ÏÁ Ûá·Ý»ë, ÏÁ ·³½³½»ë ³ßË³ñÑÇóª
¸³ñÓÇ°ñ ÇÙ Ùûï, í»ñ³¹³ñÓÇ°ñ ¹áõ ÝáñÇó. ¬
ò³õ³Í ëÇñïÁë ÙÇ³ÛÝ ù»½Ýáí ¿ ßÝã»Éª
âÇ Ï³Ù»Ý³É Ý³ í»ñëïÇÝ ù»½ ï³Ýç»É£

ºÃ¿ µ³ËïÝ áõ í³Û»ÉùÝ»ñÁ ù»½ Ååï³Ý,
úï³ñ Ù³ñ¹ÇÏ ù»½ ëÇñ³µ³ñ áÕçáÛÝ ï³Ý,
¶áõó¿ »ë É³Ù µ³ËïÇ¹ Ñ³Ù³ñ, ÇÙ ³Ý·ÇÝ,
ê³Ï³ÛÝ ¹³ñÓÇ°ñ, í»ñ³¹³ñÓÇ°ñ ¹áõ ÏñÏÇÝ£

ºÃ¿ Ñ»éõáõÙ ×³Ï³ï³·ÇñÝ ³ÝÑá·Ç
êÇñïÁ¹ Ù³ïÝ¿ ³ÝÏ³ñ»ÏÇó ï³Ýç³ÝùÇ,
ú, ·Çï»óÇñ, ÇÙ Ñá·ÇÝ ¿É ÏÁ ó³õÇ
²ÝÙËÇÃ³ñ ÙáñÙáùáõÙÇó ùá ó³õÇ....

1906

3. ԱՇՈՒՆ

¸³ÉáõÏ ¹³ßï»ñ, Ù»ñÏ ³Ýï³é...
¬ Ø³Ñ³óáÕÇ ïËáõñ Ï»³Ýù.
²ÝÓñ»õ, ù³ÙÇ, ë»õ Ï³Ù³ñ...
¬ êñï³Ïïáõñ Ñ»Ï»Ï³Ýù£

ØÇ·áõÙ ßáÕ³ó ÙÇ óáõñï ÉáÛë.
¬ ú, ³ñ¹»ûù Ï³±Û í»ñ³¹³ñÓ. ¬
Ø³Ñ³óáÕÇ ³Ý½ûñ ÛáÛë,
ìÑ³ï ëñïÇ ïËáõñ Ñ³ñó...

²ÝáõÅ ó³õÇ óáõñï Ï³å³ñ...
Ø³Ñ³óáÕÇ ïËáõñ Ï»³Ýù.
¬ ²ÝÙËÇÃ³¯ñ, ³Ýëå³¯é
ìÑ³ïáõÃ»³Ý Ñ»Ï»Ï³Ýù....

1906-1907

4. ՇԻՐԱԿԻ ԴԱՇՏԵՐԻՑ

²ëïÕ»ñÝ »Ý ÅåïáõÙ Éáõë»Õ¿Ý Ý³½áí,
Ê³Õ³Õ ¹³ßï»ñÁ ÙáõÃÝ ¿ Ñ³ÙµáõñáõÙ.
¬ ºë Ï³Ë³ñ¹áõ³Í »Ù ÙÇßï ÝáÛÝ »ñ³½áí,
ØÇßï ÝáÛÝ óÝáñùÝ ¿ ÇÙ ëÇñïÁ ³ÛñáõÙ£

Øûï»ó³Í »ñÏÝÇó ³ëïÕ»ñÁ å³ÛÍ³é
ÄåïáõÙ »Ý Ë³Õ³Õ ùá ³ãù»ñÇ å¿ë. ¬
¬ ÆÙ Éùáõ³Í ëñïÇ Ï³ñûïÁ ³ÝÍ³Ûñ
²Ù¿Ý ÇÝãÇ Ù¿ç áñáÝáõÙ ¿ ù»½...

1905

5. ¡ ¡ ¡

ê³ñÇ Û»ï»õáõÙ ßáÕ»ñÁ Ù»é³Ý.
²Ýáõß ¹³ßï»ñÁ å³ï»ó Ï³åáÛï Ù¿·.
îËáõñ »ñ»ÏáÝ ½³ñÏ»É ¿ íñ³Ý.
¬ êÇñïÁë Ï³ñûïáí Ï³ÝãáõÙ ¿ ù»½ª »°Ï£

ÊáñÑñ¹³õáñ ¿ »ñÏÇÝùÝ »ñ³½áõÝ.
ì³ñë³Ã³¯÷ áõéÇ, ¹áÕ¹áçá¯õÝ »Õ»·.
²ñÍ³Ã Ëûëù»ñáí ³ÕµÇõñÝ ¿ ËûëáõÙ.
¬ êÇñïÁë Ï³ñûïáí Ï³ÝãáõÙ ¿ ù»½ª »°Ï£

Ì³ÕÇÏÝ»ñÝ ³Ñ³ ùÝùáõß ÷³Ïáõ»óÇÝ,
´³óáõ»óÇÝ »ñÏÝÇ Í³ÕÇÏÝ»ñÝ ³ÝÑ³ë.
ê»õ ï³·Ý³åÝ»ñÁ ÇÙ ëÇñïÁ ÉóñÇÝ.
¬ ²ñ¹»ûù á±õñ »ë ¹áõ, ÇÙ ³Ýáõß »ñ³½£

êÇñï ÇÙ, ³Û¹ á±õÙÝ »ë ¹áõ Ç½áõñ Ï³ÝãáõÙ,
î»ëª ·Çß»ñÝ ³Ýó³õ, ³ëïÕ»ñÁ Ù»é³Ý,
Ø»Ý³õáñ ÇÙ ëÇñï, ÙáÉáñáõ³Í ÃéãáõÝ,
Î³ñûïÇ¹ Ï³ÝãÁ ãÇ Ñ³ëÝÇ Ýñ³Ý.....

1908

6. ¡ ¡ ¡

ºõ Ùáé³óáõ³Í »õ ³ÝÙáé³ó Ñ»ùÇ³ÃÝ»ñ,
ÈáÛë ÑÝãÇõÝÝ»ñ, áñ ¹áÕáõÙ »Ý ³ßË³ñÑáõÙ,
øÝùáõß ³ëïÕ»ñ, áñ í³éõáõÙ »Ý áõ Ù³ñáõÙ.
¬ Î»³°Ýùë, Ý³ ¿É ÙÇ Éáõë»Õ¿Ý Ñ»ùÇ³Ã ¿ñ...

Ö³é³·³ÛÃÝ»ñ, áñ ßáÕ³óÇÝ áõ ãÁ Ï³Ý,
ØÃÝß³ÕÇ áõñáõ³·Í»ñ Ýñµ³ÑÇõë.
Î»³Ýùë, Ñ»éáõáõÙ, ³ÝÛ³Ûï Ïáñ³Í ÙÇ Ñ»½ ÉáÛë,
àÕ ãÇ í³éáõÙ áã ³Ýó»³ÉÁ, áã Ý»ñÏ³Ý£

Ð»é³Í³õ³É ³ÝÛ³ÛïÝ»ñáõÙ å³Ñõï³Í,
¶³ÉÇù ûñ»ñÝ ³ÝÑáõÝ, ³Ýï»ë Ë³õ³ñáõÙ.
¬ Î»³Ýùë Û³õ¿ï ù»½ ³ÝÍ³ÝûÃ ï³×³ñáõÙ
Î³ÝÃ»ÕÇ å¿ë ³éÏ³ÛÍáõÙ ¿ ùá ¹ÇÙ³ó...

1905

7. FATUM

Î³Ë³ñ¹³Ï³Ý ÙÇ ßÕÃ³Û Ï³Û »ñÏÝùáõÙª
²Ý»ñ»õáÛÃ, áñå¿ë ó³õÁ Ëáñ Ñá·áõ.
ÆçÝáõÙ ¿ Ý³ ÛáõßÇÏ, áñå¿ë ÇñÇÏáõÝ,
úÕ³Ï»Éáí ÉáÛë ³ëïÕ»ñÁ Ù¿Ï - Ù¿Ïáõ£

Ø»ÕÙ ·Çß»ñÇ ·»Õ³·³Ý·áõñ »ñ³½áõÙª
²ÛÝ ³ëïÕ»ñÁ, áñå¿ë ÙáÙ»ñ ëñµ³½³Ý,
²éÏ³ÛÍáõÙ »Ý Ï³ñûï³·ÇÝ »ñ³½áõÝª
Ú³õ»ñÅ³µ³ñ Çñ³ñ Ï³åáõ³Í »õ µ³Å³Ý£

ºë áõ ¹áõ ¿É ßÕÃ³Ûáõ³Í »Ýù Çñ³ñáõ,
Î³ñûï³í³é »ñ³½áõÙ »Ýù ÙÇßï Çñ³ñ,
ØÇßï Çñ³ñ Ñ»ï, µ³Ûó ÙÇßï µ³Å³Ý »õ Ñ»éáõ,
²ëïÕ»ñÇ å¿ë »õ Ñ³ñ³½³ï »õ ûï³ñ...

1906

8. ԷԼԵԳԻԱ

Ø»éÝáõÙ ¿ ûñÁ£ Æç³õ Ã³÷³ÝóÇÏ
ØáõÃÇ Ù³Ýáõ³ÍÁ ¹³ßï»ñÇ íñ³Û.
Ê³Õ³Õ - ³Ýã³ñ ¿, å³ÛÍ³é ·»Õ»óÇÏ
²ÝïñïáõÝç ÝÇÝçÁ Ù³Ñ³óáÕ ûñáõ³Û...

ä³ñ½ çñÇ íñ³Û »Õ»·Á Ñ³Ý¹³ñï,
²Ý¹áÕ¹áç Ï³Ý·Ý³Í ¿É ãÇ ßßÝçáõÙ.
ÈéÇÝ ËáÏáõÙ »Ý »ñÏÇÝù, ·»ï áõ ³ñï,
ºõ áã ÙÇ ß³ñÅáõÙ, áõ áã ÙÇ ÑÝãÇõÝ....

ºë Ï³Ý·Ý³Í »Ù Éáõé, ³Ýã³ñ ¿ Ñá·Çë,
Â³ËÇÍë Ë³Õ³Õ ³ÝáõñçÇ ÝÁÙ³Ý.
¾É ã»Ù ³ÝÇÍáõÙ ó³õ»ñÁ Ï»³ÝùÇë,
¾É ã»Ù ïñïÝçáõÙ íÇ×³ÏÇóë áõÝ³ÛÝ.....

1903

9. ԱՇՆԱՆ ԵՐԳ

òñï³Ñ³¯ñ, ÑáÕÙ³í³¯ñ,
¸áÕ³óÇÝ Ù»ÕÙ³µ³ñ
î»ñ»õÝ»ñÁ ¹»ÕÇÝ,
ä³ï»óÇÝ ÇÙ áõÕÇÝ....

Ö³×³ÝãÝ»ñÁ ÃáßÝ³Ý...
Î³Ý³ãÝ»ñÁë ³ßÝ³Ý ¬
ÆÙ ËáÑ»ñÁ ÙáÉ³ñª
òñï³Ñ³¯ñ, ÑáÕÙ³í³¯ñ...

Îñ³ÏÝ»ñÁë ³Ýó³Ý,
òáõñï áõ Ù¿· ¿ ÙÇ³ÛÝ...
²ÝáõñçÝ»ñë »ñÏÝ³ÍÇÝ
¶Ý³óÇ¯Ý, ·Ý³óÇ¯Ý...

1906

10. ¡ ¡ ¡

êÇñïÁë ó³õáõÙ ¿ ³Ýó³Í ·Ý³ó³Í
úñ»ñÇë Ñ³Ù³ñ.
¬ Ø¿ÏÁ ßßáõÏáí å³ïÙáõÙ ¿ Ï³Ù³ó,
Ø¿ÏÁ ÇÙ Ñá·ÇÝ ï³ÝçáõÙ ¿ Û³Ù³é£

²Û¹ Ûáõß»ñÇ Ù¿ç Ï³Û ÙÇ ù³Õóñ ó³õ,
ØÇ ÃáíÇã »ñ³½.
¬ Ø¿ÏÁ ÇÙ ëÇñïÁ ÷ßñ»Éáí ³Ýó³õ
àõ Ñ»·ÝáõÃÇõÝáí Ý³ÛáõÙ ¿ íñ³ë£

ê³Ï³ÛÝ ã»Ù Ï³ñáÕ »ë Ýñ³Ý ³ï»É ¬
êÇñáõÙ »Ù Ýñ³Ý.
¬ ÆÙ Ï»³ÝùÁ ÙÇ Ýáõñµ Ùßáõß ¿ å³ï»É,
¶áõñ·áõñáõÙ ¿ ÇÝÓ ÙÇ ÉáÛë - Ñ³Ý·ñáõ³Ý...

¬ Ø¿ÏÁ ÇÙ ëÇñïÁ ÷ßñ»Éáí ³Ýó³õ.
ú, ù³Õóñ ³ñµ³Ýù£
¬ úñÑÝáõ³Í ¿ù ¹áõù, ë¿ñ, óÝáñù áõ ó³õ,
úñÑÝáõ³Í ¿ù ¹áõù, »ñÏÇñ, »ñ· áõ Ï»³Ýù....

1905 -1906

11. ԱՆԾԱՆՕԹ ԱՂՋԿԱՆ

ÈáÛëÝ ¿ñ Ù»éÝáõÙ, ûñÁ ÙÃÝáõÙ.
ØáõÃÁ ïÝÇó ïáõÝ ¿ñ ÙïÝáõÙ.
ºë ï»ë³Û ù»½ ÇÙ ×³Ù÷Ç Ùûï,
ÆÙ Ùï»ñÇ°Ù, ÇÙ ³ÝÍ³Ýû°Ã£

²ÕµÇõñÝ ³Ýáõß Ñ»ùÇ³ÃÇ å¿ë
Æñ ÉáÛë »ñ·áí ÅåïáõÙ ¿ñ Ù»½.
¸áõ Ùûï»ó³ñ Ù»ÕÙ, Ñ³Ùñ³ù³ÛÉ,
àñå¿ë ùÝùáõß ÇñÇÏáõ³Û ÷³ÛÉ£

²Ý³ÏÝÏ³É µ³ËïÇ ÝÁÙ³Ý,
Ú³ÛïÝáõ»óÇñ å³ÛÍ³é - ³ÝÓ³ÛÝ.
²Ýç³ïáõ»óÇÝù Ñ³Ùñ áõ Ñ³Ý¹³ñï.
Î»³ÝùÇ ×³Ù÷ÇÝ ÙÇ ³ÏÝÃ³¯ñÃ...

1903

12. ԱՇՆԱՆ ՄԵՂԵԴԻ

²ßáõÝ ¿, ³ÝÓñ»õ... êïáõ»ñÝ»ñÝ ³ÝÓ»õ
¸áÕáõÙ »Ý ¹³Ý¹³Õ... ä³Õ, ÙÇ³å³Õ³Õ
²ÝÓñ»¯õ áõ ³ÝÓñ»¯õ...
êÇñïÁë ï³ÝçáõÙ ¿ ÇÝã áñ ³Ýáõñ³Ë
²ÝÑ³Ý·ëïáõÃÇõÝ...
êå³ëÇñ, ÉëÇñ. »ë ã»Ù Ï³Ù»ÝáõÙ
²Ýó³Í ÉáÛë»ñÇó, ³Ýó³Í ÛáÛ½»ñÇó
î³é³å»É ÏñÏÇÝ.
Ü³ÛÇñ, ³Ë, Ý³ÛÇñª ó³õáõÙ ¿ ÝáñÇó
ÆÙ ÑÇõ³Ý¹ Ñá·ÇÝ...

²ÝÓñ»õ ¿, ³ßáõÝ... ÆÝãá±õ »ë ÛÇßáõÙ,
Ð»é³ó³Í ÁÝÏ»ñ, Ùáé³ó³Í ÁÝÏ»ñ,
ÆÝãá±õ »ë ÛÇßáõÙ.
¸áõ ³ÛÝï»Õ ¿Çñ, ³ÛÝ ³ÕÙÏ³Ñ»ñ
Î»³ÝùÇ ÙßáõßáõÙ...
¸áõ Ï»³°ÝùÝ »ë ï»ë»É, ¹áõ Ï»³°ÝùÝ »ë ÛÇßáõÙ ¬
àëÏ¿ ï»ëÇÉÝ»¯ñ, ³ÝáõñçÝ»ñÇ Éá¯Ûë...
ºë óáõñï ÙßáõßáõÙ.
ÆÙ Ñá·áõ Ñ³Ù³ñ ãÁÏ³Û ³ñß³ÉáÛë ¬
²ÝÓñ»¯õ ¿, ³ßáõÝ...

1906, û·áëïáë

13. ¡ ¡ ¡

ÆÝÓ Ã³Õ¿ù, »ñµ Ï³ñÙÇñ í»ñç³ÉáÛëÝ ¿ Ù³ñáõÙ,
ºñµ ïËáõñ ··áõ³Ýùáí ³ñ»·³ÏÁ Ù»éÝáÕ
ê³ñ»ñÇ ³ñÍ³Ã¿ Ï³ï³ñÝ»ñÝ ¿ í³éáõÙ,
ºñµ ÙÃÝáõÙ ÏáñãáõÙ »Ý Íáí áõ ÑáÕ...

ÆÝÓ Ã³Õ¿ù, »ñµ ïËáõñ ÙÃÝß³ÕÝ ¿ ÇçÝáõÙ,
ºñµ ÉéáõÙ »Ý ûñáõ³Û ³ÕÙáõÏÝ»ñÁ ½áõ³ñÃ,
ºñµ ßáÕ»ñÝ »Ý Ù»éÝáõÙ, Í³ÕÇÏÝ»ñÁ ¬ ÝÝçáõÙ,
ºñµ ÙÃÝáõÙ ÏáñãáõÙ »Ý É»é áõ ³ñï£

ÆÙ ßÇñÙÇÝ ¹³ÉÏ³óáÕ Í³ÕÇÏÝ»ñ ó³Ý»ó¿ù,
àñ Ë³Õ³Õ áõ Ñ³Ý¹³ñï Ù³Ñ³Ý³Ý.
ÆÝÓ ³ÝÉ³ó Ã³Õ»ó¿ù, ÇÝÓ ³ÝËûë Ã³Õ»ó¿ù.
ÈéáõÃÇ¯õÝ, ÉéáõÃÇ¯õÝ, ÉéáõÃÇ¯õÝ ³Ýë³ÑÙ³Ý...

1905

14. ¡ ¡ ¡

´Çõñ Ù³ñ¹áó Ù¿ç,
ä³Õ Ù³ñ¹áó Ù¿ç,
àñå¿ë ïñïáõÙ
²Ý³å³ïáõÙ ¬
Ø»Ý³ÏáõÃÇ¯õÝ,
Ø»Ý³ÏáõÃÇ¯õÝ...

²¯Ë, ³Ûë ïñïáõÙ,
ºñÏñÇ óñïáõÙ
²ÝÉáõñ ÁÝÏ³Ý,
²ÝËûë Ñ³Ý·³Ý
ºñÏÝùÇ Ûáõß,
ºñ·»ñë ³Ýáõß£

ºõ ÇÙ Ñá·áõÙ,
òáõñï áõ ÙÇ·áõÙ,
ÊÇÝ¹Á Ù»é³õ,
´³ËïÁ Ù³ñ³õ
²Ýí»ñ³¹³¯ñÓ,
²Ýí»ñ³¹³¯ñÓ...

1908

15. ԹԱՓԱՌԱԿԱՆ

úÝÇÏÇÝ

ÜáñÇó ÏÁ ÃáÕÝ»Ù ù³Õ³ùÝ ³ÕÙÏáï
àõ ×³Ù÷³Û ÏÁÝÏÝ»Ù Û³õ¿ï ÙÇ³ÛÝ³Ï.
²ÝËûë ÏÁ Ù³ñÇ »ñ»ÏáÝ ³Õáï,
ÎÁ å³éÏ»Ù ¹³ßïáõÙ Ï³Ý³ã Í³éÇ ï³Ï£

ÎÁ Ùáé³Ý³Ù Ñ»éáõÇ ³ÕÙáõÏÁ ³Ñ»Õ,
ÎÁ ½·³Ù Ñ³ÙµáÛñÁ áõñÇß ûñ»ñÇ,
ÈáÛë »ñ³½Ý»ñÇ ·Çß»ñÁ ßù»Õ,
êñïÇë ³ÝÍ³ÝûÃ í³Û»Éù ÏÁ µ»ñÇ...

Ð»é³õáñ Ù³ñ¹áó ó³õ»ñÁ ÏÁ ½·³Ù,
Î³ñÏ³ãáÕ çñÇ É³óÁ ÏÁ Éë»Ù.
ÐáÕÁ ÏÁ ·ñÏ»Ù, ç»ñÙ ÏÁ Ñ»Ï»Ï³Ù,
ì³é ³ëïÕ»ñÇ Ñ»ï ³Ýáõß Ï° »ñ³½»Ù£

²ÝïáõÝ ³Ýóáñ¹Çó ÏÁ ËÝ¹ñ»Ù »ë Ñ³ó,
ä³ÛÍ³é ³ÕµÇõñÇ çáõñÁ ÏÁ ËÙ»Ù,
È³ÛÝ »ñÏÝùÇ ï³Ï Ñ³ßï áõ ëñï³µ³ó
øÝùáõß Í³ÕÏ³Ýó Ñ»ï Ë³Õ³Õ ÏÁ ùÝ»Ù...

1907-1908

16. ԿԱՐՕՏ

ÆÙ ³Ýí»ñç ×³Ù÷Ç ï³Ýç³ÝùÇó Ûá·Ý³Íª
ºë ÝÝç»É ¿Ç áëÏ»Õ¿Ý ³ñïáõÙ.
àõ ×ã³ó ëÇñïÁë í³Û»ÉùÇó ³ÝÏ³ñÍ
¬ Âáõ³ó, áñ Ù¿ÏÁ Ï³ÝãáõÙ ¿ ïñïáõÙ...

ºõ »ë ³ñÃÝ³ó³Û ËÝ¹áõÃ»³Ý ó³õÇó. ¬
¶Çß»ñáõ³Û ÑáíÝ ¿ñ É³ÉÇë ¹³ßï»ñáõÙ,
ØáõÃ Ñ»é³ëï³ÝÝ ¿ñ ¹ÅÏ³Ù Ý³ÛáõÙ ÇÝÓ,
Ø»Ý³ÏáõÃÇ°õÝÝ ¿ñ ù³ñÇ å¿ë ÉéáõÙ...

1905

17. ԼՈՒՍՆՈՏ

ÐÙ³Ûáõ³Í ÉáõëÝÇ ßáÕ»ñáíÝ ³ñÍ³Ã,
êñïáõÙ ÷³Û»Éáí ³Ýëáíáñ ÙÇ ï»Ýã,
àõñáõ³Ï³Ýûñ¿Ý ßñçáõÙ ¿ ³Ýí»ñç,
î³ñûñ¿Ý ÉéÇÝ ÉáõëÝáïÁ ·áõÝ³ï£

ÈáõëÝÇ ßáÕ»ñÁ ÃáíÇã-Ëáõë³÷áÕ
êïáõ»ñÇ¹ ÝÙ³Ý »õ Ñ»éáõ »õ Ùûï,
ºë ÙÇ ÉáõëÝ³Ñ³°ñ, »ë ÙÇ Ë»ÝÃ ÉáõëÝá°ï,
¸áõ óá°Éù, ¹áõ óÝá°ñù Û³õÇï»³Ý Ë³µáÕ£

ÆÙ Ù¿ç ë³é»É ¿ ÑÇõ³Ý¹ ÙÇ Ï³ñûï,
ºõ ãÁ·ïÝ»Éáõ ï³Ýç³ÝùÁ Ù³ßáÕ.
ºë ÙÇ ÉáõëÝ³Ñ³°ñ, ¹áõ ÉáõëÝÏ³°Û ßáÕ,
¸áõ Û³õ»ñÅ³µ³ñ »õ Ñ»éáõ »õ Ùûï....

1906

18. ՀՐԱԺԵՇՏ

¸áõ ·ÝáõÙ »ëª ãÁ·Çï»Ù áõñ,
Èáõé áõ ïËáõñ,
Ð»½ ·áõÝ³ïáõáÕ ³ëïÕÇ ÝÁÙ³Ý£

ºë ·ÝáõÙ »Ù ïñïáõÙ-Ù»Ý³Ï,
²ÝÅ³Ù³Ý³Ï,
Ì³ÕÏÇó ÁÝÏ³Í Ã»ñÃÇ ÝÁÙ³Ý£

¸áõ ·ÝáõÙ »ëª ãÁ·Çï»Ù áõñ,
êñï³Ïïáõñ
È³óÁ¹ å³Ñ³Í ÇÙ Ñ³Û»³óùÇó£

ºë ·ÝáõÙ »Ù Éáõé-³ÝïñïáõÙ,
´³Ûó ÇÙ ëñïáõÙ
ò³°õ ¿ ³Ýí»ñç, Ù³Ñá¯õ ÏëÏÇÍ...

1904

19. ԻՐԻԿՆԱԺԱՄ

Þáõïáí ÏÁ Éé¿ ³ÕÙáõÏÁ ¹³Å³Ý,
àõ ëÇñïÁë ÏÁ ½·³Û ù³ÛÉ»ñ¹ ÷³÷áõÏ.
¸áõ ÝáñÇó ÏÇçÝ»ë, Ýáõñµ ÇñÇÏÝ³Å³Ù,
øá Ë³Õ³Õ ÙáõÃáí ··áõáÕ-Ëáõë³÷áõÏ£

îËáõñ Ã»õ»ñÁ¹ ³ÝÓ³ÛÝ ÏÁ ÷é»ë,
ÎÁ ·ñÏ»ë ÑáÕÁ Ï³Ý³óÇ Ý³½áí,
ºñÏÝùáõÙ ³Ýáõñç ³ëïÕ»ñ ÏÁ í³é»ë,
ÎÁ ÉóÝ»ë Ñá·Çë ³Ýáõß »ñ³½áí£

òáõñï ó»ñ»ÏÝ»ñÇó Û³õÇï»³Ý ¹Å·áÑª
êÇñïë Ï³ñûï ¿ ùá ··áõ³ÝùÝ»ñÇÝ.
¸áõ ÇÝÓ ã»ë Ë³µáõÙ, ùÝùáõß »ñ»ÏáÛ,
²Ýáõß »ñ»ÏáÛ, Ù»ÕÙ áõ Ùï»ñÇÙ...

ÎÁ Ýëï»Ù ³Ýí»ñç, ÏÁ Ýëï»Ù Ù»Ý³Ï.
¸áõ ÏÁ ÷³ñáõ»ë ÇÝÓ Ã»õ»ñáí ×ÏáõÝ,
øÝùáõß ÏÁ ··áõ»ë ÛáÛë áõ ÛÇß³ï³Ï,
ÎÁ å³ñ½»ë Ù»ÕÙÇÏ óáÉùÁ¹ ÇÙ Ñá·áõÝ£

1907

20. ԱՆՋԱՏՄԱՆ ԵՐԳ

¸áõ ³ÝÑá· Ý³Û»óÇñ ÇÙ íñ³Û,
àõ ³Ýó³ñ ùá Ë³Õáí Ï³Ý³óÇ.
ºë ù»½ÝÇó ¹³éÝ³ó³Í Ñ»é³ó³Û,
ºë ù»½ÝÇó Ñ»é³ó³Û áõ É³óÇ....

ÆÙ Ñá·ÇÝ Íáí»ñáõÙ ³ÝÍ³ÝûÃ,
Ø»Ý³õáñ áõ ÙáÉáñ ÙÇ Ý³õ³Ï,
Ø³ïÝ»óÇ ÷áÃáñÏÇÝ ³ÕÙÏáï,
Úáõë³µ»Ï, ÃáÕ³Í Õ»Ï áõ ÃÇ³Ï...

ÆÝÓ Ñ»éáõÇó ÉáÛë ÷³ñáë ãÇ Ï³ÝãáõÙ,
âÇ ÅåïáõÙ ÇÝÓ Ë³Õ³Õ Ñ³Ý·ñáõ³Ý.
ØÇ³ÛÝ ÑáÕÙÝ ¿ ïËáõñ ß³é³ãáõÙ,
²ÝÃ³÷³Ýó Ù¿·-Ùßáõß ¿ ÙÇ³ÛÝ...

1905

21. ՑՆՈՐՔ

Ü³ áõÝ¿ñ ËáñáõÝÏ »ñÏÝ³·áÛÝ ³ãù»ñ,
øÝùáõß áõ ïñïáõÙ, áñå¿ë ÇñÇÏáõÝ.
Ü³ ÙÇ ³ÝÍ³ÝûÃ »ñÏñÇ ³ÕçÇÏ ¿ñ,
àñ ³ÕûÃùÇ å¿ë ³åñ»ó ÇÙ Ñá·áõÙ£

Üñ³ ÅÁåÇïÁ Ù»ÕÙ ¿ñ áõ ¹áÕ¹áç,
àñå¿ë ÉáõëÝ»³ÏÇ ÅåÇïÁ ïËáõñ.
Ü³ ãáõÝ¿ñ ËáóáÕ Ãáíã³ÝùÁ ÏÝáç. ¬
Ü³ Ùûï»ÝáõÙ ¿ñ áñå¿ë ù³Õóñ ùáÛñ...

ÆÙ Ûáõß»ñÇ Ù¿ç ³Ù¿ÝÇó å³ÛÍ³é,
ÆÙ Éùáõ³Í ëñïÇ Ù³ùáõñ Ñ³Ý·ñáõ³Ý,
øáÛñ ÇÙ, ¹áõ ãÁÏ³ë, ùáÛñ ÇÙ, ¹áõ Ù»é³ñ,
àõ ù»½ Ñ»ï Ñá·áõë ÉáÛë»ñÁ Ù»é³Ý....

1904

22. ¡ ¡ ¡

ÂáíÇã ùÝùßáõÃ»³Ùµ Û³Ý·ãáÕ ³ßË³ñÑáõÙ
ºñ»ÏáÝ í³é»ó ÉáÛë»ñ ¹Å·áõÝ³Ï.
ØáõÃÁ ÑÇõëáõÙ ¿ ïñïÙáõÃ»³Ý Å³Ý»³Ï,
Ì³ÕÇÏÝ»ñÝ ³Ýáõß µáÛñ »Ý µáõñí³éáõÙ.
¬ ÆÙ ëÇñïÁ ïñïá¯õÙ, ÇÙ ëÇñïÁ Ù»Ý³¯Ï...

Ø»é³Í ÉáõëÝ»³ÏÁ, Ù»Ý³Ï áõ ³Õáï,
ê÷éáõÙ ¿ ßáõñçÁ Çñ ßáÕ»ñÁ óáõñï.
Ú³õ¿ï ÉéáõÙ ¿ ÙÇ ïËáõñ ËáñÑáõñ¹,
ì³éõáõÙ ¿ Û³õ¿ï ÙÇ ³Ý³Ýó Ï³ñûï.
¬ êÇ°ñï ÇÙ óÝáñáÕ, ëÇ°ñï ÇÙ ³ÝÛ³·áõñ¹...

îËáõñ áõ Ù»Ý³Ï ÉáõëÝ»³ÏÝ ¿ í³éõáõÙ, ¬
ÆÙ ëÇñïÝ ¿ É³ÉÇë Ù»Ý³Ï áõ ó³õáï.
ÈáõëÝ»³ÏÝ ³ñ»õÇ Áëïáõ»ñÝ ¿ ³Õáï,
²ñ»õÇ óáÉùÝ ¿ ÉáõëÝ»³ÏÁ ïñïáõÙ.
¬ ö³éùÇ¹ ëïáõ»°ñÝ ¿ ÇÙ Ï»³ÝùÁ Ï³ñûï£

1907

23. ՎԻՀԻ ԵԶԵՐՔԻՆ

àõÝÏÝ¹Çñ »Õ³Û ÑáÕÙÇ Ë»ÝÃ »ñ·ÇÝ,
¬ ²Ý³Ùáù ó³õÇ ëñïÙ³ßá¯õÏ Ýáõ³·.
Î³Ý·Ý³Í »Ù Ùé³ÛÉ íÇÑÇ »½»ñùÇÝ,
¬ îñïáõÙ ¿ Ñá·Çë, ÑÇõ³Ý¹ áõ Ù»Ý³Ï....

²Ýí»ñç ÙÇ ó³õ ¿ ÇÙ ëÇñïÁ ×ÝßáõÙ,
¬ ºë Ùáé³ó»É »Ù ³ñ»õÇ áõÕÇÝ.
²Ýáõñç ûñ»ñÇ ÉáÛëÁ ã»Ù ÛÇßáõÙ,
¬ ÆÝÓ á±í ¿ Ù³ïÝ»É ³Ûë Ù³Ë³éáõÕÇÝ...

àõÝÏÝ¹Çñ »Õ³Û ÑáÕÙÇ Ë»ÝÃ »ñ·ÇÝ.
¬ ºë ¿É »Ù áõ½áõÙ Ñ»Ï»Ï³É ³ÝÛ³·.
Î³Ý·Ý³Í »Ù Ùé³ÛÉ íÇÑÇ »½»ñùÇÝ,
¬ îñïáõÙ ¿ Ñá·Çë, ÑÇõ³Ý¹ áõ Ù»Ý³Ï....

1904

24. ՏԽՈՒՐ ԶՐՈՅՑ

Î³åáÛï »ñÏÝùÇ áëÏ»Õ¿Ý ³ëïÕ»°ñ,
Ò»ñ Ñ»éáõÇó ¹áõù ÙÇßï ï»ëÝáõÙ ¿ù Ýñ³Ý.
²ë³ó¿°ù, ³ñ¹»ûù Ý³ ¿É Ã³ËÍá±õÙ ¿ñ,
²ñ¹»ûù ïñïá±õÙ ¿ñ Ý³ ¿É ÇÝÓ ÝÁÙ³Ý£

ÊáñÑñ¹³·¿ïÝ»°ñ, ¹áõù ï»ëÝáõÙ ¿ù ÙÇßï. ¬
²ñ¹»ûù Ù»Ý³±Ï ¿ñ Ý³ ¿É ÇÝÓ ÝÁÙ³Ý,
Â¿° ÁÝÏ»ñ ·ï³Í ÅåïáõÙ ¿ñ ³ÝíÇßï,
ºõ ÷³Û÷³ÛáõÙ ¿ñ, »õ ëÇñáõÙ Ýñ³Ý£

ÊáñÑñ¹³·¿ïÝ»°ñ, ¹áõù ÅåïáõÙ ¿ù Éáõé,
¸áõù Éáõé ÅåïáõÙ ¿ù ÇÙ ó³õÇ íñ³Û.
¬ Ü³ ù»½ Ùáé³ó³Íª í³Õáõó ³Ù»Ýáõñ
Ì³ÕñáõÙ ¿ ùá Ë»ÝÃ Ëûëù»ñÁ ÑÇÙ³...

ÞÇñ³Ï, 1905

25. ՀՐԱՇՔ - ԱՂՋԻԿ

Ðñ³ßù - ³ÕçÇÏ, ·Çß»ñÝ»ñÇ Ã³·áõÑÇ,
Ö³é³·³ÛÃáÕ ùá ³ãù»ñáí ¹áõ »Ï³ñ,
àëÏ¿ µáóáí ÉóñÇñ Ñá·ÇÝ ÇÙ ïÏ³ñ,
Ðñ³ßù - ³ÕçÇÏ, óÝáñùÝ»ñÇ ¹ÇóáõÑÇ...

Î³Ë³ñ¹ ÉáõëÝÇ Ññ³åáõñáÕ ßáÕÇ å¿ë
¸áõ Ååï³óÇñ ·áõñ·áõñ³Ýùáí ë»Ã»õ¿Ã,
²½³ï ëÇñïÁë ßÕÃ³Û»óÇñ ³éÛ³õ¿ï,
Ðñ³ßù - ³ÕçÇÏ, ¹á°õ, ÙÇßï Û³ÕÃáÕ áõ ÙÇßï Ñ»½£

¸áõ ÙÇ ó³õáï ÑÇ³óáõÙÇ »ñ· ·Çï»ë,
øá ÅåÇïáõÙ Ï³Û ËáñÑáõñ¹Ç ÙÇ ÷³ÛÉ³Ýù,
øá ³ãù»ñáõÙ Ï³Û ÙÇ ³Ý³Ýó ½Ù³ÛÉ³Ýù.
¸áõ ãÁÙ»éÝáÕ ÙÇ í³Û»ÉùÇ Ëûëù ·Çï»ë...

Ðñ³ßù - ³ÕçÇÏ, ³ÝÛ³Ûï »ñÏñÇ Ù³Ýáõß³Ï,
¶Çß»ñ³ÛÇÝ ³ñ»·³ÏÇ ×³é³·³ÛÃ, ¬
¸áõ ÇçÝáõÙ »ëª Ï³ñáÕ, áñå¿ë Ù³Ñáõ Ë³ÛÃ,
øÝùáõß, áñå¿ë ³Ý¹³ñÓ µ³ËïÇ ÛÇß³ï³Ï....

1906

26. ¡ ¡ ¡

àñå¿ë Í³ÕÇÏÝ ¿ ³ÝËûë ·áõÝ³ïõáõÙ
òáõñï ßÁí³ùÇ Ù¿ç ³ñ»õÇó Ñ»éÇ,
²ÛÝå¿ë ÃáÕ ë¿ñÁ Ù»éÝÇ ÇÙ ëñïáõÙ,
àñ ù³Õóñ Ï»³ÝùÇ¹ ïËñ³Ýù ãÁµ»ñÇ....

ºë Éáõé ÏÁ Ã³Õ»Ù ÇÙ ó³õÁ ÙÇ³Ï,
¼áõ³ñÃ ÏÁ Ååï³Ù µ³Ëï³õáñÇ å¿ë, ¬
ºñµ»ù ã»Ù µ³Ý³Û ëñïÇë ÙáõÃÁ ÷³Ï,
ºñµ»ù ã»Ù Û³ÛïÝÇ ÇÙ ï³Ýç³ÝùÁ ù»½,

àñ å³ÛÍ³é Ååï³ë Ï»³ÝùÇ »ñ»ëÇÝ,
àñ áã ÙÇ ïñïáõÝç ëÇñïÁ¹ ãÛáõ½¿,
àñ ãÁ Ùïáñ»ë ÇÙ ó³õÇ Ù³ëÇÝ,
àñ ùá ÃáõÝ³õáñ ËûëùÁ ãÁ Ï³ë¿....

1905

27. ¡ ¡ ¡

øá ³ãù»ñÇ ¹¿Ù ÇÙ ³ãù»ñÁª ÏáÛñ,
Î³Û ùá Ñá·áõ Ù¿ç ³ÝÃ³÷³Ýó ÙÇ ÙáõÃ,
øá ÙáõÃ Ñ³Û³óùáõÙ Ï³Û ÙÇ ùÝùáõß ëáõïª
ø»½ ÙÇßï Ã³ùóÝáÕ ÙÇ Ýáõñµ í³ñ³·áÛñ...

ö³Ï »Ý ùá ëñïÇ Ñ»éáõÝ»ñÝ ÇÙ ¹¿Ù,
Ú³õ¿ï ù»½ Ï³åáõ³Íª ù»½ ûï³ñ »Ù »ë.
ºñµ Ë»ÝÃ ËÝ¹áõÃ»³Ùµ ÷³Û÷³ÛáõÙ »Ù ù»½ª
ºõ ëÇñáõÙ »Ù ù»½ »õ ù»½ ãÁ ·Çï»Ù£

ö³Ï »Ý ùá ëñïÇ Ñ»éáõÝ»ñÝ ÇÙ ¹¿Ù,
øá ³ãù»ñÇ ¹¿Ù ÇÙ ³ãù»ñÁª ÏáÛñ,
øá Ñá·áõ íñ³Û Ï³Û ÙÇ í³ñ³·áÛñ, ¬
à±í »ë ¹áõ, á±í »ë, ¬ µÝ³õ ãÁ ·Çï»Ù...

1904-1905

28. ¡ ¡ ¡

¸áõ ¹»é ã»ë Ù»é»É ÇÙ ÑÇõ³Ý¹ ëñïáõÙ,
¸áõ ¹»é ³åñáõÙ »ë »ñ³½Ç ÝÁÙ³Ý.
¬ ´³Ûó ã¿± áñ ÙÇßï ¿É »ñ³½ ¿ñ ÙÇ³ÛÝ,
ä³ÛÍ³é å³ïÏ»ñÁ¹ ³Ûë ³Ý³å³ïáõÙ....

ºë ù»½ ëÇñáõÙ »Ù, ¹áõ ¹»é ã»ë Ù»é»É,
ºë ³Ù»Ýáõñ»ù ù»½ »Ù áñáÝáõÙ.
¸á°õ, »ñ³½Ý»ñÇ Éáõë¿ ûññ³ÝáõÙª
²Ýá°õñç, áñ ·áõó¿ µÝ³õ ã»ë »Õ»É...

ø»½ ÇÙ Ï³ñûïÇ ÏëÏÇÍÝ ¿ í³é»É,
ºñ³½³ÝùÝ»ñáõÙ ÇÙ ÝáõÇñ³Ï³Ý.
ÆÙ ùáÛñ, ÇÙ ¹³ÑÇ×, ÇÙ ëáõñµ ëÇñ»Ï³Ý,
ºë ù»½ ëÇñáõÙ »Ù, ¹áõ ¹»é ã»ë Ù»é»É...

1908

29. ¡ ¡ ¡

ºë ³Ýç³ïáõ³Í »Ù Ñ³Ûñ»ÝÇ ÑáÕÇó,
Ð³Ûñ»ÝÇ ïáõÝÁëª ÇÙ ëñïÇÝ ûï³ñ.
ÆÝÓ ³ÛñáõÙ ¿ ÙÇßï ÙÇ ³ÝÛ³· Ã³ËÇÍ, ¬
Ú³õÇï»³Ý ¹ÇõÃáÕ ³ÝÛ³Ûï ×³Ý³å³ñÑ...

Úáõ½õáõÙ »Ý, ÑáëáõÙ Ñ»Õ»ÕÝ»ñÁ Ù»Í,
Ø³·ÉóáõÙ í»ñ»õ »õ Ã³õ³ÉõáõÙ ó³Í.
¼ÙñáõËï¿ çñ»ñ, Ó»½ á±í íñ¹áí»ó,
Ð³Ûñ»Ý³Ï³Ý ïá¯õÝ, Û³õ¿ï Ùáé³óáõ³Í...

ØÇ»õÝáÛÝ ¿ ÇÝÓ ÐÇõëÇë, Ã¿ Ð³ñ³õ, ¬
ØÇ Ë»ÝÃ ï³·Ý³å Ï³Û ÇÙ ÑÇõ³Ý¹ ëñïáõÙ.
Î³Û ÇÙ Ñá·áõ Ù¿ç ÙÇ ³ÝÛ³· Í³ñ³õ.
¬ Ú³õÇï»³Ý ûï³ñ, Ñ³Ûñ»Ý³Ï³°Ý ïá¯õÝ...

1908

30. ¡ ¡ ¡

îËáõñ Ù»é³Ý Ï³åáõï³ã»³Û
ºñ³½Ý»ñÁ »ñÏÝ³ßáÕ. ¬
¶³·³ÃÝ»ñÇó »ë ó³Í Çç³Û,
²Ý¹áõÝ¹Ý»ñÁ ëÇñï Ù³ßáÕ...

¾É áã ÙÇ Ã»õ ÇÝÓ ãÇ ï³ÝÇ
¸¿åÇ µ³ñÓáõÝùÝ ³ñÍ³Ã»³Û.
¬ Ê»ÝÃ ³ÝÏáõÙÇë ·»ñ»½Ù³ÝÇ
Ê³õ³ñÝ»ñáõÙ ÇÝÓ ·Ã³°Û...

òáõñï ¿ ¹³ñÓ»³É, ÙáõÃª ÇÙ áõÕÇÝ,
êñïáõÙë Ù³Ñ »õ ³ßáõÝ.
Øáé³ó»É »Ù »ë ³Ù»ÝùÇÝ,
ØÇ³ÛÝ ù»½ »Ù »ë ÛÇßáõÙ....

ØÇ³ÛÝ ù»½ »Ù »ë ³ÕûÃáõÙ,
øá Ññ³ßùÇÝ ³Ýå³ïÇñ. ¬
Ú³ÛïÝÁáõÇñ ë»õ ³Ý³å³ïáõÙ ¬
²ÙáùÇ°ñ áõ ³½³ïÇ°ñ...

1905-1907

31. ¡ ¡ ¡

ÎñÏÇÝ ÑÝãáõÙ ¿ ÃáõÝ³õáñ É»½áõ¹
ºõ ùá Ëûëù»ñÇ ÝÇ½³ÏÝ»ñÁ ëáõñ,
ºõ ùá Ñ³ÙµáÛñÁ, áñå¿ë ù³Õóñ ëáõï ¬
´³Ëï »Ý Ëáëï³ÝáõÙ Ç½á°õñ »õ Ç½á°õñ...

ÆÙ Ù¿ç Ù³ñ»É ¿ ÙÇ ÉáÛë ³ñ»·³Ï,
Ø³Ñáõ ·Çß»ñÝ ¿ ÙÃÝ»É ÇÙ Ñá·áõÙ, ¬
ØÇ± Ã¿ ¹áõ åÇïÇ í³é»ë Ýáñ ÷³÷³·,
ØÇ± Ã¿ ¹áõ åÇïÇ Ññ¹»Ñ»ë Ûáõ½áõÙ....

Î³Ý·Ý»É »ë, áñå¿ë ³ÝÛ³ÕÃ Ññ³åáÛñ,
Øûï»ó³ñ ³Ñ³ Ï³ñáÕ áõ ËáÝ³ñÑ,
ØÃÝáõÙ µáñµáùáõ»ó ÙÇ ³ñÝáï Ñ³ÙµáÛñ,
Ø»ÕùÇ å¿ë ÃáíÇã, ó³õÇ å¿ë Ë»É³é£

úÓ»Õ¿Ý Ù³ñÙÝáí ÷³ñáõ»É »ë ÏñÍùÇë, ¬
ºõ ùá ó³ÝÏáõÃ»³Ý ³Ñ»Õ ÷áÃáñÏáõÙ
²Ý¿Íù ¿ Ã³÷áõÙ ³ÝÏ³ñáÕ Ñá·Çë
ºõ ³ÝÛáÛë ×ãáõÙ ùá ÃáõÝáï ·ñÏáõÙ....

1908

32. ¡ ¡ ¡

ºñµ å³ÛÍ³é ûñÁ¹ ïËáõñ ÏÁ ÙÃÝÇ,
ºõ ëÇñïÁ¹ Ï³Ûñ¿ ÃáõÝ³õáñ Ï³ëÏ³Í,
ìÑ³ï ëáëÏáõÙÇ ï³Ýç³Ýùáí ÏÁ ½·³ë,
àñ áñáÝ³ÍÁ¹ µÝ³õ ã»ë ·ïÝÇ...

´³Ûó ¹áõ ÏÁ ·Ý³ë, û¯, ¹áõ ã»ë Ï³Ý·ÝÇ,
ì»ñçÇÝ ÉáÛë»ñÁ Ù»ÕÙ ÏÁ í³Ë×³Ý»Ý,
ì»ñçÇÝ ÛáÛë»ñÁ¹ ÏÁ ¹³õ³×³Ý»Ý, ¬
¸áõ áñáÝ³ÍÁ¹ µÝ³õ ã»ë ·ïÝÇ....

ºõ »ñµ ãÇ ÙÝ³Û áã ÙÇ ÛáÛë ·³ÕïÝÇ,
êÇñïÁ¹ ÏÁ ×ã³Û, ³ñ¹»ûù á±õñ »ë, Ï³±ë,
ÐáÕÁ ÏÁ ·ñÏ»ë »õ ÏÁ Ñ»Ï»Ï³ë. ¬
à°ã, ¬ Ï³ñÓ³·³Ý·áõÇ, ¬ µÝ³õ ã»ë ·ïÝÇ....

1907

33. ՑԱՆԿՈՒԹԻՒՆ

øá Ñ³Û»³óùÁ Ùá·³Ï³Ý
´áñµáùáõÙ ¿ ù³Õóñ ¹áÕ, ¬
ä³ñáõñÇñ ÇÝÓ Ïáõë³Ï³Ý
Úáõ½áõÙÝ»ñáí ùá ¹ÇõÃáÕ£

ÆÝÓ ÷³Ã³ÃÇñ, áñå¿ë ³Ùåª
ØáõÃ ³ãù»ñ¹ Ù»ÕÙ ÷³ÏÇñ,
Äåï³°Û Ïñùáï µ»ñÏñáõÃ»³Ùµ,
²Ýó³õ Ï»³Ýùë Ëáñï³ÏÇñ....

²ñÇõÝáïÇñ ßáõñÃ»ñÝ ÇÙ,
êÇñïÁë Ë³ÛÃÇñª ÍÇÍ³ÕÇñ.
ÂáÕ ³ãù»ñë Ñ»½ Ù»éÝÇÝ,
Î»³Ýùë Ù³ñÇñ áõ ÷³ËÇñ£

øá Ñ³Û»³óùÁ Ùá·³Ï³Ý
´áñµáùáõÙ ¿ ù³Õóñ ¹áÕ, ¬
ä³ñáõñÇñ ÇÝÓ Ïáõë³Ï³Ý
Úáõ½áõÙÝ»ñáí ùá ¹ÇõÃáÕ...

1906

34. ¡ ¡ ¡

Î³Û ËáñÑñ¹³õáñ ÙÇ Ññ³åáõñ³Ýù,
øá ß³ñÅáõÙÝ»ñÇ ³ÝËûë ½ñáÛóáõÙ,
ÆÝã áñ ûÓ³ÛÇÝ ÇÝùÝ³ÑÇ³óáõÙ
ºõ ¹¿åÇ ÑáÕÁ ÇÝã áñ ù³Ù³Ññ³Ýù£

ØÇ ³ÛÉ »ñÏñ³ÛÇÝ »ñ³ÅßïáõÃ»³Ý
ºÉ»õ¿çÝ»ñÇ åãñ³ÝùÝ »Ù ÛÇßáõÙ,
øá ß³ñÅáõÙÝ»ñÁ ³ÕûÃù »Ý ß³ñÅáõÙ,
øá ß³ñÅáõÙÝ»ñÁ »õ Ï³Ý, »õ ãÁÏ³Ý...

ºñÏñáõÙ »Ý ëÝáõ³Í, µ³Ûó áã »ñÏñ³ÛÇÝ
²ñµ»óáõÙÝ»ñ »Ý Ýáù³ Ëáëï³ÝáõÙ,
ØÇ ³ÛÉ ï³Ýç³ÝùÇ »¹»Ù »Ý ï³ÝáõÙ,
Ø³ïÝ»Éáí Ñá·Çë ã³ñù»ñÇ Ë³ÕÇÝ...

1905

35. 14 ՏՈՂ

Ø³ÝÏáõÃ ÁÝïñ»óÇ ×³Ù÷áñ¹³Ï³Ý óáõå,
ÂáÕÇ Ñ³Ûñ»ÝÇ ïÝ³ÏÁë ³õ»ñ, ¬
²Ñ³ »ë ÑÇÙ³Û, ÙÇ ÙáÉáñ ³ëáõå,
ºë ÏáÛñ »Ù ÑÇÙ³Û, Ùé³ÛÉ áõ ³Ýë¿ñ£

ä³ÛÍ³é ÁÕÓ»ñÁ ÇÝÓ ½áõñ Ù³ß»óÇÝ,
âÁ áÕçáõÝ»ó ÇÝÓ áã ÙÇ ³ñß³ÉáÛë,
ÆÝÓ Éáõé Ùáé³ó³Ý, ÇÝÓ ãÁ ÛÇß»óÇÝ, ¬
ÆÙ ëñïáõÙ Ù»é³Ý ë¿ñ, óÝáñù áõ ÛáÛë£

ºë ÏáÛñ »Ù ÑÇÙ³Û, ³Ýµ³Ëï áõ Ù»Ý³Ï ¬
Ú³õ»ñÅáõÙ Ïáñ³Í ÙÇ ÙáÉáñ ³ëáõå.
ê³ÑáõÙ ¿ Ï»³ÝùÁ ÑÇõë»Éáí Å³Ý»³Ï,
²ÝóÝáõÙ »Ù íÇÑ»ñ, É»éÝ»ñ »ñÏÝ³Ñáõå,
ÆÝÓ Ñ³Ù³ñ ãÁÏ³Û Å³Ù áõ Å³Ù³Ý³Ï, ¬
ºë ÙÇ ÙáÉáñáõ³Í, ÙÇ ïËáõñ ³ëáõå...

1907

36. ¡ ¡ ¡

²Ý³Ýó Ï³ñûïÝ ¿ ÇÙ ëÇñïÁ ï³ÝçáõÙ,
¬ ²ñ¹»ûù á±õñ »ë ¹áõ, ³ñ¹»ûù á±õñ »ë ¹áõ.
øá ³Ýáõß Ó³ÛÝÝ ¿ ÑÝãáõÙ áõ Ï³ÝãáõÙ,
¬ ´³Ûó ¹áõ ³ÝÑ³ë »ë, Û³õÇï»³Ý Ñ»éáõ...

ºÉÝáõÙ »Ù ¹³ñÓ»³É ³Ýí»ñç ×³Ý³å³ñÑ,
¬ ÎÁ Ååï³±ë ³ñ¹»ûù, Éáõë»Õ¿Ý »ñ³½.
ÎÁ óñ»±ë ëñïÇë Ã³ËÇÍÁ Ë³õ³ñ,
ÎÁ Ý»ï»±ë ³Ýáõß óáÉù»ñÁ¹ íñ³ë....

Â³÷³éáõÙ »Ù áõ Ï³ñûïáí Ï³ÝãáõÙ,
¬ ²ñ¹»ûù ÏÁ ·ïÝ»±Ù ³ßË³ñÑáõÙ ³ÝÑáõÝ, ¬
´áÉáñ Ëûëù»ñáõÙ ùá Ó³ÛÝÝ ¿ ÑÝãáõÙ,
¬ ´³Ûó ³ÝÛ³Ûï »ë ¹áõ, ¹áõ ãáõÝ»ë ³ÝáõÝ...

1908

37. ԱՇՆԱՆ ՏՐՏՄՈՒԹԻՒՆ

Il pleure dans mon c ur
Comme il pleut sur la ville.
Paul Verlaine

ÎñÏÇÝ ÇÙ Ñá·áõÙ
Æç³õ Ùßáõßáï, ³ñóáõÝù ³ÝÓñ»õáÕ
îñïáõÙ ÇñÇÏáõÝ.
ÆÙ ëñïáõÙ ³Ýó³õ
Ø³Ñ³óáÕ Í³ÕÏ³Ýó µáÛñÁ ó³õ µ»ñáÕ,
Ð³ÙµáÛñÁ ËáÝ³õ.
ÎñÏÇÝ å³Õ ÙÇ·áõÙ
²Ùåáï »ñÏÇÝùÁ Ù»é³Í ÉáÛë»ñÇ
Â³ÕáõÙÝ ¿ ë·áõÙ£
ÐáÕÙÁ ëñ³ñß³õ
Ðá·áõë ¹³ÉÏ³ó³Í Í³ÕÇÏ ÛáÛë»ñÇ
Â»ñÃ»ñÁ ï³ñ³õ...
²Ýç³ïÙ³Ý ó³õáï
Ò³ÛÝ»ñ ¹áÕ³óÇÝ áõ Ñ»½ ¹³ÉÏ³ó³Ý
Ð»éáõáõÙ ³ÝÍ³ÝûÃ.
ÎÁñ³ÏÝ»ñÝ ³ÝÓ³ÛÝ
È³óáÕ ³Ùå»ñÇ ÙÇ·áõÙ ³Ýë³ÑÙ³Ý
ÂáßÝ»óÇ¯Ý, ³Ýó³¯Ý...
²ÝÓñ»õÝ ³ÝÁÝ¹Ñ³ï
Ø³ÕáõÙ ¿ íÑ³ï Ã³ÕáõÙÇ ÏáÍáí, ¬
îËá¯õñ -Ûáõë³Ñ³¯ï...
ÆÙ Ñá·áõ Ù¿ç ¿°É
²ßáõÝ ¿ Çç»É ³Ý³Ùáù É³óáí,
ÆÙ Ñá·áõ Ù¿ç ¿°É...

1907

38. ¡ ¡ ¡

Ê³Õ³Õ ·Çß»ñáí ¹áõ ÏÁ ·³ë ÇÝÓ Ùûï,
øÝùáõß Ó»éÝ»ñÁ¹ »ë ÏÁ Ñ³Ùµáõñ»Ù,
ÎÁ óñ»Ù Ï»³ÝùÇ Ûáõß»ñÁ ó³õáï,
àõ Ñ»ùÇ³Ã³ÛÇÝ ÉáÛë»ñ ÏÁ í³é»Ù...

ºñÏ³ñ Ù³½»ñÁ¹ Ï³ñÓ³Ï»ë ³½³ï,
ÐÇõ³Ý¹ ·ÉáõËÁ¹ ÏÁ ¹Ý»ë ÏñÍùÇë,
ÎÁ ÉÇÝ»ë ùÝùá¯õß, ÙûïÇ¯Ï, Ñ³ñ³½³¯ï, ¬
²Ýáõß Ëûëù»ñáí ÏÁ ¹ÇõÃ»ë Ñá·Çë.....

ä³ÛÍ³é ³ßË³ñÑáõÙ ÏÁ ÉÇÝ»Ýù Ù»Ý³Ï,
ò³õ Ï»³ÝùÇ Ù»éÝáÕ ÉáÛë»ñÇó Ë³µáõ³Í,
Î»ñ³½»Ýù ³ÝÛáõß, ³Ýí»ñç áõ ³ÝÛ³·, ¬
Ð»ùÇ³Ã ³ßË³ñÑáõÙ ³éÛ³õ¿ï Ï³åáõ³Í...

1906-1907

39. ՀՐԱԺԵՇՏԻ ԽՕՍՔԵՐԻՑ

àã ïñïá°õÝç, áã ÙñÙá°õÝç ë·³õáñ,
Ð»é³óÇ°ñ, Ùáé³óÇ°ñ ÇÝÓ Û³õ¿ï.
ÆÙ áõÕÇÝ ÙÇßï ÙÃÇÝ, Ù»Ý³õáñ,
ÎÁ ·Ý³Ù ÇÙ ¹ÅÏ³Ù ó³õÇ Ñ»ï£

ÆÙ ×³Ù÷³Ý ³Ýí³Ë×³Ý ÙÇ ·Çß»ñ,
ÆÝÓ ßáÛáÕ áã ÙÇ ßáÕ ãÇ Ååï³Û. ¬
Ð»é³óÇ°ñ, Ùáé³óÇ°ñ, ÙÇ ÛÇßÇñ,
ÆÝÓ ³Û¹å¿ë, ùñáç å¿ë ÙÇ° ·Ã³Û.....

Úáõë³µ»Ï ÙáõÃ áõ Ù¿· ÃáÕ ÉÇÝÇ,
ÆÙ í»ñ»õ ÃáÕ ³ñ»õ ãÁ ËÝ¹³Û.
ÈáÏ »ñÏáõÝù, ÉáÏ ³ñóáõÝù ÃáÕ ÉÇÝÇ,
ÆÝÓ ³Û¹å¿ë, ùñáç å¿ë ÙÇ° ·Ã³Û.....

1905

40. ¡ ¡ ¡

ÆÙ ·»ñ»½Ù³ÝÇÝ ¹áõù ãÁÙûï»Ý³ù,
Ú³ñÏ³õáñ ã¿ ÇÝÓ áã Í³ÕÇÏ, áã ëáõ·.
Ú³ÝÏ³ñÍ ÏÁ ½³ñÃÝÇ ç»ñÙ É³Éáõ ÷³÷³·,
êÇñïÁë ãÇ ·ïÝÇ áã ÙÇ ³ñï³ëáõù£

ÆÙ ·»ñ»½Ù³ÝÁ ÃáÕ ÉÇÝÇ Ñ»éáõáõÙ,
àõñ Ù³Ñ³ó»É »Ý ßßáõÏ, »ñ· áõ Ó³ÛÝ.
ÂáÕ ßáõñçÁë ÷éáõÇ ³Ý³Ýó ÉéáõÃÇõÝ,
ÂáÕ ÇÝÓ ãÁ ÛÇß»Ý, ÃáÕ ÇÝÓ Ùáé³Ý³Ý£

ÆÙ ·»ñ»½Ù³ÝÇÝ ¹áõù ãÁÙûï»Ý³ù,
ÂáÕ¿ù, áñ Û³Ý·ãÇ ÇÙ ëÇñïÁ Ûá·Ý³Í,
ÂáÕ¿ù, áñ ÉÇÝ»Ù Ñ»é³õáñ, Ù»Ý³Ï. ¬
âÁ½·³Ù, áñ Ï³Û ë¿°ñ »õ óÝá°ñù »õ É³°ó.....

1904

41. ՀԻՒԱՆԴ

øÝùáõß »ñ³½áí å³×áõ×Çñ Ñá·Çë,
ÜëïÇñ Ù³Ñ×Çë Ùûï áõ ïËáõñ »ñ·Çñ,
Ø³½»ñÁ¹ ÷éÇñ Ûá·Ý³ï³Ýç ÏñÍùÇë
àõ Ù»ÕÙ ÷³Û÷³ÛÇñ ëÇñïÁë ï³ñ³·Çñ£

úï³ñ ¹³ßï»ñÇ ³Ý³Ýó ÙßáõßáõÙ
îËáõñ ÉéáõÃ»³Ý ·Çß»ñÝ ¿ Çç»É. ¬
ÆÙ ëÇñïÁ Û³õ¿ï Ã³ËÇÍÝ ¿ Ù³ßáõÙ,
ØÇ Éáõë¿ »ñ· ¿ ÇÙ Ñá·áõÙ ÝÝç»É.....

øá å³ÛÍ³é ·³ÑÇó Ù»ÕÙûñ¿Ý ÇçÇñ,
Ø³½»ñÁ¹ ÷éÇñ Ûá·Ý³ï³Ýç ÏñÍùÇë,
²Ýáõß »ñ³½áí ëÇñïÁë å³×áõ×Çñ,
òÝáñù Ûáõß»ñáí ³ÙáùÇñ Ñá·Çë....

1907

42. ¡ ¡ ¡

â³ñï³ë³Ýáõ³Í ïËáõñ Ëûëù»ñ,
àñ ¹áÕáõÙ ¿ù ³Ýå³ï³ëË³Ý,
ºë ëÇñáõÙ »Ù, ïËáõñ Ëûëù»ñ,
Ò»ñ ÃñÃÇéÁ Ï³Ë³ñ¹³Ï³Ý£

Ê»ÝÃ Ûáõ½áõÙÇ ³Ýáõß Ëûëù»ñ,
ä³Õ Ù³ñ¹áóÇó ËáñÁ å³Ñáõ³Í,
²Ýç³ïÙ³Ý å¿ë ïËáõñ Ëûëù»ñ,
Ðá·áõë ÉáÛë»ñ ÙÃÝß³Õáõ³¯Í.....

¸áõù ³ÛñáõÙ ¿ù, ëÇñáÛ Ëûëù»ñ,
Î³ñûïÇë å¿ë ëÇñïÁë ÙáñÙáù
Ò»½ ãÇ ··áõÇ, ïËáõñ Ëûëù»ñ,
òáõñï ³ßË³ñÑáõÙ áã áù, áã áù...

â³ñï³ë³Ýáõ³Í ïËáõñ Ëûëù»ñ,
¸áõù ã¿°ù Ù»é»É, ¹áõù ã¿°ù Ù»éÝÇ,
¸áõù ³ÛñáõÙ ¿ù, ëÇñáÛ Ëûëù»ñ,
àñå¿ë Ë³ÛÃÁ ë»õ »Õ»éÝÇ.....

1904

43. ՄԹՆՇԱՂ

ºë ëÇñáõÙ »Ù ÙÃÝß³ÕÁ Ýñµ³Ï»ñï,
ºñµ ³Ù¿Ý ÇÝã »ñ³½áõÙ ¿ Ñá·áõ Ñ»ï,
ºñµ ³Ù¿Ý ÇÝã, ËáñÑñ¹³õáñ áõ ËáÑáõÝ,
òÁÝáñáõÙ ¿ Ï³åáÛï ÙáõÃÇ ³ßË³ñÑáõÙ....
âÁ Ï³Û áã ÙÇ ë³ÑÙ³Ý ¹ÝáÕ å³ÛÍ³é ßáÕ,
²ÕÙáõÏÇ µ»é, Ù³ñ¹Ï³ÛÇÝ ¹¿Ùù ëÇñï Ù³ßáÕ. ¬
ÐÇõ³Ý¹ ëÇñïÁ¹ ãÇ ïñïÝçáõÙ, ãÇ ó³õáõÙ,
àñå¿ë »ñ³½ Ùáé³óáõÙÇ ³ÝÓ³õáõÙ.
ºõ ÃáõáõÙ ¿, áñ ³Ý»½ñ ¿ ³Ù¿Ý ÇÝã ¬
àñ áÕç Ï»³°Ýù¹ ¿ ÙÇ ³Ýë³ÑÙ³Ý ù³Õóñ ÝÇÝç.....

1904-1905

44. ¡ ¡ ¡

ò»ñ»ÏÁ Éé»ó... ºñÏÇÝùÁ í³é»ó áëÏ¿ µáõñí³éÝ»ñ,
ÈáÛë»ñÁ ùÝùáõß ·ñÏ»óÇÝ ³Ýáõß »ñÏÇÝù, Íáí áõ ÑáÕ,
¬ ²¯Ë, »Ã¿ Ù¿ÏÁ ÇÙ Ñá·ÇÝ ³Û¹ Ù»ÕÙ ÉáÛë»ñÇÝ Ë³éÝ»ñ
ºõ ÷³Û÷³Û¿ñ ÇÙ Ûá·Ý³ï³Ýç ëñïÇ Ã³ËÇÍÁ Ù³ßáÕ...

Èùáõ³Í ÇÙ Ñá·ÇÝ ï³ÝçáõÙ ¿ ÏñÏÇÝ ï³Ýç³ÝùÁ Ùé³ÛÉ,
ºõ ³ÝáõÝ ãáõÝÇ ï³Ýç³ÝùÁ ëñïÇë, ï»Ýã³ÝùÁ ·³ÕïÝÇ.
¬ ²¯Ë, »Ã¿ Ù¿ÏÁ ÇÙ ëñïÇÝ Ý»ï»ñ Ýáñ ÛáÛë»ñÇ ÷³ÛÉ,
Ø»ÕÙ³µ³ñ ³ë»ñ, ùÝùáõß Ñ³Ùá½»ñ, áñ Ý³ ÏÁ ·ïÝÇ...

[1908]

45. ԵՐԵԿՈՅ

ºñ»ÏáÝ ÷é»ó Çñ Ã»õ»ñÁ ÙáõÃ,
²Ýáõß ÝÇñÑ»óÇÝ »ñÏÇÝù áõ »ñÏÇñ. ¬
²ãù»ñÁ¹ ÷³ÏÇñ, ÇÝÓ ùÝùáõß ·ñÏÇñ,
êáõï Ï»³ÝùÇÝ Ë³éÝÇñ »ñ³½³ÝùÁ ëáõï£

È³ÛÝ Áëïáõ»ñÝ»ñÁ ÁÝÏ³Ý ³Ý³ÕÙáõÏ,
²Ýáõß ÝÇñÑ»óÇÝ Íáí, ³Ýï³é áõ É»é...
ºë ù»½ ÏÁ å³ïÙ»Ù áëÏ¿ Ñ»ùÇ³ÃÝ»ñ,
ÆÙ ëÇñáõÝ Ù³ÝáõÏ, ÇÙ ùÝùáõß Ù³ÝáõÏ.....

ÎñÍùÇë ¹Çñ ¹¿ÙùÁ ùá ïËñ³¹³ÉáõÏ,
Øáé³óÇñ Ï»³ÝùÇ ï³é³å³ÝùÁ ÙáõÃ,
êáõï Ï»³ÝùÇÝ Ë³éÝÇñ »ñ³½³ÝùÁ ëáõï,
ÆÙ ëÇñáõÝ Ù³ÝáõÏ, ÇÙ ùÝùáõß Ù³ÝáõÏ....

²Ýáõß ÝÇñÑ»óÇÝ Íáí, ³Ýï³é áõ É»é,
ÜÝç»óÇÝ ³Ýáõß »ñÏÇÝù áõ »ñÏÇñ.
²ãù»ñÁ¹ ÷³ÏÇñ, ÇÝÓ ùÝùáõß ·ñÏÇñ,
ºë ù»½ ÏÁ å³ïÙ»Ù áëÏ¿ Ñ»ùÇ³ÃÝ»ñ...

1908

46. ¡ ¡ ¡

¸áõ ùÝ³Í »ë ùá ï³ùáõÏ ³ÝÏáÕÝáõÙ
ºõ ³ñ»õ µ³ËïÇ »ñ³½ »ë ï»ëÝáõÙ.
¸áõñëÁ µù³µ»ñ ù³ÙÇÝ ¿ áéÝáõÙ,
¸áõé áõ Éáõë³Ùáõï ÓÇõÝáí ¿ ÉóÝáõÙ....

¸áõ ùÝ³Í »ë ùá ï³ùáõÏ ë»Ý»³ÏáõÙ,
ÆëÏ »ë óáõñï ÓÙé³Ý µáõù áõ ÑáÕÙÇ Ù¿ç,
Ê»ÝÃ Ñ»Ï»Ï³Ýùáí ¹éÝ»ñÝ »Ù Ã³ÏáõÙ,
øá ÷³Ï ¹éÝ»ñÁ ³Ýí»ñç áõ ³Ýí»ñç£

¸áõ ÇÝÓ ã»ë ï»ëÝáõÙ Éáõë¿ »ñ³½áõÙ,
¸áõ ÇÝÓ ã»ë ÉëáõÙ ÓÙé³Ý ÷áÃáñÏáõÙ,
ºë ÙáõÃ ·Çß»ñáõÙ ù»½ »Ù »ñ³½áõÙ,
´áõù áõ ÑáÕÙ»ñáõÙ »ë ù»½ »Ù »ñ·áõÙ....

1907

47. ՍԵՆՏԻՄԵՆՏԱԼ ԵՐԳ

²ñ¹»ûù ÛÇßá±õÙ »ë. ³Ýï³é ¿ñ, ³éáõ...
Ð»ùÇ³ÃÇ å¿ë ¿ñ ¬ »ñ³½Ç ÝÁÙ³Ý.
Ê³Õ³Õ »ñ»ÏáÝ ËûëáõÙ ¿ñ ³ÝÓ³ÛÝ,
²ñ¹»ûù ÛÇßá±õÙ »ë. ¬ Ñ»éá¯õ ¿ñ, Ñ»éá¯õ....

²ñ¹»ûù ÛÇßá±õÙ »ë. »ñÏÇñÁ å³ÛÍ³é
ÄåïáõÙ ¿ñ ëÇñáí Û³õÇï»Ý³Ï³Ý.
¶³ñáõÝÝ ¿ñ »ñ·áõÙ Ó³ÛÝáí ¹ÇõÃ³Ï³Ý,
²ñ¹»ûù ÛÇßá±õÙ »ë. ³éáõ ¿ñ, ³Ýï³é....

²ñ¹»ûù ÛÇßá±õÙ »ë. ·Çß»ñÝ ¿ñ ·³Éáõ,
Ð»ùÇ³ÃÇ å¿ë ¿ñ... ²Ýï³é ¿ñ, ³éáõ...
²ñ¹»ûù ÛÇßá±õÙ »ë. Ñ»éá¯õ ¿ñ, Ñ»éá¯õ.
Î»³°Ýù, ïËáõñ ÑáíÇï Û³õÇï»³Ý É³Éáõ....

1905

48. ¡ ¡ ¡

ºë ãÁ·Çï»Ùª á°õñ »Ý ï³ÝáõÙ Ñ»é³õáñ,
àõÕÇÝ»ñÇ Å³å³õ¿ÝÝ»ñÝ ³ÝÑ³Ù³ñ,
ºë ÝëïáõÙ »Ù ×³Ù÷Ç íñ³Û ³Ù¿Ý ûñ,
ºõ ³ÕûÃáõÙ »õ Ã³ËÍáõÙ »Ù ù»½ Ñ³Ù³ñ£

ºõ ÇÙ ÙáÉáñ áõÕÇÝ»ñáõÙ, á°í ·Çï¿,
¶áõó¿ ÙÇ ûñ ¹áõ »ñ»õ³ë Éáõë»ñ»ë.
¶áõó¿ Ååï³ë ùá Ëûëù»ñáí ³ñÍ³Ã¿
ºõ ÙáõÃ ëñïÇë Ýáñ ËÝ¹áõÃ»³Ý ÉáÛë µ»ñ»ë£

úÓ³ÝÙ³Ý áÉáñáõÙáí Ñ»é³ËáÛë
ÆÝÓ Ï³ÝãáõÙ »Ý áõÕÇÝ»ñÁ µÇõñ³õáñ.
²ñ¹»ûù á±õñ »ë, ËáñÑñ¹³õáñ ³ñß³ÉáÛë,
Ð³Ý¹ÇåáõÙÇ »ñç³ÝÏáõÃ»³Ý å³ÛÍ³é ûñ...

1908

49. ¡ ¡ ¡

ÆÙ ÙáÉáñ ×³Ù÷ÇÝ ¹áõ ³ÝÏ³ñÍ Çç³ñ,
øá ·Çß»ñ³ÛÇÝ Ù»ÕÙ³ßáõÝã ÙáõÃáí
ºõ ½³ñ¹³ñ»óÇñ ùá ³Ýáõß ëáõïáí,
ÆÙ ïËáõñ Ï»³ÝùÇ ÙßáõßÝ»ñÁ ã³ñ£

êñÇÝ·¿ Ó³ÛÝÁ¹ ÑÝã»ó ÙáõÃ»ñáõÙ,
²ÕµÇõñÇ ÝÁÙ³Ý ½áõ³ñÃ³Ï³ñÏ³ã,
¶³ñÝ³Ý Ëûëù»ñáí Ï³ñÙÇñ áõ Ï³Ý³ã,
¸áõ ÇÝÓ Ï³Ýã»óÇñ ¹¿åÇ ùá Ñ»éáõÝ£

àõñÇß ³÷»ñÇ ÃáíÇã Ó³ÛÝÇ å¿ë,
øá ß³ñÅáõÙÝ»ñÁ áõñáõ³Ï³Ý³ÛÇÝ
êïáõ»ñ³å³×áÛ× ÇñÇÏÝ³å³ÑÇÝ
ÞÕÃ³Û»óÇÝ ÇÝÓ ûÕ³Ïáí ³Ýï»ë...

Æñ³ñ ÓáõÉáõ»óÇÝ ÇÙ Ù¿ç Ù³Ñ áõ Ï»³Ýù.
Ðá·Çë Ù³ïÝ»óÇ ùá Ù³é³ËáõÕÇÝ,
ÀÝ¹ÙÇßï ûñÑÝ»óÇ ³ÝÑ³ëï³ï áõÕÇÝ,
àõñ ÷³ñáëáõÙ »ë ¹á°õ, ù³Õóñ å³ïñ³Ýù...

1908

50. ¡ ¡ ¡

ê»õ ·Çß»ñÝ Çç³õ Çñ ³ÝÛ³Ûï ·³ÑÇó
ºõ ÙáõÃáí Éóñ»ó »ñÏÇÝù áõ ·»ïÇÝ,
Ê³õ³ñ»ó Ñ»éõáõÙ ÷³ñáëÁ Û»ïÇÝ. ¬
ê³ë³ÝáõÙ »Ù »ë çñ»ñÇ ³ÑÇó£

ÞáÕáõÙ »Ý, ¹áÕáõÙ ³ÕÙáõÏáí ½áõ³ñÃ,
²ÝËûë ù³ñ³ÝáõÙ áõ ÝáñÇó Ë³ÕáõÙ,
²Ý¹áõÝ¹Çó »ÉÝáõÙ, ¹¿ÙùÇë ÍÇÍ³ÕáõÙ,
ÊáõÉ ß³é³ãáõÙ »Ý ¬ É³ñáõÙ »Ý Ã³Ï³ñ¹...

Ü³õÁ ×»ÕùáõÙ ¿ çñÇ Ñ³Û»ÉÇÝ,
Æñ óáõñï ³ãù»ñáí ÍáíÝ ¿ Ý³ÛáõÙ ÇÝÓ,
Îïñáõ³Í »Ù »ë »ñÏÝÇó áõ ÑáÕÇó. ¬
Æñ Ã»ÉÝ ¿ Ù³ÝáõÙ ³ÝËáõë³÷»ÉÇÝ£

¶»ñÇ ¿ Ý³õÁë ³Ý³ÏÝÏ³ÉÇÝ,
ØáõÃáí Ïïñáõ³Í »ñÏÝÇó áõ ÑáÕÇó....

1907

51. ¡ ¡ ¡

Ð»é³õáñ, ³Ý»É É»éÝ³·³·³ÃÝ»ñ,
ä³ÛÍ³é ³ñ»õÇ ·³Ñ»ñ ÑÇ³ëù³Ýã,
êÇñïÁë Ù»éÝáõÙ ¿, É»éÝ³·³·³ÃÝ»ñ,
Ü»ñù»õáõÙ ÝÇñÑáÕ ¹³ßï»ñáõÙ Ï³Ý³ã£
ÆÙ »ñ³½Ý»ñÁ Ó»ñ ·ÇñÏÝ »Ý ÃéãáõÙ ¬
´³¯ñÓñ, ¹¿åÇ í»¯ñ, ³ñ»·³ÏÇÝ Ùûï,
àõñ Ë»ÝÃ µáó»ñÇ ËáõñÓ»ñ ¹áÕ¹áçáõÝ
Èáõé ¹³ÉÏ³ÝáõÙ »Ý »ñÏÝáõÙ ³Ý³Õáï£
Ð»éá¯õ, û Ñ»éá¯õ ³Ûë áõÝ³ÛÝ³ßáõÝã
îËáõñ ¹³ßï»ñÇó, Ñ³Ý¹³ñï áõ ³ÝÏ»³Ýù. ¬
¶ñÏÇ°ñ ÇÝÓ ³Ý»É ·³·³ÃÝ»ñÇ ßáõÝã,
êÇñïÁë µáñµáùÇñ, µ³ñÓñáõÃ»³Ý µ»ñÏñ³Ýù£
ÂáÕ ÇÙ ³ãù»ñÁ ÉáÛëÇó Ïáõñ³Ý³Ý,
ÂáÕ ëÇñïÁë ÉóáõÇ ³ñ»õÇ µáóáí.
¬ ú, »ñç³ÝÏáõÃÇõÝ ³Ý»É µ³ñÓñáõÃ»³Ý,
¬ Èáõë»Õ¿Ý »ñÏÝÇ ³Ý»½ñ³Ï³Ý Íá¯í...

1907-1908

52. ԱՂՕԹՔ

øá å³ÛÍ³é ·³ÑÇ ³ÝÑ³ë µ³ñÓáõÝùÇó
ØÇ Ù»ñÅÇñ ëñïÇë ³ÕûÃùÁ ³ÝµÇÍ...
ê²üà

ºë ÁÝÏ³Û ³Ý¹áõÝ¹Ý»ñÁ Ë³õ³ñ,
¬ ÆÙ óÝáñù, ÝáñÇó ù»½ »Ù Ï³ÝãáõÙ.
Øáé³ó³Û áõÕÇÝ»ñÁë å³ÛÍ³é,
ÆÙ ëñïáõÙ ¹³éÁ ÙáõÃÝ ¿ ßÝãáõÙ£

¸áõ ³ÝÙáõÃ ³ßË³ñÑáõÙ »ë ³åñáõÙ,
ÚÇßÇ°ñ ¹áõ Ë³õ³ñáõÙ ï³ÝçáõáÕÇÝ,
øá ëñïáõÙ ³ñ»õÝ»ñ »Ý í³éõáõÙ,
²ñ»õÇñ ë»õ Ï»³ÝùÇë ÙáõÃ áõÕÇÝ£

Ú³õÇï»³Ý ÇÝÓ ùá ë¿ñÝ ¿ ³ÛñáõÙ,
¸áõ Éáõë»¯Õ... ÆÝÓ Ë³õ³ñÝ ¿ ×ÝßáõÙ,
ºë Ù»éÝáõÙ »Ù ³Ûë ÙáõÃ íÇÑ»ñáõÙ...
Ð»é³õá°ñ, ù»½ÝÇó ã»Ù ïñïÝçáõÙ...

1904-1905

53. ¡ ¡ ¡

Øé³ÛÉ Ã³ÕáõÙÇ ç³Ñ»ñÇ ÝÁÙ³Ý,
Ø¿ÏÁ ³ëïÕ»ñÝ ¿ í³éáõÙ ïËñáõÃ»³Ùµ.
ÆÙ Ñá·áõ íñ³Û Çç»É ¿ ÙÇ ³Ùå.
ÆÙ ëñïÇ å³ÛÍ³é Í³ÕÇÏÝ»ñÝ ÁÝÏ³°Ý£

ÐÇõ³Ý¹ ùÝùßáõÃ»³Ùµ »ñÏÇÝù ¿ å³ñ½áõÙ
Ø»éÝáÕ Í³ÕÇÏÁ Çñ µáÛñÁ í»ñçÇÝ.
ÆÙ ç»ñÙ ³ÕûÃùÇ Ëûëù»ñÁ ãÝãÇÝ ¬
Ð»é³õá°ñ, ù»½ÝÇó ë¿ñ ã»Ý ³Õ»ñëáõÙ£

ÆÙ ëñïáõÙ ÙÇ³ÛÝ ë³é³Í Ñ»Ï»Ï³Ýù,
´³Ûó ³ñóáõÝù ãÁ Ï³Û ÇÙ ë»õ ûñ»ñáõÙ.
Ø»éÝáõÙ ¿ ëÇñïÁë ³ÝÑáõÝ Ë³õ³ñáõÙ,
ºõ ¹áõ Ï³±ë ³ñ¹»ûù, Éáõë¿ ³Ýñç³Ýù...

[1908]

54. ԴԱՐՁ

ØÇ ûñ ³éÛ³õ¿ï Ï»³ÝùÁë Ï³ÝÇÍ»Ù,
àõ ·áõÝ³ï ÛáÛëÇ ù³ÛÉ»ñáí ï³ñï³Ù,
ÎÁ ·ïÝ»Ù áõÕÇÝ Ñ»é³õáñ ùá ï³Ý
ºõ ÃáÛÉ Ó»éÝ»ñáí ¹áõéÁ¹ ÏÁ Í»Í»Ù£

îËáõñ ÏÁ Ååï³ë ¹áõ Ûá·Ý³Íûñ¿Ý,
àõ Ûá·Ý³Íûñ¿Ý ¹áõéÁ ÏÁ µ³Ý³ë. ¬
êñïÇë ÙáõÃ ó³õÁ ³ÝËûë ÏÇÙ³Ý³ë,
ºõ ³ñóáõÝùÝ»ñÁ¹ Ñ³Ý¹³ñï ÏÁ Íáñ»Ý£

ºõ ·ÃáõÃÇõÝÁ ùá ùñáç³Ï³Ý
êÇñïÁë ÏÁ ÉóÝ¿ ËÝ¹áõÃ»³Ý Éáõëáí,
øá ëáõñµ ÍÝÏÝ»ñÁ ÏÁ ·ñÏ»Ù Ûáõëáí,
ºõ ÏÁ Ñ»Ï»Ï³Ù »õ ÏÁ Ñ»Ï»Ï³Ù....

25/1, 1908

55. ՁՄՌԱՆ ԳԻՇԵՐ

ÒÙé³Ý ·Çß»ñÝ ¿ Ù»ÕÙûñ¿Ý ÁÝÏÝáõÙ
ºõ Ù»Í ù³Õ³ùÇ ¹¿ÙùÁ ÙßáõßáõÙ. ¬
ºë ¹áõñë »Ù ·³ÉÇë, ÷áÕáó »Ù ·ÝáõÙ
ºõ »ñÏ³¯ñ, »ñÏ³¯ñ Ù³ÛÃ»ñÝ »Ù Ù³ßáõÙ£

´³ñÓñ ïÝ»ñÇ å³ïáõÑ³ÝÝ»ñáõÙ,
ä³ÛÍ³é ÉáÛë»ñÁ Û³Ý·ãáõÙ »Ý Ù¿Ï - Ù¿Ï.
ºë ³ñ¹¿Ý áãÇÝã ã»Ù Ùï³µ»ñáõÙ,
ÆÝÓ Ñ³Ù³ñ ãÁ Ï³Û ³Ûëûñ áõ »ñ¿Ï£

Î¿ë ·Çß»ñÝ ³Ýó³õ... ºë ïáõÝ ã»Ù ·ÝáõÙ.
ºñÏ³ñ, ³Ý¹³¹³ñ Ù³ÛÃ»ñÝ »Ù Ù³ßáõÙ.
ÞñçáõÙ »Ù ³Ýí»ñç, »ñµ»ù ã»Ù Ûá·ÝáõÙ,
àãÇÝã ã»Ù ÛÇßáõÙ, áãÇÝã ã»Ù ÛÇßáõÙ...

È³åï»ñÁ ÙÇ·áõÙ Ù³ÕáõÙ ¿ å³Õ µáó,
ºë ³ÝÝå³ï³Ï ßñçáõÙ »Ù ³Ýí»ñç.
ºë Éáõé ³ÝóÝáõÙ »Ù ÷áÕáóÇó ÷áÕáó,
àõ Ù»ÕÙ É³ÉÇë »Ù óáõñï ÙßáõßÇ Ù¿ç£

ÒÙ»é, 1907-1908

56. ¡ ¡ ¡

Øáé³Ý³¯É, Ùáé³Ý³¯É ³Ù¿Ý ÇÝã,
²Ù¿ÝÇÝ Ùáé³Ý³É.
âÁ ëÇñ»É, ãÁ ËáñÑ»É, ã³÷ëáë³É ¬
Ð»é³Ý³¯É...
²Ûë ï³ÝçáÕ, ³Ûë ×ÝßáÕ ó³õÇ Ù¿ç,
¶Çß»ñáõÙ ³Ûë ³ÝßáÕ
²ñ¹»ûù Ï³±Û ÇñÇÏáõ³Û Ùáé³óÙ³Ý,
Øáé³óÙ³Ý áëÏ¿ ßáÕ....
ØÇ í³ÛñÏ»³Ý ³Ù¿ÝÇó Ñ»é³Ý³É,
²Ù¿ÝÇÝ Ùáé³Ý³É. ¬
Ê³õ³ñáõÙ, ó³õ»ñáõÙ ù³ñ³Ý³É
Ø¿Ý - ÙÇ³ÛÝ...
Øáé³Ý³É, Ùáé³Ý³¯É ³Ù¿Ý ÇÝã,
²Ù¿ÝÇÝ Ùáé³Ý³É.
âÁ ëÇñ»É, ãÁ ï»Ýã³É, ãÁÏ³Ýã»É,
Ð»é³Ý³¯É...

57. ¡ ¡ ¡

úï³ñ »ñÏÝùÇ Ï³Ù³ñÝ»ñÇ ï³Ï,
ºñ³½Çë ï»ë³Û ÙÇ ãùÝ³Õ ³ÕçÇÏ.
ºëª ÙÇ ³Õù³ï Ù³ñ¹ ÙáÉáñ³ßñçÇÏ,
Ü³ª »ñÏÝÇó Ãé³Í Éáõë¿ Ññ»ßï³Ï...

ºë ÁÝÏ³Í ¿Ç ûï³ñ ³ßË³ñÑáõÙ,
²Ý³ñ»õ »ñÏÝÇ Ï³Ù³ñÝ»ñÇ ï³Ï,
Ø¿ÏÁ ÷³ÛáõÙ ¿ñ ÇÙ ëÇñïÁ Ù»Ý³Ï
ºõ ÇÙ ÙáõÃ Ñá·áõÙ ÉáÛë»ñ ¿ñ í³éáõÙ£

Ø»ÕÙ áõ ëÇñ³·ÇÝ ÅåïáõÙ ¿ñ Ý³ ÇÝÓ
úï³ñ ÏáÕÙ»ñáõÙ, É³ÛÝ ×³Ù÷Ç íñ³Û,
ºë ÉëáõÙ ¿Ç Ëûëù»ñÁ Ýñ³
ºõ ³Ýáõß É³ÉÇë ÇÙ ³Ýáõñç µ³ËïÇó....

1906

58. 14 ՏՈՂ

²ñ¹»ûù ÝáñÇó »ñ³½Ý»±ñÝ »Ý Ã³÷³éáõÙ,
êÇñáÛ ³Ýáõß Ýáõ³·Ý»±ñÝ »Ý ÇÝÓ Ï³ÝãáõÙ.
¬ ¸³ÉáõÏ ³ßÝ³Ý ïËáõñ ßáÕ»ñÝ »Ý Ù³ñáõÙ,
ê³ñÇó ÇçÝáÕ ³ÕµÇõñÝ»ñÝ »Ý Ï³ñÏ³ãáõÙ£

ºë ÉëáõÙ »Ù ÑÇ³óÙáõÝùÇ ÙÇ ßßáõÏ,
²ñ¹»ûù ¹á±õ »ë ÝáñÇó Ñá·Çë Ù»ÕÙ Ûáõ½áõÙ,
¬ ²ÛÝ ·Çß»ñÝ ¿, ³ÛÝ Ûáõß»ñÝ »Ý ïñïÙ³ßáõù,
²ÛÝ ³ëïÕ»ñÝ »Ý óáõñï »ñÏÝùáõÙ »ñ³½áõÙ£

ºë ÁÝÏ³Í »Ù ³ÝÍ³Ûñ ¹³ßïáõÙ ÙÇ³ÛÝ³Ï,
ºñ³½Ý»¯ñÁë, »ñ³½Ý»¯ñÁë, áñ ³Ýó³Ý.
²ñ¹»ûù ¹á±õ »ë ·Çß»ñÇ å¿ë Ñ»ñ³ñÓ³Ï,
¶Çß»ñÇ å¿ë ËáñÑñ¹³õáñ ¹ÇõÃ³Ï³Ý.
¬ ¸³ÉáõÏ ³ßÝ³Ý Ù»ñÏ ³Ýï³éÝ ¿ ß³é³ãáõÙ,
ÈáÛë Ûáõß»ñÇ íï³ÏÝ»ñÝ »Ý Ï³ñÏ³ãáõÙ...

1905

59. ¡ ¡ ¡

ê»õ ·Çß»ñÝ ¿ ·ñÏ»É ÇÝÓ, ÙáõÃÝ ¿ å³ï»É ÇÙ áõÕÇÝ,
ø»½ »Ù Ï³ÝãáõÙ »ë ÝáñÇó, ÇÙ Ñ»é³õá°ñ, ÇÙ ³Ý·ÇÝ...

ºë ÙáÉáñáõ³Í ÙÇ Ïñ³Ï, »ë ³ÝÑ³ëï³ï ÙÇ Ñáë³Ýù,
ìÇÑ»¯ñ, íÇÑ»¯ñ ³ÝÛ³ï³Ï ¬ ïñïÙáõÃÇõÝ áõ ³÷ëáë³Ýù£

úï³ñ »ñÏÇñ, ûï³ñ ÑáÕ, Ã³ËÇÍáí ÉÇ »ñ³½Ý»ñ,
²Ýñç³ÝùÝ»ñ Ù»ÕÙ Ù³ñáÕ, ³Ýí»ñ³¹³ñÓ ÑÇ³óùÝ»ñ£

ø³Õóñ ¿ ÙáõÃÁ ùá ·ñÏáõÙ, ÉáÛëÁ ë»õ ¿ ³é³Ýó ù»½,
²ÛÝå¿ë Ù»ÕÙ »ë ¹áõ ··áõáõÙ, ¹áõ Éáõë»Õ¿Ý »ë ³ÛÝå¿ë£

¸áõ ÇçÝáõÙ »ë áñå¿ë Ûáõß, áñå¿ë áõñÇß Ï»³ÝùÇ ÉáÛë,
øá Ñ³Û»³óùáõÙ Ï³Û ³Ýáõß Ù»ÕÙáõÃÇõÝ áõ ³ñß³ÉáÛë£

ê»õ ·Çß»ñÝ ¿ ·ñÏ»É ÇÝÓ, ÙáõÃÝ ¿ å³ï»É ÇÙ áõÕÇÝ,
ø»½ »Ù Ï³ÝãáõÙ »ë ÝáñÇó, ÇÙ Ñ»é³õá°ñ, ÇÙ ³Ý·ÇÝ...

1907-1908

60. ¡ ¡ ¡

¸ÅÏ³Ù Ý³ÛáõÙ »Ý Å³Ûé»ñÁ ËáÅáé,
îËáõñ Ë³ÕáõÙ »Ý ³ÉÇùÝ»ñÁ ÅÇñ. ¬
ÀÝ¹áõÝÇñ Ñá·Çë ÙáÉáñ, Ù»Ý³õáñ, ¬
ì»ñçÇÝ ³ÕûÃùÇë ËûëùÁ ÙÇ° Ù»ñÅÇñ£

êáÕáõÙ »Ý ¹³Ý¹³Õ ûñ»ñÁ ³ÝÍÇñ,
Îáñ³Í ¿ ÙÃÝáõÙ ÙáÉáñ ÇÙ áõÕÇÝ. ¬
øÝùáõß Ëûëù»ñáí Ã³ËÇÍë óñÇñ,
²ÝËûë ³ÙáùÇñ ó³õ³Í ÇÙ Ñá·ÇÝ£

ØÇ ³ÝÙ»é ó³õ Ï³Û »ñÏñáõÙ ³Ûë ïËáõñ,
ØÇ óáõñï, Ñá·»Ù³ß Ûáõë³Ñ³ïáõÃÇõÝ,
Îáñóñ³Í Û³õ¿ï »õ »ñ³½ »õ Ñáõñ,
ºë í»ñçÇÝ ³Ý·³Ù ù»½ »Ù ³ÕûÃáõÙ£

¸ÅÏ³Ù Ý³ÛáõÙ »Ý Å³Ûé»ñÁ ËáÅáé,
îËáõñ Ë³ÕáõÙ »Ý ³ÉÇùÝ»ñÁ ÅÇñ.
ö³Û÷³ÛÇñ ëÇñïÁë Û³õ¿ï Ù»Ý³õáñ,
ì»ñçÇÝ ³ÕûÃùÇë ËûëùÁ ÙÇ° Ù»ñÅÇñ...

1905

61. ¡ ¡ ¡

øá Ù³½»ñÇ óÝáñ³Ï³Ý ÷³ÛÉÁ å³ÛÍ³é,
Ä³ÛéÇó ÇçÝáÕ çñí¿ÅÇ å¿ë ³é³ï³Ñáë.
øá ³ãù»ñÇ ËáñáõÃÇõÝÁ Ññ¹»Ñ³í³é,
àõñ í³éáõ³Í »Ý ÙáõÃ ó³ÝÏáõÃ»³Ý ç³Ñ»ñ ³ÝËûë.
øá ÅåÇïÁ ÃáõÝáï Í³ÕÏ³Ýó µáÛñÇ ÝÁÙ³Ý,
àñ ïÇñ³µ³ñ ³ñµ»óÝ»Éáí Ù³Ñ ¿ µ»ñáõÙ,
øá Ë»ÝÃ Ù³ñÙÝÇ ë³ñëáõéÝ»ñÁ »ñç³ÝÏáõÃ»³Ý
²Ëï³µáñµáù ³ñ»õÝ»ñ »Ý µáó³í³éáõÙ....
ÂáÛÉ ïáõñ ëáõ½áõ»Ù ùá ³ãù»ñÇ ³Ý¹áõÝ¹Á ÙáõÃ,
ÂáÛÉ ïáõñ ÍÍ»Ù ùá Ù³½»ñÇ µáõñÙáõÝùÝ ³Ýáõß,
´áñµáùÇñ ÇÝÓ ùá ÛáÛ½»ñáí ù³Õóñ áõ ³Ý·áõÃ,
Ø³ñÇñ ÇÙ Ù¿ç, Ù³ñÇñ ÇÙ Ù¿ç óÝáñù áõ Ûáõß....

1905-1906

62. ¡ ¡ ¡

¸ÇõÃ»óÇÝ ÇÝÓ ùá Ù³½»ñÁ ³É»Í³Í³Ý
ºõ ³ãù»ñÇ¹ ËáñáõÃÇõÝÁ Ëáñ³ËáñÑáõñ¹.
ºõ ùá ùÝùáõß ÅåÇïÝ»ñÇ Ëûëù»ñÝ ³ÝÓ³ÛÝ
¶Çß»ñ»óÇÝ ÇÙ Ñá·áõ Ù¿ç ÙÇ ù³Õóñ ÙáõÃ...
¸ÇõÃ»óÇÝ ÇÝÓ Çñ»Ýó Ë³Õáí Éáõë³Ï³ñÏ³ã
øá Ëûëù»ñÇ ½³Ý·³ÏÝ»ñÁ ½áõ³ñÃ³Ó³ÛÝ.
ÞáõñÃ»ñÁ¹ ¬ í³ñ¹ µáó³í³éáõ³Í »Ý ÇÙ ³é³ç
ò³ÝÏáõÃÇõÝáí ³ñÇõÝ³ï»Ýã áõ Ù»Õë³Ï³Ý£
ØáõÃ ó³ÝÏáõÃ»³Ùµ »ë ùá Ï³ÝãáÕ ·ÇñÏÝ »Ù ÁÝÏÝáõÙ,
Ü»ïáõÙ »Ù ó³Í í»Ñ µ³ñÓáõÝùÇó Ñá·Çë Ñå³ñï,
øá ·ñÏáõÙ Ï³Û ëÇñáõó ³Ýáõß ÙÇ ÑÇ³óáõÙ,
øá Ë³õ³ñáõÙ ¬ Ùáé³óáõÃ»³Ý ÙÇ ³ÏÝÃ³ñÃ....

[1908]

63. ՏՈՒՇԵՐԻ ԵՐԿՐՈՒՄ

Î»³ÝùÁ ÉéáõÙ ¿, ³ÕÙáõÏÁ Ù»éÝáõÙ.
ØÇ ³ÝÍ³ÝûÃ Ó»éù Ýáõñµ ÙÃÝß³ÕáõÙ
²Ýó»³ÉÝ áõ Ý»ñÏ³Ý Çñ³ñ ¿ Ë³éÝáõÙ,
ÆÙ ëñïáõÙ áëÏ¿ ³ÝÓñ»õ ¿ Ù³ÕáõÙ£

ØÇ ùÝùáõß ÉáÛë Ï³Û ÇÙ Ñá·áõ Ñ³Ù³ñ ¬
²Ù¿Ý ÇÝã áõÝÇ ãÁ Ù»éÝáÕ ÙÇ Ï»³Ýù,
Î³Û ËáñÑñ¹³õáñ ¹ÇõÃáÕ ÙÇ Ë³õ³ñ,
àõñ µ³ËïÇó ù³Õóñ »Ý ïñïáõÝç áõ ïËñ³Ýù£

ØÇ ù³ÕóÁñ íÇßï Ï³Û ³Ý¹³ñÓ ³Ýó³ÍáõÙ,
ì»ñÛáõß»ñÇ Ù¿ç ¬ ÙÇ ³Ýëáõï ¹ñ³Ëï,
ØÇ ³Ý³Ýó í³Û»Éù, ³ÝË³µ ÑÇ³óáõÙ ¬
Î»³ÝùÇó ·»Õ»óÇÏ óÝáñ³Ï³Ý µ³Ëï....

1907-1908

64. ԳԱՐՈՒՆ

¶³ñáõÝÁ ³ÛÝù³°Ý Í³ÕÇÏ ¿ í³é»É,
¶³ñáõÝÁ ³ÛÝå¿°ë å³ÛÍ³é ¿ ÏñÏÇÝ.
¬ àõ½áõÙ »Ù Ù¿ÏÇÝ ùÝùßûñ¿Ý ëÇñ»É,
àõ½áõÙ »Ù ³Ýáõß ÷³Û÷³Û»É Ù¿ÏÇÝ£

²ÛÝå¿°ë ··áõáÕ ¿ »ñ»ÏáÝ ³Ý³÷,
Ì³ÕÇÏÝ»ñÝ ³ÛÝå¿°ë Ý³½áí »Ý ÷³ÏõáõÙ.
¬ ÞáõñçÁë í³éáõ³Í ¿ ÙÇ ³Ýáõß ï³·Ý³å,
ØÇ Ýáñ Ûáõ½áõÙ ¿ ëÇñïÁë ÙññÏáõÙ....

²Ýï»ë ½³Ý·»ñÇ Ï³ñÏ³ãÝ »Ù ÉëáõÙ,
ÆÙ µ³óáõ³Í ëñïáõÙ ÑÝãáõÙ ¿ ÙÇ »ñ·.
¬ Î³ñÍ»ë Ã¿ Ù¿ÏÁ ÇÝÓ ¿ »ñ³½áõÙ,
Î³ñÍ»ë Ï³ÝãáõÙ ¿ ÇÝÓ ÙÇ ùÝùáõß Ó»éù....

1908

65. ¡ ¡ ¡

²åñ»Éáõó ù³Õóñ ¿ Ù»éÝ»É ù»½ Ñ³Ù³ñ,
¼·³É, áñ ¹áõ Ï³ë »õ ÉÇÝ»É Ñ»éáõ,
ºñÏñå³·»É ù»½ ³é³Ýó ëÇñáõ»Éáõ,
ºñ³½»É ÙÇßï ù»½ ¬ ÉÇÝ»É ù»½ ûï³ñ....

êïáõ»ñÁ¹ ÷Ýïñ»É ³Ù¿Ý ï»Õ, áõñ Ë»ÝÃ
Ðá·ÇÝ Ï³ñáÕ ¿ ÃéÇãùáí ã³÷»É.
²Ý³Ýó Ï³ñûïáõÙ ³Ýí»ñç ï³é³å»É
ºõ ÉÇÝ»É ù»½ÝÇó µ³Å³Ýáõ³Í Û³õ¿ï....

àõ ·»ñ»½Ù³ÝáõÙ ë»õ ÑáÕ»ñÇ ï³Ï
¼·³É, áñ ³Ýó³ñ »õ ù»½ ãÁ Ï³Ýã»É,
ºõ áã ÙÇ Ûáõßáí ëÇñïÁ¹ ãÁ ï³Ýç»É,
àõ ãÁ Ëéáí»É µ»ñÏñ³ÝùÁ¹ Ûëï³Ï...

[1912]

66. ¡ ¡ ¡

Î³ÝãáõÙ »ë ³Ýí»ñç
Î³åáÛï Ñ»éáõÇó,
ÞßáõÏáí ³Ýáõß
Î³ÝãáõÙ »ë ÇÝÓ£

Â÷»ñÝ »ë ß³ñÅáõÙ,
ÞñßáõÙ ³Ýáõß,
ÞßáõÏáí å³ÛÍ³é
àõ ÷³Õ³ùáõß....

²ÝÛ³Ûï ¿ áõÕÇÝ
ø³Õóñ »ñÏñÇ¹,
àõñ µ³Ëï ¿ ³Ý³Ýó,
²Ý³Ýó ÅåÇï£

àõñ Í³ÕÇÏ áõ »ñ·
àõñÇß »Ý, ³ÛÉ,
àõñ ³ÝÙ³Ñ³Ï³Ý
ö³éù ¿ áõ ÷³ÛÉ.

²Ûë ÇñÇÏÝ³ÛÇÝ
Î³åáÛï »ñÏñáõÙ
¸áõ »ë ÙÇßï ßñçáõÙ
àõ Ù»ÕÙ »ñ·áõÙ£

àõ Ï³ÝãáõÙ »ë ÙÇßï
²ÝÛ³Ûï Ñ»éáõÇó,
ÞßáõÏáí ³Ýáõß
Î³ÝãáõÙ »ë ÇÝÓ£

[1912]

67. ¡ ¡ ¡

ºñµ í³ñ¹ ³Ùå»ñÇ Ññ¹»ÑÝ ¿ ¹áÕáõÙ,
ÆñÇÏÝ³Å³ÙÇÝ ÝëïáõÙ »Ù Ù»Ý³Ï,
Î³Ý³ã ³éáõÇ Ùûï, áõéÇÝ»ñÇ ï³Ï,
àõ Ûá·Ý³Í ëÇñïÁë ¿É ãÇ ¹Å·áÑáõÙ£

²Ýó³Í ûñ»ñÇ Ûáõß»ñÝ »Ù Ã»ñÃáõÙ,
ºõ Ë³Õ³Õ ëñïáí ³ÝËéáí - Ù»Ý³Ï,
øÝùáõß »ñ·»ñÇó ÑÇõëáõÙ »Ù Ù³Ý»³Ï,
àñ å×Ý»Ù ëÇñáí å³ïÏ»ñÁ¹ ïñïáõÙ£

ºõ ÇÙ ÙáõÃ Ï»³ÝùÇ ë»õ»ñáõÙ ¹ÅÏ³Ùª
ºë ·Çï»Ù, åÇïÇ Ååï³ë, Éáõë³õáñ,
äÇïÇ áÕçáõÝ»ë áõÕÇë Ñ»é³õáñ.
¬ êñµ³½³¯Ý »ñ³½, Ï³ñûï³ÉÇ¯ Å³Ù...

[1908]

68. ¡ ¡ ¡

²ñ¹»ûù á±õñ »ë ¹áõ... ²¯Ë, ³ñ¹»ûù ¹áõ, áñ
Ö³Ý³å³ñÑÝ»ñÇ Ñ»éáõÝ »ë Ù³ßáõÙ.
ºñç³ÝÇ±Ï »ë, Ã¿ Éáõé áõ Ù»Ý³õáñ,
²Ý¹³ñÓ ûñ»ñÇ ·³ñáõÝÝ »ë ÛÇßáõÙ£

²ñ¹»ûù ùá ëñïáõÙ Ç±Ýã ÉáÛë ¿ ÷³ÛÉáõÙ,
à±ñ ÑáÕÝ ¿ ··õáõÙ ù³ÛÉ»ñÁ¹ ÷³÷áõÏ,
à±ñ çáõñÝ ¿ ³ñ¹»ûù Çõñ ÉáÛë Ñ³Û»ÉáõÙ
Ø»ÕÙáí ÷³Õ³ùßáõÙ ¹¿ÙùÁ¹ Ëáõë³÷áõÏ£

²ñ¹»ûù Ë³Õ³±Õ ¿ ëÇñïÁ¹ ÷áÃáñÏáï,
²ñ¹»ûù ³Ýó»³ÉÇ ÉáÛë»ñÁ Ù»é³Í
â»±Ý Ûáõ½áõÙ ëÇñïÁ¹, ÇÙ Ñá·áõ Ï³ñûï,
ÆÙ ùÝùáõß ëÇñ³Í, ÇÙ ³Ý¹³°ñÓ »ñ³½£

[1912]

69. ՍԻՐԱՀԱՐՈՒԱԾԸ

¸áõ ·ÝáõÙ »ë ïáõÝ, »õ ¹»é ùá í»ñçÇÝ
ÊûëùÇ ÑÝãÇõÝÁ ãÇ Ù³ñ»É û¹áõÙ,
²Ý½ûñ »Ù ³ñ¹¿Ý ³Ûë Ë»ÝÃ Ï³ñûïáõÙ,
ºõ Ï³ÙùÁë ÃáÛÉ ¿, »õ ÙÇïùÁë ãÝãÇÝ£

Ê»ÝÃ³ó³Í µ»éÇó ³Ûë ã³ñ Ù»ÝáõÃ»³Ý,
ºë ¹áõñë »Ù í³½áõÙ ù»½ áñáÝ»Éáõ,
î»ëÝ»Éáõ óáÉùÁ¹ ·¿Ã Ñ»éáõÇó - Ñ»éáõ
ºõ ÑëÏ»Éáõ ù»½ ëïáõ»ñÇ ÝÁÙ³Ý...

²Ûë ÙáõÃ ÅËáñáõÙ ÇÙ ëÇñïÝ ¿ Ù³ßáõÙ
Ø»Ý³ÏáõÃÇõÝÁ Û³õÇï»³Ý ËáóáÕ,
²ÝóÝáõÙ »Ù ³ñ³· »ë Ó»ñ ÷áÕáóáí
ºõ Ë»ÝÃ ÙßáõßáõÙ áãÇÝã ã»Ù ÛÇßáõÙ£

Ò»ñ ¹é³Ý ³é³ç Ï³Ý·ÝáõÙ »Ù »ñÏ³ñ, ¬
¶áõó¿ ¹áõ Û³ÝÏ³ñÍ §å³ï³ÑÙ³Ùµ¦ ¹áõñë ·³ë,
Î³ñûïÁë, ·áõó¿, ¹áõ Û³ÝÏ³ñÍ ½·³ë
ºõ Ñ³ëÏ³Ý³ë ÇÙ Ûáõ½áõÙÁ ïÏ³ñ£

ê³Ï³ÛÝ áõ½áõÙ »Ù, áñ ÇÝÓ ãÁ ï»ëÝ»ë,
âÁ ·Çï»Ù ÇÝãá°õ Ó»ñ ½³Ý·Ý »Ù ï³ÉÇë,
ö³ËãáõÙ »Ù.... ÷³ËãáõÙ... »õ Ñ»é³Ý³ÉÇë
ö³é³µ³ÝáõÙ »Ù, ûñÑÝ»ñ·áõÙ »Ù ù»½...

[1912]

70. ԱՆԱՆՈՒՆ ՍԷՐ

ÆÙ³ëïáõÝ Ëûëù»ñ ëáíáñ»óÇ »ë,
àñ Ññ³åáõñ»Ù ½ûñáõÃ»³Ùµ ÙÃÇÝ,
Ðá·Ç¹ Ï³Ë³ñ¹»Ù áõ ÑÁÙ³Û»Ù ù»½,
ÆÝÓ ³ÛñáÕ ÑáõñÁ Ý»ï»Ù ùá ëñïÇÝ£

´³Ûó µáÉáñ Ëûëù»ñÝ Ç½áõñ »Ý ³ñ¹¿Ý,
Â³ÉÇëÙ³ÝÝ»ñÁ Ù»é³Í »õ ³ÝáõÅ,
ÐÁÙ³Ûù »õ ¹ÇõÃ³Ýù ³Ý½ûñ »Ý ùá ¹¿Ù...
¬ ²ñ¹»ûù á±í ·Çï¿ ³ÝáõÝÁ¹ ³Ýáõß...

[1912]

71. ¡ ¡ ¡

ÆÙ Ë³Õ³Õ »ñ»ÏáÝ ¿ ÑÇÙ³
Ø»ÕÙ³ÉáÛë »õ ïËáõñ »õ ³Ýáõß.
ø»½ »ñµ»ù ëÇñïÁë ãÇ Ùáé³Ý³Û,
ÆÙ Ù³ùá°õñ, ³é³çÇÝ ÇÙ ³Ýáõñç...

î³ñÇÝ»ñ, ï³ñÇÝ»ñ ÏÁ ë³Ñ»Ý,
ÎÁ Ù»éÝ»Ý »ñ³½Ý»ñÁ µáÉáñ ¬
øá å³ïÏ»ñÁ ³Ý»ÕÍ ÏÁ å³Ñ»Ù
úñ»ñáõÙ ³ÝÑ³ëï³ï áõ ÙáÉáñ£

ºõ ï³Ýç³Ýù, »õ µ»ÏáõÙ, »õ Ã³ËÇÍ ¬
ê»õ ûñ»ñ »ë ¹»é ß³ï ÏÁ ï»ëÝ»Ù.
²ÝáõÝÁ¹ ÃáÕ ÷³ñáë ÉÇÝÇ ÇÝÓ
êáõï Ï»³ÝùÇ »õ ¹³éÁ Ù³Ñáõ ¹¿Ù....

[1912]

72. ¡ ¡ ¡

Ð»éáõ »ë ³ÝÑ³ë, ÇÙ Éáõë¿ »ñ³½,
´³Ûó ù»½ ¿ ëÇñïÁë ÷³Û÷³ÛáõÙ Ã³ùáõÝ,
öéáõ³Í ¿ ÉáÛëÁ¹ ßáõñçÁë »õ íñ³ë,
²ÝÑáõÝ ³ßË³ñÑáõÙ »õ ÇÙ Ñ»½ Ñá·áõÙ£

øá Ñ»éáõ »ñÏñÇ áõÕÇÝ ãÁ ·Çï»Ù. ¬
¶áõó¿ »ë ÇÝùÁë ëï»ÕÍ»É »Ù ù»½,
²ëïáõ³Í³óñ»É »Ù, áñ ù»½ ³ÕûÃ»Ù,
Ðñ³Ù³Û»É »Ù, áñ íñ³ë ÇßË»ë£

ºõ ù³Õóñ ¿ ÉÇÝ»É ùá Ï³ÙùÇ ·»ñÇÝ,
øá ã³ñáõÃÇõÝÁ µ³ñÇù Ñ³Ù³ñ»É. ¬
ÎñÍù³µ³ó »ÉÝ»É ÁÝ¹¹¿Ù ùá ëñÇÝ
ºõ ³Û¹ Ù³Ñ³µ»ñ Ó»éùÁ Ñ³Ùµáõñ»É...

[1912]

73. ¡ ¡ ¡

Ð»éáõ »ñÏñÇ Éáõë¿ ÑáíïáõÙ
úñ»ñÝ áõñÇß »ñ· »Ý ÑÇõëáõÙ,
Î»³ÝùÇó Ûá·Ý³Í ëÇñïÁë ïñïáõÙ
²ÛÝ »ñÏÇñÝ ¿ ÙÇßï »ñ³½áõÙ....
Ê³Õ³ÕáõÃÇõÝÝ ³ÛÝ Ñ»é³ÝÇëï,
àõñ ÙÇ áõñÇß ³ñ»õÇ ÷³ÛÉ
Ì³õ³ÉáõÙ ¿ ³Ý³Ýó Ñ³Ý·Çëï
ºõ ËÝ¹áõÃÇõÝ ÙÇ ³Ý³ÛÉ³ÛÉ,
ØÇ ËÝ¹áõÃÇõÝ Ù³ùáõñ áõ Ëáñ,
ºõ ³Ý»½»ñù »õ ³Ýí³Ë×³Ý.
àõñ ùá ëÇñïÁ áñµ áõ ÙáÉáñ
¶ñÏáõÙ ¿ ÙÇ áëÏ¿ ßñç³Ý....

[1912]

74. ՀԻՆ ՊԱՐՏԻԶՈՒՄ

²Ûëûñ ÝáñÇó å³ñïÇ½áõÙ
ÞñçáõÙ ¿Ç »õ ÛÇßáõÙ
ø»½ ³ñÃÙÝÇ »ñ³½áõÙ,
àëÏÇ, áëÏÇ ÙßáõßáõÙ...

¸áõ ùá Ñ»éáõ Ñ»é³õáñ
²ÝÛ³Ûï »ñÏñáõÙ ³ñ¹»ûù ÇÝÓ
Øï³µ»ñá±õÙ »ë ³Ûëûñ,
²ÛÝ áëÏ»Õ¿Ý ³ßË³ñÑÇó. ¬

ÚÇßá±õÙ »ë ¹áõ ³Ï³óÇ³Ý
ºõ å³ñï¿½Á ÇñÇÏáõ³Û,
Ð³Ý¹ÇåáõÙÁ Ù³ÛÇë»³Ý
ä³ï³Ýáõ »õ ³ÕçÏ³Û£

ºõ ë»Ý»³ÏÁ ³Ù÷á÷ÇÏ
ºõ ïÝ³ÏÁ Ñ»é³õáñ,
¶³ÕïÝÇùÝ»ñÁ Ù»ñ ÷áùñÇÏ,
ê³Ï³ÛÝ ù³Õóñ, ë³Ï³ÛÝ Ëáñ£

ÚÇßá±õÙ »ë ¹áõ ³ÛÝ ³ñ³·
Ä³Ù»ñÁ, »ñµ »ë áõ ¹áõ
ÜëïáõÙ ¿ÇÝù ³ÝÏñ³Ï. ¬
¸ÇõÃ³Ýù ëñïÇ¯ »õ Ñá·á¯õ£

ºõ Ë³õ³ñáõÙ, Ë³õ³ñáõÙ
ÚÇßá±õÙ »ë ç»ñÙ ßáõñÃ»ñÇ
Ð³Ý¹ÇåáõÙÁ Ññ³ÑñáõÝ, ¬
Úáõ½ÙáõÝùÝ ³ñµ³Í ëñï»ñÇ....

ºõ å³ñïÇ½áõÙ Ù»ñ ³Ýáõß
î»ë³ÏóáõÃÇõÝÝ ³ÛÝ ·Çß»ñ,
ÎÇë³Ë³õ³ñÁ ùÝùáõß. ¬
òÝáñ³Ï³¯Ý ÇÙ Ûáõß»ñ...

[1912]

75. ¡ ¡ ¡

¸áõ ßñçáõÙ »ë ³Ù»Ýáõñ»ù, ¹áõ ãÁÏ³ë,
²Ý»ñ»õáÛÃ ¹áõ ËûëáõÙ »ë ³ßË³ñÑáõÙ,
Ú³ÝÏ³ñÍ, ³ÝÏ³ñÍ ßßÝçáõÙ »ë, áñ ÏÁ ·³ë,
ÐÁÙ³ÛáõÙ »ë, Ï³ÝãáõÙ, Ï³ÝãáõÙ áõ ÉéáõÙ...

øÝùáõß³µáÛñ Í³ÕÇÏÝ»ñÇ Ã»ñÃ»ñáõÙ,
ÈáÛë ¹³ßï»ñÇ Ë³Õ³Õ ÝÇñÑáÕ ûíÏÇ³ÝáõÙ
ºõ ³ëïÕ³½³ñ¹, ËáñÑñ¹³õáñ ·Çß»ñáõÙ
ºõ çñ»ñÇ ³ñÍ³Ã³×á× ûññ³ÝáõÙ£

²Ù»Ýáõñ»ù ÙÇ Ï³ñûï »ë ¹áõ Ý»ï»É,
øá ëïáõ»ñÝ »ë ÷é»É ³ÝÍÇñ ³ßË³ñÑáõÙ,
¸áõ »ë ÑÇõëáõÙ ³ëïÕ³ó³ÝóÁ áëÏ»Ã»É,
¶Çß»ñ áõ ½ûñ Ï»³ÝùÁ ¹áõ »ë ½³ñ¹³ñáõÙ£

ºõ ³ßË³ñÑÇ áõÕÇÝ»ñáõÙ »ë ÙáÉáñ,
Â³÷³éáõÙ »Ù »õ áñáÝáõÙ ïËñ³¹¿Ù,
ÈëáõÙ »Ù ùá Ó³ÛÝÁ ³Ýáõß- Éáõë³õáñ,
Î³ÝãáõÙ »Ù ù»½, µ³Ûó ³ÝáõÝÁ¹ ã·Çï»Ù£

[1912]

76. ¡ ¡ ¡

ºë ÏÁ ·³Ù, »ñµ ¹áõ Ù»Ý³Ï ÏÁ ÙÝ³ë,
îñïáõÙ ÇñÇÏáõ³Û ëïáõ»ñÝ»ñÇ ï³Ï,
ºñµ ¹áõ ÏÁ Ã³Õ»ë ï»Ýã»ñÁ¹ Ëáñï³Ï
ºõ íÑ³ïáõÃ»³Ùµ »ñµ ÏÁ Ñ»é³Ý³ë....

ºë ÏÁ ·³Ù, áñå¿ë Ùáé³óáõ³Í ÙÇ »ñ·,
ÐÇõëáõ³Í ³ÕûÃùÇó, ëÇñáõó áõ Í³ÕÏÇó.
øá Ù»é³Í ëñïáõÙ ÏÁ ÉÇÝÇ Ã³ËÇÍ,
ºë ÏÁ Ï³Ýã»Ù ù»½ ¹¿åÇ ³ÛÉ »½»ñù£

ºë ÏÁ ·³Ù, »ñµ ¹áõ ÏÁ ÉÇÝÇë ïñïáõÙ,
ºñµ »ñ³½Ý»ñÁ¹ Û³õ¿ï ÏÁ Ù»éÝ»Ý,
Ò»éùÁ¹ ÏÁ µéÝ»Ù, ó³õÁ¹ ÏÁÙµéÝ»Ù,
ÎÁ í³é»Ù áõñÇß ÉáÛë»ñ ùá Ñá·áõÙ...

[1908]

77. ԳԱՐՆԱՆԱՄՈՒՏ

øÝùß³µáÛñ Í³ÕÏ³Ýó Ññ»Õ¿Ý Ë³Õáí
ÄåïáõÙ »Ý ÝáñÇó ³Ýï³é áõ Óáñ³Ï,
ºõ Ñ»Õ»ÕÝ»ñÁ ËûëáõÝ - ë³éÝáñ³Ï
àÕçáõÝáõÙ »Ý ÇÝÓ ½áõ³ñÃ ÍÇÍ³Õáí£

¼áõ·»É »ë ÝáñÇó ¹³ßï, ³Ýï³é áõ É»é,
¶³ñá¯õÝ, ³Ù¿Ý ï»Õ Ýáñ Ï»³Ýù »ë í³é»É.
ÆÙ ëñïáõÙ ¿É »ë Ã»õ»ñÁ¹ ÷é»É,
ÆÙ Ñá·áõÙ ¿É »ë Ññ¹»Ñ»É Ýáñ ë¿ñ£

ºõ ³Ñ³ ÏñÏÇÝ ½áõ³ñÃ áõ ç³Ñ»É,
¸áõñë »É³Û ïËáõñ Ù»ÝáõÃ»³Ý µ³ÝïÇó.
ä³ÛÍ³é ³ãù»ñÁ¹ áÕçáõÝáõÙ »Ý ÇÝÓ,
ºõ »ë ã»Ù Ï³ñáÕ ÇÙ ×ÇãÁ å³Ñ»É£

´³ó»É »ë ÇÙ ¹¿Ù áëÏ»Õ¿Ý Ñ»éáõÝ,
Ì³ÕÏ»É »ë ë³ñá°õÙ, ³Ýï³éá°õÙ, ³ñïá°õÙ...
àõñÇß »ñ·»ñ »Ý ÑÝãáõÙ ÇÙ ëñïáõÙ ¬
àÕçá°ÛÝ ù»½, ³ñ»õ, áÕçá°ÛÝ ù»½, ·³ñáõÝ...

[1908]

ԳԻՇԵՐ ԵՒ ՅՈՒՇԵՐ

1. ՃԱՄՓԱԲԱԺԱՆ

Î³Ý·Ý³Í »Ù ÝáñÇó ³Ñ»Õ ³Ýï³éáõÙ,
Ö³Ý³å³ñÑÝ»ñÇ µ³Å³ÝáõÙÇ Ùûï.
Ú³Ý·ãáõÙ »Ý í»ñçÇÝ Ïñ³ÏÝ»ñÝ ³Õáï,
àõ ÙáõÃÝ ¿ ÏñÏÇÝ ÇçÝáõÙ áõ ÷éõáõÙ....

²Ýó³Í ûñ»ñÁë ß³ñù»ñáí ¹³ÉáõÏ,
ÞáÕáõÙ »Ý ³Ñ³ »õ ³ÝÛ»ï³ÝáõÙ. ¬
âÁ·Çï»Ù Ï»³ÝùÁ ÇÝÓ á±õñ ¿ ï³ÝáõÙ. ¬
²Ù¿Ý ÇÝã Ñ³ñó ¿, ÙÃÇÝ Ñ³Ý»ÉáõÏ£

Ì»ÍáõÙ »Ý ÏáõñÍùÁë ù³ÙÇÝ»ñÁ µÇñï,
Ð³½³ñ Ó³ÛÝ»ñáí ³Ýï³éÝ ¿ ËûëáõÙ.
ºë áõÕÇÝ»ñÇ É³µÇñÇÝÃáëáõÙ,
ºõ áÕçÁ ûï³ñ, áÕçÁ Ëëï³ëÇñï£

Î³Ý·Ý³Í »Ù ÝáñÇó ³Ñ»Õ ³Ýï³éáõÙ,
ØáõÃ áõÕÇÝ»ñÇ µ³Å³ÝáõÙÇ Ùûï.
ä³ñ½áõ³Í ¿ ëÇñïÁë Ñ»éáõÝ áõ Ñ»éáõÝ,
²ÛñáõÙ ¿ Ñá·Çë ³ÝÑáõÝ ÙÇ Ï³ñûï...

[1908]

2. ՄՈՌԱՑՈՒԱԾ ՈՒՂԻ

Ð»éáõ ¹Õ»³ÏÇ ùÝùáõß Ã³·áõÑÇÝ
Ì³ÕÇÏÝ»ñÇ Ù¿ç, Éáõë»Õ¿Ý ³Û·áõÙ,
ÞñçáõÙ ¿ »õ ÇÝÓ Ï³ÝãáõÙ ¿ ÏñÏÇÝ ¬
ò»ñ»ÏÁ ïñïáõÙ, ·Çß»ñÁ ³ÝùáõÝ
Ð»éáõ ¹Õ»³ÏÇ ùÝùáõß Ã³·áõÑÇÝ£

Î³ñ ÙÇ ¹ÇõÃ³Ï³Ý áõñÇß Å³Ù³Ý³Ï,
ºñµ Ýñ³ Ï³ÝãÇ Ññ³ßùÇÝ ÑÉáõª
ºë ÃáÕÝáõÙ ¿Ç ûñ»ñÁë Ù»Ý³Ï
ºõ ³Ûë ³ßË³ñÑÇó ëÉ³ÝáõÙ Ñ»éáõ....
Î³ñ ÙÇ ¹ÇõÃ³Ï³Ý áõñÇß Å³Ù³Ý³Ï...

¶ÇÝáíó³Í ÙÇ ³ÛÉ Ï»³ÝùÇ ËÝ¹áõÃ»³Ùµª
ÂáÕÝáõÙ ¿Ç ³Ûë í³Ûñ»ñÁ Ã³é³Ù,
êÉ³ÝáõÙ, áñå¿ë Éáõë»Õ¿Ý ÙÇ ³Ùå,
ºõ ÷³ñáõÙ Ýñ³Ý, ÷³Û÷³ÛáõÙ Ýñ³Ý,
¶ÇÝáíó³Í ÙÇ ³ÛÉ Ï»³ÝùÇ ËÝ¹áõÃ»³Ùµ£

ÐÇÙ³ ãÁ ·Çï»Ù ³ÛÝ Éáõë¿ áõÕÇÝ,
´³Ûó ½·áõÙ »Ù ¹»é, ½·áõÙ »Ùª Ç°Ýãå¿ë
Ð»éáõ ¹Õ»³ÏÇ ùÝùáõß Ã³·áõÑÇÝ
Î³ÝãáõÙ ¿ ÇÝÓ ÙÇßï, Ï³ÝãáõÙ ¿, µ³Ûó »ë
²ñ¹¿Ý ãÁ ·Çï»Ù ³ÛÝ Éáõë¿ áõÕÇÝ...

[1910]

3. ԱՇՈՒՆ

Ø¿· ¿, ³ÝÓñ»õ áõ Ùßáõß
ÆÙ ³Û·áõÙ Ù»ñÏ.
¸³éÁ Ã³ËÇÍ áõ í»ñÛáõß ¬
²Ýí³Ë×³¯Ý »ñ·£

ÐáÕÙÝ ¿ É³ÉÇë Ã÷»ñáõÙ
Ø»ñÏ áõ íïÇï.
òáõñï ¿, Ë³õ³ñ ¿ Ñ»éáõÝ
ºõ ³ÝÅåÇï£

êÇñïÁë Ã³ËÍáï áõ Ëáóáï,
Ðá·Çë ÑÇõ³Ý¹, ¬
à±í ³ñ»õáï áõ µáóáï
ÎÁ í³é¿ Ë³Ý¹£

îáõÝÁë ³õ»ñ áõ Ë³õ³ñ,
úñÁë ³ÝÉáÛë,
à±í ÏÁ í³é¿ áëÏ»í³é
ºñ³½ áõ ÛáÛë...

[1912]

4. ՓՈՂՈՑԻ ԵՐԳԸ

ä³ïáõÑ³ÝÇë ï³Ï É³ÉÇë ¿ ÏñÏÇÝ
Â³÷³éÇÏ »ñ·ãÇ »ñ·Á ó³õ³·ÇÝ, ¬
îËáõñ ³Û¹ »ñ·Á í³Õáõó »Ù Éë»É,
Î³ñÍ»ë Ã¿ »ë »Ù ³Û¹ »ñ·Á ÑÇõë»É,
Î³ñÍ»ë Ã¿ »ë »Ù É³ÉÇë ³Û¹ »ñ·áõÙ,
Î³ñÍ»ë Ã¿ ù»½ »Ù Ï³ñûïáí »ñ·áõÙ....

[1909]

5. ¡ ¡ ¡

ê»õ ·Çß»¯ñ, »õ Ûáõß»¯ñ »õ ËáÑ»¯ñ ³ÝÑ³Ù³ñ,
Øáé³óáõ³Í »ñ³½Ý»ñª ßáõß³ÝÝ»ñ Ã³é³Ù³Í.
ÊÝ¹áõÃÇõÝ Ñ»é³ó³Í »õ ³Ýó³Í »õ ³Ý¹³ñÓ, ¬
îñïÙáõÃÇõÝ Ù»Ý³õá¯ñ, ÙÇ³Ó³¯ÛÝ, ÙÇ³É³¯ñ...

ØßáõßÝ»ñÝ »Ý ë³ÑáõÙ.... êáë³õáõÙ ¿ áõéÇÝ....
ÆÙ ûñ»ñ ³ÝÑ³ïÝáõÙ, ³ÝËÝ¹áõÙ »õ ³ÝïáõÝ.
òÝáñùÝ»°ñ Éáõë³í³é, ÁÝ¹áõÝ³ÛÝ, ³å³ñ¹ÇõÝ,
Øáé³óáõ³Í ¿ Û³õ¿ï ³ñ»õáï Ó»ñ áõÕÇÝ....

ê»õ ËáÑ»ñ ³Ýëå³é, ³ÝÑ³Ù³¯ñ, ³ÝÑ³Ù³¯ñ,
ê»õ ·Çß»¯ñ, »õ Ûáõß»¯ñ »õ Ûáõß»ñ ÁÝ¹áõÝ³ÛÝ,
ºñ³½Ý»ñ ÇÙ ³Ý¹³ñÓ ¬ Í³ÕÇÏÝ»ñ ÇÙ ·³ñÝ³Ý.
Æ°Ýã Ï³Ýãáí Ó»½ Ï³Ýã»Ù, Ç°Ýãå¿ë É³Ù Ó»½ Ñ³Ù³ñ£

[1912]

6. ¡ ¡ ¡

ÐÝãáõÙ ¿ ³Ýí»ñç ³ßÝ³Ý Ã³ËÇÍáí
¸³ßÝ³ÙáõñÝ ³ÛÝï»Õ, å³ïÇ Û»ï»õáõÙ.
Ð³ñ³½³ï ¿ ÇÝÓ ³Û¹ »ñ·Á Ñ»ÍáÕ ¬
ÆÙ ³Ý³Ýó ó³õáí Ù¿ÏÝ ¿É ¿ ó³õáõÙ£

²ßÝ³Ý ïËñ³Ñ»Í ³ÝÓñ»õÇ ÝÁÙ³Ý,
²ÝÓñ»õÇ ÝÁÙ³Ý É³ÉÇë »Ý ³Ýí»ñç
²ÛÝ ÑÝãÇõÝÝ»ñÁ Ù»ÕÙ áõ ÙÇ³Ó³ÛÝª
ä³ïÇ Û»ï»õáõÙ »õ ÇÙ Ñá·áõ Ù¿ç...

[1912]

7. ԻՆՔՆՕՐՕՐՈՒՄ

¶Çß»ñ ¿ Çç»É. Éé»É »Ý µáÉáñ
²ÕÙáõÏÝ»ñÁ ã³ñ, Ëûëù»ñÁ å³ïÇñ,
æñ»ñÁ Ù»ÕÙÇõ »ñ·áõÙ »Ý ûñûñ,
¬ êÇñï ÇÙ, Ñ³Ý¹³ñïÇ°ñ...

Ú³Ý·ãáõÙ ¿ í³Õáõó ³ÝïáõÝ áõ ÙáÉáñ
Â³÷³é³Ï³ÝÁ Ù¿Ý áõ ï³ñ³·Çñ,
²ëïÕ»ñÁ ËÙµáí »ñ·áõÙ »Ý ûñûñ,
¬ êÇñï ÇÙ, Ñ³Ý¹³ñïÇ°ñ...

È³ó í»ñçÇÝ É³óÁ¹, ëÇñï ÇÙ Ù»Ý³õáñ,
ì»ñçÇÝ ³ñóáõÝùÁ¹ ¬ Ñ»Ï»Ï³Ûª Ã³÷Ç°ñ, ¬
ºñ³½, »ñ· áõ ë¿ñ, ûñû¯ñ áõ ûñû¯ñ,
¬ êÇñï ÇÙ, Ñ³Ý¹³ñïÇ°ñ...

[1911]

8. ¡ ¡ ¡

²Ýí»ñç ·Çß»ñÇ Ùé³ÛÉ íÇÑ»ñáõÙ
ÆÙ Ù»Ý³Ï ëÇñïÝ ¿ ó³õ³·ÇÝ ×ãáõÙ.
ºë ÙáÉáñáõ»É »Ù ³Ûë ÙáõÃ ³ßË³ñÑáõÙ,
ºõ ÇÝÓ Ë³õ³ñÇó áã áù ãÇ Ï³ÝãáõÙ£

¶Çß»ñÝ ¿ ÷é»É Çñ Ã»õ»ñÁ ÙáõÃ,
¶Çß»ñÝ ¿ ·»ñ»É ÇÙ ëÇñïÁ ó³õ³Í. ¬
àñï»±Õ áñáÝ»Ù »ñç³ÝÏáõÃ»³Ý ëáõï
ºõ Ç±Ýãå¿ë ·ïÝ»Ù í»ñ³¹³ñÓÇ É³ó£

ÐáÕÙÝ ¿ Ñ»Ï»ÏáõÙ ³ÝáõÝç íÇÑ»ñáõÙ,
ú, ³ÝÑáõÝ ·Çß»ñ, ù»½ á±í ¿ ÷é»É.
ÆÝãá±õ ¿ ßáõñçÁë ³ßË³ñÑÁ ÉéáõÙ,
à±í ¿ ÇÙ Ñá·áõ ÉáÛë»ñÁ Ù³ñ»É....

[1909]

9. ՎԵՐՋԱԼՈՒՍԻՆ

´³ñ³Ï ³Ùå»ñÁ Ù³ÕáõÙ »Ý áëÏÇ,
æñ»ñÁ ³Ýáõß Ñ»ùÇ³Ã »Ý ³ëáõÙ.
Î³ñûï ¿ ëÇñïÁë Ùï»ñÇÙ ËûëùÇ,
Úá·Ý³ï³Ýç Ñá·Çë µ³Ëï ¿ »ñ³½áõÙ....

ÈéÇÝ ¹³ßï»ñÇ Ñ³Ý·ÇëïÁ ËûëáõÝ,
ØÇ Ñ»½ ïËñáõÃ»³Ý ÉáÛë ¿ Áëïáõ»ñáõÙ.
Ê³Õ³Õ çñ»ñÇ í×Çï ³ÉÙ³ëáõÙ
¸áÕáõÙ ¿ áëÏ¿ ³Ùå»ñÇ Ñ»éáõÝ£

ºõ ÇÙ ëñïÇ Ù¿ç, ³ÛÝ Ë³õ³ñáõÙ ¿É,
ØÇ ù³Õóñ íÇßï ¿ Ù»ÕÙ³µ³ñ ËûëáõÙ.
Ø¿ÏÁ ³ÛÝï»Õ Çñ Ñ»éáõÝ ¿ í³é»É,
àñå¿ë »ñÏÇÝùÁ çñÇ ³ÉÙ³ëáõÙ£

øá ù³Õóñ íÇßïÁ, ëÇñï ÇÙ Ù»Ý³õáñ,
øá íÇßïÝ ¿ ÷éáõ³Í ³ÝÑáõÝ ³ßË³ñÑáõÙ,
øá ë¿ñÝ ¿ í³éáõ³Í »õ å³ÛÍ³é »õ Ëáñ,
øá Ë»ÝÃ Ï³ñûïÝ ¿ ³Ù¿Ý ï»Õ ÉéáõÙ...

[1912]

10. ՄԻԱՅՆՈՒԹԻՒՆ

î³ÕïÏ³ÑÝãÇõÝ áõ ÙÇ³Ó³ÛÝ ûñ»ñÝ Çñ»Ýó »ñ·Ý »Ý »ñ·áõÙ. ¬
ØÇ³ÛÝáõÃÇ¯õÝ, ¹áõ »ë ³ÝÓ³ÛÝ ó³õÁë ûññáõÙ ùá ûññ»ñ·áõÙ£

ºõ ³Ýó»³ÉÇ Ë³µ¿³Ï³Ý óÁÝáñùÝ»ñÝ »Ý Ù»ÕÙ ûñûñõáõÙ,
Üáù³ ³Ý¹³¯ñÓ, Ýáù³ ãÁÏ³¯Ý, Ýáù³ Ù»é³¯Ý Ñ»éáõ Ñ»éõáõÙ£

ìÑ³ïáõÙÝ ¿ Ñá·Çë ·ñÏ»É, ³ÝÛáõëáõÃÇõÝÝ ³ÝÑáõÝ ÷éáõ»É, ¬
Æ±Ýã Ëûëù»ñáí, Ç±Ýãå¿ë »ñ·»É »õ Ç±Ýã ëñïáí ÑÇÙ³ ëÇñ»É£

¾É Ç±Ýã Ûáõëáí ëÇñïÁë Ûáõ½»Ù, Ç±Ýã »ñ³½áí ³Ùáù»Ù ÇÝÓ
ºõ á±ñ ÏáÕÙÇó µ³Ëï ëå³ë»Ù ¬ ³Ýí³Ë×³Ý »ñ· ¬ íÇßï áõ Ã³ËÇÍ£

²Ýó¿°ù, Ûáõß»ñ ÇÙ ³å³ñ¹ÇõÝ, ¹³ñÓ¿°ù ÁÝ¹ÙÇßï Ùáé³óáõ³Í ¿ç,
²ÝÑáõÝ ÷éáõÇñ, ë»õ ÉéáõÃÇõÝ, ÙÇ³ÛÝáõÃÇ¯õÝ ÇÙ Ñá·áõ Ù¿ç£

[1912]

11. ՅՈԳՆԱԾՈՒԹԻՒՆ

ºë ÙÇ ×³Ù÷áñ¹ »Ù ÙÃÝáõÙ ÙáÉáñáõ³Í,
àõ Ûá·Ý³Í ëÇñïÁë ¹³ñÓ»É ¿ ËáÝ³ñÑ. ¬
â»Ù áõ½áõÙ Ï³Ýã»É óÝáñùÁë Ù»é³Í,
ºñ³½»É ·³ÉÇù ûñ»ñÇ Ñ³Ù³ñ£

ºë ã³ñ Ñáë³Ýùáí ÙÕáõ³Í »Ù Ñ»éáõÝ,
ºõ ³Ýí»ñ³¹³ñÓ ÷³Ïáõ³Í ¿ áõÕÇÝ.
ØÇ áñµ Ù³ÝáõÏ ¿ Ñá·Çë ÙáÉáñáõÝ,
Ø³ïÝáõ³Í ÙáõÃÇÝ »õ Ù³é³ËáõÕÇÝ£

ØÇ ³ÝÙ³Ûñ Ù³ÝáõÏ, Ñ»Ï»Ï³ÝùÝ»ñÇó
Úá·Ý³Í áõ µ»Ïáõ³Í ¬ ÝÝç»É ¿ áõ½áõÙ.
ØÇ° íñ¹áí¿ù ¹áõù, ÙÇ° ï³Ýç¿ù ÝáñÇó,
ØÇ° ï³Ýç¿ù ÝáñÇó ¬ Û³Ý·ã»É ¿ áõ½áõÙ....

[1912]

12. ՕՏԱՐՈՒՀՈՒՆ

¸³éÝáõÃÇõÝ ¿ Éóáõ³Í áõ Ã³ËÇÍ
ø»½ ûï³ñ åû¿ïÇ »ñ·»ñáõÙ. ¬
à±ñ ÏáÕÙÇó »Ï³ñ ¹áõ, áñï»ÕÇ±ó
Ü»ï»óÇñ ùá Ý»ï»ñÝ ÇÙ Ñ»éáõÝ£

ØÃ³Ù³Í ûñ»ñÇë ï³Ýç³ÝùáõÙ,
²ñ»·³Ï ï»Ýã³óÇ, »õ ³Ñ³,
øá Ë³õ³ñÝ ¿ ÷éáõ³Í ÇÙ Ñá·áõÙ,
øá ··áõ³ÝùÁ »õ ã³ñ »õ ³·³Ñ.....

ÖãáõÙ »Ùª Ñ»é³óÇñ, µ³Ûó ³ñ¹¿Ý
øÙÍÇÍ³ÕÝ ¿ Í³ÕÏáõÙ ùá ¹¿ÙùÇÝ.
à±í »ë ¹áõ, áñ ³Ý½ûñ »Ù ùá ¹¿Ù
ºõ ·»ñÇ ¹Çõ³ÛÇÝ ùá Ï³ÙùÇÝ...

¸³éÝáõÃÇõÝ ¿ Éóáõ³Í áõ Ã³ËÇÍ
ø»½ ûï³ñ åû¿ïÇ »ñ·»ñáõÙ. ¬
à±ñ ÏáÕÙÇó ¹áõ »Ï³ñ, áñï»ÕÇ±ó
Ü»ï»óÇñ ùá Ý»ï»ñÝ ÇÙ Ñ»éáõÝ.....

[1912]

13. ԱՇՆԱՆ ԳԻՇԵՐ

âÁ·Çï»Ùª áñï»ÕÇ°ó ¿ ·³ÉÇë
æáõÃ³ÏÇ Ñ»Ï»Ï³ÝùÁ ïñïáõÙ,
ºõ É³ÉÇë ¿ ³Ýí»ñç áõ É³ÉÇë
ºõ ³Ýí»ñç Í³õ³ÉõáõÙ ÇÙ ëñïáõÙ£

²ÝÛáÛë ¿ ³Û¹ »ñ·Á, áñå¿ë ÙáõÃ
¶Çß»ñÁë, ·Çß»ñÁë ³ßáõÝùáõ³Û. ¬
Î³ñÍ»ëª ëáõ· »Ý ³ÝáõÙ »õ ³Ý·áõ,
ºõ ¹³éÁ É³ÉÇë »Ý ÇÙ íñ³Û....

²ÛÝù³Ý íÇßï Ï³Û ³ÝÛáÛë ³Û¹ »ñ·áõÙ,
²ÛÝù³Ý ¹³éÁ ï³Ýç³Ýù áõ Ã³ËÇÍ,
ºõ ³Ýí»ñç, Û³õÇï»³Ý ¿ »ñ·áõÙ,
Ð»Ï»ÏáõÙ ³Û¹ »ñ·Á ³ÛÝï»ÕÇó...

ºõ ÓáõÉáõ³Í ¿ ³ñ¹¿Ý ÇÙ Ñá·áõÝ,
ÆÙ µáÉáñ ûñ»ñÇÝ ¿ ÓáõÉáõ³Í.
îñïÙáõÃÇõÝ ¿ ÇÙ ßáõñçÝ áõ µ»ÏáõÙ,
ÆÙ Ñá·áõÙ ¿ ³Ýí»ñç ëáõ· áõ É³ó....

²¯Ë, µáÉáñ ÏáÕÙ»ñáõÙ ¿ Ã³ËÇÍ,
²Ù¿¯Ý ï»Õ ¿ ÷éáõ³Í ïñïÙáõÃÇõÝ.
ºõ ³ñ¹»ûùª áñï»ÕÇ±ó, áñï»ÕÇ±ó
êå³ë»Ù ³õ»ïÇù áõ ËÝ¹áõÙ...

[1912]

14. ԿՈՅՐ ԼԻՆԵԼՈՒ ՑԱՆԿՈՒԹԻՒՆ

ºë ·Çï»Ù ÑÇÙ³. ¬ ³Ù¿ÝùÇ ÝÁÙ³Ý
ØÇ ëáíáñ³Ï³Ý ³ÕçÇÏ ¿Çñ ¹áõ.
ºë ¿Ç å×Ý»É ÷³ÛÉáí ¹ÇõÃ³Ï³Ý
¶áñß å³ïÏ»ñÁ ùá Ï»³ÝùÇ »õ Ñá·áõ£

ºë ¿Ç Éóñ»É ïËñáõÃ»³Ùµ ëÇñáõÝ
øá ÷áùñÇÏ ëñïÇ ¹³ï³ñÏÁ ³Ý·áÛÝ,
Èáõë³í³é»É ÇÙ ÁÕÓ»ñÇ Ñ»éáõÝ
âÝãÇÝ ûñ»ñÇ¹ Ù³Ýñ³Ñá· Ï»³ÝùáõÙ£

àõ ·Çï»Ù ÑÇÙ³. ¬ ÙÇ ëáíáñ³Ï³Ý
²ÕçÇÏ ¿Çñ ¹áõ, ÝÁÙ³Ý ³Ù¿ÝùÇÝ. ¬
²¯Ë, »ñ³ÝÇ ã¿ñ µÇõñ »õ µÇõñ ³Ý·³Ù,
àñ ÏáÛñ áõ ³Ý·¿ï ÉÇÝ¿Ç ÏñÏÇÝ£

[1912]

15. ¡ ¡ ¡

Ø³ñ¹áó ÅËáñÁ ÃáÕÝ»Ù, Ñ»é³Ý³Ù,
ÈÇù-Éóáõ³Í ëñïáí Ýëï»Ù ÙÇ³ÛÝ³Ï,
¶ñÏ»Ù í³ñ¹»ñÁë ¹³ÉáõÏ, ¹Å·áõÝ³Ï, ¬
Ø»éÝáÕ í³ñ¹»ñÁë ÷³Û÷³Û»Ù áõ É³Ù£

²Ûë óáõñï ÑÇõëÇëÇ Ã³ËÍ³ÉÇ ³ßÝ³Ý
²ÝÓñ»õáï ûñáõ³Û ÙáõÃ »ñÏÝùÇ ï³Ï,
²Ù³ÛÇ ¹³ßïáõÙ Ýëï»Ù ÙÇ³ÛÝ³Ï, ¬
Ø»éÝáÕ Ûáõß»ñÁë ÷³Û÷³Û»Ù áõ É³Ù...

²ÝÍÇñ ³ßË³ñÑÇ ¹ÅÏ³Ù áõ ¹³Å³Ý,
àõÕÇÝ»ñÇ Ù¿ç ÇÙ ë¿ñÁ Ïáñ³Í
¾É ãÁ áñáÝ»Ù£ ØÃÝáõÙ ÙáÉáñáõ³Íª
¸³éÁ ËáÑ»ñÁë ·ñÏ»Ù Ñ»Ï»Ï³Ù,
²Ýí»°ñç Ñ»Ï»Ï³Ù...

[1912]

16. ¡ ¡ ¡

¶Çß»ñ ¿ »õ ÉéáõÃÇõÝ,
ÈéáõÃÇõÝ ¿ ÇÙ Ñá·áõÙ,
àã ³Ýáõñç Ï³Û ³å³ñ¹ÇõÝ,
àã ë¿· ÁÕÓ³Ýù áõ ËáÏáõÙ....

òáõñï ¿ ³ßË³ñÑÝ áõ ³Õáï,
²ßá¯õÝ, ³ÝÓñ»¯õ áõ Ùßáõß,
ê»õ³õáñ »Ý áõ ó³õáï
ºõ Ùï³ÍáõÙ »õ í»ñÛáõß....

¸áõñë »Ù ·³ÉÇë »ë ÷áÕáó,
ÞñçáõÙ ³Ýí»ñç áõ ïñïáõÙ. ¬
´³óáõ³Í ¿ ÙÇ ÃáõÝáï Ëáó,
ØÇ ÙáõÃ ßÇñÇÙ ÇÙ ëñïáõÙ£

ØÇ Ï³Ýã¿ù ÇÝÓ, ÛáÛëÇ Ýáñ
Êûëù»ñáí ÇÝÓ ÙÇ ¹ÇõÃ¿ù,
ÂáÕ ÇÙ Ï»³ÝùÁ Ù»Ý³õáñ
ä³ï¿ ³Ý³Ýó ÙáõÃ áõ Ù¿·...

Ð³Ùñ ¿ »ñÏÇñÝ ÇÝÓ Ñ³Ù³ñ,
ºõ óáõñï, »õ Éáõé »õ áõÝ³ÛÝ,
Ðá·Çë ³ÝÛáÛë áõ Ë³õ³ñ,
ê³éÁ, áñå¿ë ·»ñ»½Ù³Ý.....

àã ³Ýáõñç Ï³Û ³å³ñ¹ÇõÝ,
àã ë¿· ÁÕÓ³Ýù áõ ËáÏáõÙ. ¬
¶Çß»ñ ¿ »õ ÉéáõÃÇõÝ,
ÈéáõÃÇõÝ ¿ ÇÙ Ñá·áõÙ....

[1912]

17. ՄԱՀ

Ø³ñÇñ ÉáÛëÁ Ùßáõßáï,
ê»õ ÑÇõë»ñÁ¹ ³ñÓ³ÏÇñ,
¸áõ ÇÙ ¹³ÑÇ×, ¹áõ ÇÙ ùáÛñ,
¸áõ ÇÙ ÁÝÏ»ñ ï³ñ³·Çñ,
¾É ÙÇ° ÏñÏÝÇñ, Ùáé³óÇ°ñ
Êûëù»ñÝ ³ÝÙÇï áõ å³ïÇñ, ¬
Èáõé ï³Ýç³Ýùáí, Ë³õ³ñáí
ö³Û÷³ÛÇñ áõ ÷³ñ³ïÇñ...
ö³ñáõÇ°ñ, ÷³ñáõÇ°ñ ÇÝÓ ³Ùáõñ,
Ø»Õëáï ëÇñáí ëÇñÇñ ÇÝÓ, ¬
Ø»ËÇñ ëáõñÁ¹ ÏáõñÍùÁë µ³ó,
ÂáÕ ÃáÛÝ ÉÇÝÇ »õ Ã³ËÇÍ£
²ñ¹¿Ý ·Çß»ñ, ³ñ¹¿Ý ÙáõÃ,
²Ý³Ýó Ë³õ³ñ ¿ ³ñ¹¿Ý, ¬
ºÕÇñ Ñ½ûñ »õ ³Ý·áõÃ,
â³ñ ÅÁåÇïáí »É ÇÙ ¹¿Ù...
ºñ·Ç°ñ Ë³õ³ñ »õ ³ÝÏáõÙ,
ÆÝÓ ï³ÝçÇ°ñ »õ ³ÙáùÇ°ñ, ¬
²ÛñÇñ ëÇñïÁë, ÃáÕ ÉÇÝÇ
²ÛÝï»Õ ³õ»ñ áõ ÙáËÇñ£
òáõñï Ñ³ÙµáÛñáí Ñ³ÙµáõñÇ°ñ,
²ÛñÇñ µáóáí Ýñ³ óáõñï ¬
ì»ñçÇÝ ëÇñáí ³Ýå³ïÇñ,
²Ýí³Ë×³Ý áõ ³ÝÛ³·áõñ¹....
ÆÙ ó³õ³·ÇÝ ³ÕûÃùÇÝ
àõÝÏÝ¹ñÇ°ñ áõ »ñ»õ³°Û,
øá Û³ÕÃáõÃ»³Ý áõ ëÇñáÛ
ÎÝÇùÁ ¹Çñ ÇÙ íñ³Û...

[1912]

18. ՀԱՅՐԵՆԻՔՈՒՄ

¸³Ý¹³Õ ¿ ù³ÛÉáõÙ Ûá·Ý³ï³Ýç ÇÙ ÓÇÝ,
ºõ ï³Õï³Ï³ÉÇ ¿ ³Ûë áõÕÇÝ ÙáÉáñ. ¬
âÁ ÛÇß»°É, Ù»ñÅ»°É ï»Ýã»ñÁë µáÉáñ
ºõ óÝáñùÝ»ñÁë, áñ ÇÝÓ Ë³µ»óÇÝ£

²ÝÛáõëáõÃÇõÝ »õ ³Ýí»ñç íÑ³ïáõÙ
ºõ ¹³éÝáõÃÇõÝ ¿ Éóáõ³Í ÇÙ Ñá·áõÙ.
öéáõ³Í ¿ Ë³õ³ñ »õ Ù³Ñ »õ ³ÝÏáõÙ. ¬
²õ»ñáõ³°Í »ë ¹áõ, Ñ³Ûñ»Ý³Ï³Ý ïáõÝ...

àñù³Ý ¿É ·Çß»ñÝ ³Ñ³õáñ ÇçÝÇ,
ºõ áõñ ¿É ·Ý³Ùª ·ÉáõË ¹Ý»Éáõ
Ð³ñ³½³ï ÙÇ ÑáÕ »ë ã»Ù ·ïÝ»Éáõ
ê»õ ×³Ý³å³ñÑÇë ûñ»ñáõÙ ¹ÅÝÇ£

î³Ýç³Ýù »Ý áõ Ëáó Ûáõß»ñÁë µáÉáñ,
ØÁïù»ñÁë ³Ù¿Ý ¬ ³Ý³Ùáù ó³õ»ñ. ¬
Ê³õ³ñ ¿ ßáõñçÁë »õ Ù³Ñ »õ ³õ»ñ,
ØáõÃáí ¿ Éóáõ³Í ÇÙ áõÕÇÝ ÙáÉáñ....£

àõ ù³ÝÇ ·ÝáõÙª ³ÛÝù³Ý ³ÝÑ³ïÝá°õÙ,
²ÛÝù³Ý ó³õá°ï »Ý ËáÑ»ñÁë ³ÝÛáÛë. ¬
¸áõ ãÁ Ï³ë ³ñ¹¿Ý, ¹³ñÓ»É »ë ½ñáÛó,
ºñ³½ »ë ¹³ñÓ»É ¬ Ñ³Ûñ»Ý³Ï³Ý ïáõÝ....

²Ñ, ³Ûë óáõñï »ñÏñÇ ³ÝÛ³ÛïáõÙ ³ÝÑáõÝ
ÀÝÏÝ»É »õ Ïáñã»É »õ ÝÝç»É Û³õ¿ï,
àãÝã³Ý³É áõ Ùáé³óáõ»É ù»½ Ñ»ï,
²õ»ñáõ³Í »ñ³½ ¬ Ñ³Ûñ»Ý³Ï³Ý ïá¯õÝ...

[1912]

19. ՑՆՈՐՔ

ÆÝÓ ã»ë ëÇñáõÙ, áõñÇßÇÝ,
àõñÇßÇÝ »ë ëÇñáõÙ ¹áõ ¬
ºõ ³Ý½ûñ ¿ áõ ãÝãÇÝ
øá ¹¿Ù ï³Ýç³ÝùÝ ÇÙ Ñá·áõ£

¸áõ ³ÝóÝáõÙ »ë ³Ù¿Ý ûñ,
²ÝóÝáõÙª ÇÝÓ ã»ë ÝÏ³ïáõÙ ¬
ºõ ¹³ñÓ»É »Ù »ë ëáíáñ
ø³Ù³Ññ³ÝùÇ¹ ³ÝÑ³ïÝáõÙ£

ø»½ ËáÝ³ñÑª ³Ù¿Ý ³Ý·³Ù
¶ÉáõË »Ù ï³ÉÇë ËáÝ³ñÑ,
´³Ûó »ë ³Õù³ï »Ù ³ÛÝù³Ý,
²ÛÝù³°Ý Ãßáõ³é ù»½ Ñ³Ù³ñ...

²Ù»ÝùÇÝÝ »ë, ÇÙÁ ã»ë,
²Ù»ÝùÇÝ »ë ëÇñáõÙ ¹áõ.
²¯Ë, áëÏáí »Ý ·ÝáõÙ ù»½,
²ÝÑ³ë óÝáñù ÇÙ Ñá·áõ...

[1912]

20. ՀԱՆԴԻՊՈՒՄ

Üáõñµ ëïáõ»ñÝ»ñÁ ÷éõáõÙ »Ý ùÝùáõß,
Î³åáÛï Ë³õ³ñÝ ¿ »ñÏÇÝùÁ å³ïáõÙ. ¬
²Ýáõß í³ñ¹»ñÇó ÙÝ³ó ÙÇ³ÛÝ ÷áõß
ºõ óÝáñùÝ»ñÇó íÇßï áõ íÑ³ïáõÙ...

àõ Ù»Ýù áõ½»óÇÝù ¹³ñÓ»³É Ñ³Ý¹Çå»É, ¬
²Ñ³, ¬ Ù»ñ Ñá·áõÙ Ë³õ³ñ ¿ »õ Ù³Ñ. ¬
¾É Ç±Ýã »ñ³½Ç å³ïñ³Ýùáí Ë³µáõ»É
ºõ Ç±Ýã Ëûëù»ñáí ½ñáõó»É ÑÇÙ³....

øá ³ñóáõÝùÝ»ñÁ Ã³÷õáõÙ »Ý ³Ñ³,
ºõ ¹³éÝ ¿ É³óÁ¹ Ûáõë³Ñ³ï³Ï³Ý. ¬
ø»½ Ç±Ýã Ñ³õ³ïáí ë÷á÷»Ù ÑÇÙ³,
Æ±Ýã ³ñóáõÝùÝ»ñáí ÑÇÙ³ Ñ»Ï»Ï³Ù...

[1912]

21. ԱՆԴԱՐՁՈՒԹԻՒՆ

Ø»Ýù µ³Å³Ýáõ³Í »Ýù£ úñ»ñÇ ÷áßÇÝ
¸»é ãÇ ³Õáï»É ùá ¹¿ÙùÁ ·áõÝ³ï.
´³Ûó »ë ûï³ñ »Ù ³ñ¹¿Ý ³ÛÝ ÛáõßÇÝ,
àõñ í»Ñ ¿ñ »ñ³½Ý, áõ µ³ËïÁ ÅÉ³ï£

ê³éÝ ³ãù»ñáí »Ù Ý³ÛáõÙ »ë Ñ»éáõáõÙ
Ø»é³Í ûñ»ñÇë óÝáñùÇÝ ÑÇÙ³. ¬
àõñÇßÇó Éë³Í ÙÇ »ñ· ¿ ÃõáõÙ,
àõ Ã¿»õ ù³Õóñ ¿, µ³Ûó ÇÙÁ ã¿ Ý³£

Ø»Ýù ÙÝ³ë µ³ñáí ã³ëÇÝù Çñ³ñáõ, ¬
§Æ±Ýã Ï³ñÇù Ç½áõñ ï³Ýçáõ»É áõ ï³Ýç»É¦£
Ø»½ Ï»³ÝùÁ Ý»ï»ó ÙÇÙ»³ÝóÇó Ñ»éáõ,
ºõ Ù»Ýù ãáõ½»óÇÝù Ù¿ÏÙ¿Ïáõ Ï³Ýã»É£

î³ñÇÝ»ñÝ ³Ýó³Ý, »õ ÑÇÝ ûñ»ñÇÝ
Ü³ÛáõÙ »Ù ³Ñ³ ³Ýï³ñµ»ñ ëñïáí,
ºõ, áñå¿ë ·»ñÇÝ ÑÉáõ Çñ µ»éÇÝ,
î³ÝáõÙ »Ù Ï»³ÝùÇ ûñ»ñÝ ³Ýíñ¹áí£

¾É áã ÙÇ Ï³ÝãÇ »ë Ó³ÛÝ ã»Ù ï³ÉÇë,
àõ »Ã¿ Û³ÝÏ³ñÍ Ëûëù»ñÁ¹ ÑÝã»Ý,
ºÃ¿ ï»ëÝ»Ù ù»½ í»ñ³¹³éÝ³ÉÇë, ¬
ø»½ Ç°Ýãå¿ë Ï³Ýã»Ù. ¬ »ë ³ÛÝ ã»°Ù, ³ÛÝ ã»°Ù...

[1911]

22. ՏԽՈՒՐ ԵՐԳ

òáõñï ³ÝÓñ»õÝ ¿ ÙÇ·áõÙ
Ð»Ï»ÏáõÙ,
îËñáõÃÇõÝÝ ¿ »ñ·áõÙ
ÆÙ Ñá·áõÙ£

²å³·³Û »õ ³Ýó»³É »õ Ý»ñÏ³Û
Ê³éÝáõ»É »Ý Çñ³ñ,
Ê³õ³ñ»É »Ý ûñ»ñÝ ³ñ»õÏ³Û
ºõ Ë»É³é£

ìÇ×³ÏÇë ÉÍÇ ï³Ï
úñ»ñáõÙ,
ºë ßñçáõÙ »Ù Ù»Ý³Ï
àõ ÉéáõÙ£

â»Ù ÛÇßáõÙ, Ùáé³ó»É »Ù ³ñ¹¿Ý
²ÛÝ Ëûëù»ñÁ µáÉáñ. ¬
ÐÇÙ³ ÏáÛñ, ÑÇÙ³ Ñ³Ùñ »Ù ùá ¹¿Ù
àõ ÙáÉáñ....

òáõñï ³ÝÓñ»õÝ ¿ ÙÇ·áõÙ
Ð»Ï»ÏáõÙ, ¬
îËñáõÃÇõÝÝ ¿ »ñ·áõÙ
ÆÙ Ñá·áõÙ...

[1909]

23. RESIGNATION

²Ûëûñ ·Ã³Ýù Çñ³ñáõ, ¬
Ê»Õ× ÉÇÝ»Ýù áõ ã³Ù³ã»Ýù,
´³Ëï ãÁ ï»Ýã³Ýù áõ Ñ»éáõ
î³ñÇÝ»ñÁ ãÛÇß»Ýù£

Èé»Ýù ÙÇ³ÛÝ ÙÇ Ù»ÕÙáÕ
ÈéáõÃÇõÝáí áõ Û³Ý·ã»Ýù, ¬
´³Ý³Ýù ëñï»ñÁë Ù»éÝáÕ, ¬
àñµ ÉÇÝ»Ýù áõ ã³Ù³ã»Ýù£

êÇñ»Ýù Çñ³ñ áõ Ý»ñ»Ýù, ¬
âÁ Ý³Ë³ï»Ýù Ù¿Ï Ù¿Ïáõ,
¾É ã³ñ ëÇñáí ãÁ ëÇñ»Ýù,
²Ýã³ñ ÉÇÝ»Ýù »ë áõ ¹áõ£

²Ûëûñ ·Ã³Ýù Çñ³ñáõ,
²Ûëûñ Çñ³ñ ãÁ ï³Ýç»Ýù,
ÈÇÝ»Ýù ³Ýã³ñ »õ ÑÉáõ, ¬
Ð»Ï»Ï³Ýù áõ ã³Ù³ã»Ýù...

[1912]

24. ¡ ¡ ¡

ÆÙ ëÇñïÁ ÙÇßï
ØÇ ³Ý³ÝáõÝ
ò³õ ¿ ï³ÝçáõÙ,

²Ý³Ýó ÙÇ íÇßï,
ÊáñÁ, Ã³ùáõÝ
ºõ ³ÝÑÝãÇõÝ£

Î³Û ÙÇ ÙáñÙáù,
ØÇ íÇßï ³ÝÑáõÝ,
àñ ãÇ ÝÝçáõÙ£

Î³Û ³Ý³Ùáù,
ØÇ ïËñáõÃÇõÝ
²Ù¿Ý ÇÝãáõÙ...

[1912]

25. ¡ ¡ ¡

Ø³ñ»É »ë ³ñ¹¿Ý, Ù»é»É »ë Û³õ¿ï,
Ð»é³õáñ Ï»³ÝùÇ »ñ³½Ý»ñÇ µáó, ¬
Ê³õ³ñÝ ¿ ·ñÏ»É Ñá·Çë ³É»ÏáÍ,
ºõ ¹¿åÇ ÉáÛëÁ ãÁ Ï³Û ³ñ³Ñ»ï...

²Ý¹³ñÓ ûñ»ñÇ óÝáñ³Ï³Ý »ñ·,
¸áõ í³Õ »ë Éé»É ÇÙ ó³õ³Í Ñá·áõÙ. ¬
ºë ÇÝÓ »Ù Ã³ÕáõÙ »õ ã»Ù Ñ»Ï»ÏáõÙ. ¬
î³Ýç³ÝùÇ ·Çß»¯ñ ¬ »õ ãÁ Ï³Û »½»ñù£

Æç»É »Ý ÙÃÇÝ ËáÑ»ñÁ íñ³ë,
ê³éÝ ¿ ÑÇÙ³ ÇÙ ·Çß»ñÁ ³Ý³÷. ¬
¾É ãÁ Ï³Û áã ÙÇ Éáõë»Õ¿Ý ï³·Ý³å,
ºõ áã ÙÇ »ñ³½ »õ áã ÙÇ »ñ³½...

[1909]

26. ¡ ¡ ¡

Ø»ÕùÇ ÙÃÇÝ ù³ñ³ÛñÇó,
àõñ ÑëÏáõÙ »ë ¹áõ ³ÝùáõÝ, ¬
ØáõÃ ó³ÝÏáõÃ»³Ùµ ¹ÇõÃÇñ ÇÝÓ
ºõ ÷³Û÷³ÛÇñ ÇÝÓ Ã³ùáõÝ£

ê»õ ·Çß»ñáí ÇÝÓ Ï³ÝãÇñ
²Ù³ÛÇ Ëáõó áõ ³ÛÝï»Õ
Ð»½ Ù³ñÙÇÝÁë ã³ñ ï³ÝçÇñ
¶·áõ³ÝùÝ»ñáõÙ ùá ³Ñ»Õ£

ºõ ÙáõÃ ËáñßáõÙ ³ÝÓ³õÇ,
àõñ ë³ñë³÷ ¿, áõñ ëáëÏáõÙ, ¬
²ñÇõÝ³Ñáë ÃáÕ ó³õÇ
ÆÙ Ù³ñÙÇÝÁ ùá ·ñÏáõÙ£

ºë ù»½ Ù»ñÅ»É ã»Ù Ï³ñáÕ,
ºë ³Ù¿Ý ÇÝã ÏÁï³Ù ù»½. ¬
ê»õ ËáñÑáõñ¹Á Ù»½ ·»ñáÕ
ºë ·Çï»Ù, »õ ¹áõ ·Çï»ë...

[1912]

27. ԳԻՇԵՐ

ºñ·áõÙ ¿ ù³ÙÇÝ, É³ÉÇë ¿ ÝáñÇó,
²ÝÛáÛë áõ ³Ýí»ñç ÙÕÏïáõÙ ¿ Ý³. ¬
²Ûë ÙáõÃ ·Çß»ñáõÙ ³ÛÝù³Ý Ï³Û Ã³ËÇÍ,
²ÛÝù³Ý ïñïáõÝç áõ ·³Ý·³ï Ï³Û ÑÇÙ³£

ÆÙ ¹áõéÝ ¿ Í»ÍáõÙ ù³ÙÇÝ ËáÉ³Ï³Ý,

ÆÙ å³ï»ñÇ ï³Ï Ñ»ÍáõÙ ¿ ³Ýí»ñç,
Ø»ÕÙÇõ »ñ·áõÙ ¿ Ù»Õ»¹ÇÝ É³ÉÏ³Ý,
àéÝáõÙ ³Ù³ÛÇ ÷áÕáóÝ»ñÇ Ù¿ç£

ö³ËãáõÙ ¿ Ñ»éáõÝ ÃéÇãùáí ³Ýï»ë,
¸³éÝáõÙ ¿ ³ÝÏ³ñÍ ×Çãáí Ë»É³·³ñ,
²Ñ³µ»ÏáõÙ ¿ »õ Ï³ÝãáõÙ ¿ ù»½,
Ð»ÍÏÉïáõÙ ¿ Ë»¯Õ×, ³Ý½û¯ñ áõ ïÏ³¯ñ...

ºõ ³Ýå³ïÙ»ÉÇ ó³õáí ¿ Éóáõ³Í
²Û¹ »ñ·Á ³Ý³Ýó Ûáõë³Ñ³ïáõÃ»³Ý. ¬
ØÃÇÝ ·Çß»ñáõÙ ÇÙ ëÇñïÁ Ëáóáõ³Í,
È³óÁ Ûáõë³µ»Ï ³õ»ñáõ³Í ÇÙ ï³Ý...

ºñ·áõÙ ¿ ù³ÙÇÝ, É³ÉÇë ¿ ÝáñÇó,
²ÝÛáÛë áõ ³Ýí»ñç ÙÕÏïáõÙ ¿ Ý³. ¬
²Ûë ÙáõÃ ·Çß»ñáõÙ ³ÛÝù³Ý Ï³Û Ã³ËÇÍ,
²ÛÝù³Ý ïñïáõÝç áõ ·³Ý·³ï Ï³Û ÑÇÙ³...

[1912]

28. ԴԱՒԱՃԱՆ ՅՈՒՇԵՐ

²Ýí»ñç ·Çß»ñÇë ³Ý³Ùáù³Ï³Ý Ù»Ý³ÏáõÃ»³Ý Ù¿ç
Ú»ï Ï³Ýã»óÇ ù»½, ³Ý¹³ñÓ ûñ»ñÇ óÝáñáï »ñÏÇñ, ¬
àõ½»óÇ, áñ ¹áõ å³ÛÍ³é áõ Ù³ùáõñ ÉáÛë»ñáí ³Ýß¿ç
ºõ ËáñÑáõñ¹Ý»ñáí ¹ÇõÃ»ë í»ñÁëïÇÝ ëÇñïÁë ï³ñ³·Çñ£
ºõ ÇÙ Ñá·áõ Ù¿ç »ë Ë»ÝÃ Ï³Ýã»óÇ, ×ã³óÇ íÑ³ï,
ºñµ ï»ë³Û, ÇÝãå¿ë Ù»é³Í ûñ»ñÇ ËáõÙµÁ ¹ÅÝ¹³Ï
ê³Ñ»ó ÇÙ ³é³ç, áñå¿ë ³ÝÇÍáõ³Í Ï»³ÝùÇ ÙÇ Ñ»ùÇ³Ã ¬
ºõ »ñ³½³Íë Ãáõ³ó Ý»Ý·³ÉÇ, ã³ñ »õ ³ÛÉ³Ý¹³Ï£
¸³éÁ Ù»ÝáõÃ»³Ý »õ ³ÝÛáõëáõÃ»³Ý ÙÃÇÝ íÇÑ»ñáõÙ
ºë ÇÙ ÃáÛÉ ëÇñïÁ Ï³Ù»ó³Û ù³Õóñ Ûáõßáí ³Ùáù»É,
ê³Ï³ÛÝ ÙÃÝ»É ¿ñ, ¹³éÝ ¿ñ »õ ¹³Å³Ý ³Ýó»³ÉÇ Ñ»éáõÝ.
¬ Èáõë»Õ¿Ý Ûáõß»ñ, ¹³õ³×³Ý»É ¿ù ÇÝÓ ¹áõù ¿°É, ¹áõù ¿°É£

[1912]

29. ՄԵԴՈՒԶԱ

²ÝÛáõëáõÃ»³Ý Ù¿ç, Ë³õ³ñ ûñ»ñáõÙ »Ï³õ Ý³ ÇÝÓ Ùûï,
Ü³ ÇÝÓ Ùûï»ó³õ ùÝùáõß, ÷³Û÷³ÛáÕ ëÇñáÛ Ëûëù»ñáí, ¬
Þ³ñÅáõÙÝ»ñÇ Ù¿ç »õ ÙáõÃ ³ãù»ñáõÙ Ï³ñ ÙÇ ³ÝÍ³ÝûÃ
ì³Û»ÉùÇ ËáëïáõÙª ³Ý³Ýó ÑÇ³óÙ³Ý ·³ÕïÝÇùáí ·»ñáÕ£

ºë Ñ³õ³ï³óÇ ³ÛÝ ÅåÇïÝ»ñÇÝ »õ ³ÛÝ Ù»Õë³Ï³Ý
ö³Û÷³Û³ÝùÝ»ñÁ µ³Ëï Ñ³Ù³ñ»óÇ ÇÙ Ù»ÝáõÃ»³Ý Ù¿ç. ¬
ÞáõñçÁë ·Çß»ñ ¿ñ, Ùé³ÛÉ ¿ñ ßáõñçÁë ÇÙ Ñá·áõ ÝÁÙ³Ý ¬
ºõ Ý³ ¿ñ ßáÕáõÙ »ñ³½Ç ÝÁÙ³Ý Ë³õ³ñáõÙ ³Ýí»ñç....

Ê»ÝÃ ÑÇ³óáõÙáí ³ñµ»óÇ Ýñ³ ï³ÝçáÕ ··áõ³ÝùáõÙ,
ºõ ·ÇñÏÁ Ýñ³ Ãáõ³ó ÇÝÓ »¹»Ù, Ù»ÕùÁ ¬ ëñµ³½³Ý...
ú, ¹³éÁ ·Çß»ñ, ï³Ýç³Ýù áõ Ã³ËÇÍ. ¬ Çñ ³ñÝáï ·ñÏáõÙ
ö³Û÷³ÛáõÙ ¿ñ ÇÝÓ »õ Ñ»õÑ»õáõÙ ¿ñ »ñÏ¹¿Ù Ø»¹áõ½³Ý£

[1912]

30. ԱՇՆԱՆ ԱՌԱՒՕՏՈՒ ԵՐԳԸ

²ÛÝå¿ë ³ÝÉáÛë ¿ ³Ûëûñ
²é³õûïÁë Éáõë³ó»É, ¬
êÇñïÁë ÑÇõ³Ý¹ áõ ³Ý½ûñ
²ÝÉáõëáõÃ»³Ùµ ¿ Éóñ»É...

ØáõÃ ¿ Ñá·Çë Ûá·Ý³µ»Ï,
Â³ËÇÍáí ÉÇ »õ ³ÝÛáÛë. ¬
Ðñ³ßùáí ¹áõ ³Ûëûñ »Ï,
Äåï³°, áñå¿ë ³ñß³ÉáÛë£

ÐáÕÙ áõ ³ÝÓñ»õ ß³ñáõÝ³Ï
ÆÙ Éáõë³ÙáõïÝ »Ý Í»ÍáõÙ, ¬
ØÇ° ÃáÕÝÇñ ÇÝÓ ÙÇ³ÛÝ³Ï,
²Ýë³ÑÙ³Ý ³Ûë ÏëÏÇÍáõÙ...

[1912]

31. ՄԵՂՄՈՒԹԻՒՆ

²Ûëûñ »ÕÇñ ùñáç å¿ë ¬
²Ýã³ñ, Ù³ùáõñ »õ ·Ãáï, ¬
¶ñÏ»Ýù Çñ³ñ áõ Ýëï»Ýù,
Üëï»Ýù ÙÇÝã»õ ³é³õûï...

²Ûëûñ »ÕÇñ áñå¿ë Ù³Ûñ ¬
´³ñÇ, ùÝùáõß, Ýñµ³½·³ó, ¬
ÜëïÇñ Ë³Õ³Õ Ù³Ñ×Çë Ùûï,
ØáõÃ ·Çß»ñÇÝ Ñ»ïÁë É³ó...

²ÙáùÇñ ¹áõ ÇÙ ó³õ³Í
êÇñïÁ ëÇñáí ùá ³ÝµÇÍ, ¬
²ÛÝ Ùáé³óáõ³¯Í, Ùáé³óáõ³¯Í
Ð»ùÇ³ÃÝ»ñÁ å³ïÙÇñ ÇÝÓ....

[1912]

32. ՅՈՒՇԵՐ

Ø»Ý³ÏáõÃ»³Ý Ù¿ç, ·Çß»ñáõÙ ³ÝùáõÝ,
ÚÇßáõÙ »Ù ÏñÏÇÝ ¹³ßï»ñÁ ³ÝÍ³Ûñ,
²ñï»ñÇ ÍáíÁ áëÏ»Õ¿Ý, Í÷áõÝ ¬
ºñ»ÏáÝ»ñÇ Ñ³Ý·ÇëïÁ å³ÛÍ³é£
ºõ ÇçÝáõÙ ¿ ÙÇ ³Ýë³ÑÙ³Ý Ã³ËÇÍ...
ÚÇßáõÙ »Ù ÝáñÇó ûñ»ñÁë Ù»é³Í,
îËñáõÃÇõÝÝ»ñÁë ³Ýáõß áõ ³ÝµÇÍ
ºõ ÁÝ¹ÙÇßï ³Ý¹³ñÓ ³Ýáõñç áõ »ñ³½£
ÚÇßáõÙ »Ù Ëûëù»ñ, ³ÏÝ³ñÏÝ»ñ ³ÝÓ³ÛÝ,
ØÇ Éáõë¿ å³ïÏ»ñ ¬ óÝáñù ³ÕçÏ³Û,
²ÛÝ ³Ù¿ÝÁ, áñ »ñ³½ ¿ñ ÙÇ³ÛÝ,
²ÛÝ ³Ù¿ÝÁ, áñ Û³õÇï»³Ý ãÁÏ³Û...

[1912]

33. ՈՒՇԱՑԱԾ ՍԷՐ

´áõùÝ ¿ É³ÉÇë. ÑáÕÙ áõ ÓÇõÝ,
Ø³é³ËáõÕ ¿ »õ Ùßáõß. ¬
à±í ¿ ³Ýí»ñç Ñ»Í»ÍáõÙ,
à±í ¿ Ï³ÝãáõÙ ³Ûëå¿ë áõß£

à±í ¿ ßñçáõÙ ³Ý¹³¹³ñ,
à±õÙ ¿ Ï³ÝãáõÙ ÑÇÙ³ Ý³.
ºë Ñ»éáõ »Ù, »ë ûï³ñ,
²ë³ó»°ù ÃáÕ Ñ»é³Ý³Û...

²ë³ó»°ù ÃáÕ Ñ»é³Ý³Û,
ÂáÕ Ùáé³Ý³Û ÇÝÓ Û³õ¿ï, ¬
²Ý¹³ñÓáõÃÇõÝ ¿ ÑÇÙ³,
âÁÏ³Û ¹³ñÓÇ ³ñ³Ñ»ï£

Ø¿ÏÁ Ïáñ³Í ßÇñÙÇë Ùûï
Ð»Ï»ÏáõÙ ¿ »õ »ñ·áõÙ. ¬
à±õÙ É³óÝ ¿ ³ÛÝ, á±õÙ ó³õáï
ºñ·Ý ¿ ×»ñÙ³Ï ÙññÏáõÙ...

ÆÙ ßÇñÇÙÁ Ñ»é³õáñ,
ºõ Ùáé³óáõ³Í »õ Ù»Ý³Ï,
à±í ¿ Ûáõ½áõÙ Ù»Ý³õáñ
Æñ Ã³ËÇÍáí ß³ñáõÝ³Ï£

úï³ñ »ñÏñÇ ¹³ßï»ñáõÙ,
òáõñï ·Çß»ñáõÙ ÓÙ»éáõ³Û
à±í ¿ ³ÝùáõÝ ¹»·»ñáõÙ,
²Ýí»ñç ë·áõÙ ÇÙ íñ³Û...

[1911]

34. ԱՇՆԱՆ

ÜáñÇó ³ÝÓñ»¯õ, Ùßá¯õß, ³¯Ùå,
Â³ËÇ¯Í ³ÝÑáõÝ, ïËñ³¯Ýù Ñ»½,
²ßá°õÝ, ù»½ Ç±Ýã ùÝùßáõÃ»³Ùµ,
Æ±Ýã Ëûëù»ñáí »ñ·»Ù ù»½...

øá ÙßáõßÁ, ùá áëÏÇ
î»ñ»õÝ»ñÁ ÑáÕÙ³í³ñ,
¸ÇõÃ³ÝùÁ ùá Ù»ÕÙ ËûëùÇ,
²ñóáõÝùÝ»ñÁ ùá ·áÑ³ñ....

Ð³ñ³½³ï »Ý ÇÙ Ñá·áõÝ,
ìÑ³ïáõÃ»³ÝÝ ÇÙ ËáÝ³ñÑ
ºõ Ã÷»ñÁ ¹áÕ¹áçáõÝ
ºõ Ëáï»ñÁ ·»ïÝ³Ñ³ñ...

ºõ ùá »ñ·Á Ã³ËÍ³ÉÇ
ÆÙ ëñïÇ »ñ·Ý ¿, Ï³ñÍ»ë,
²ßá°õÝ, ù³Õóñ áõ µ³ÕÓ³ÉÇ,
Æ±Ýã Ëûëù»ñáí »ñ·»Ù ù»½...

[1912]

35. ¡ ¡ ¡

Ð»Ï»ÏáõÙ ¿ ³Ýí»ñç,
Ð»Ï»ÏáõÙ.
Ø»Ý³õáñ áõ íÑ³ï
ÆÙ Ñá·áõÝ
Ð³ñ³½³ï ¬
²ÝÑ³ïÝáõÙ, ³Ýå³ïáõÙ
ÎëÏÇÍáí
Ð»Ï»ÏáõÙ ¿ ïñïáõÙ,
Ð»Ï»ÏáõÙ....

Øßáõßáï áõ ³Õáï ûñ»ñáõÙ,
¶Çß»ñÝ»ñÁ »ñÏ³ñ áõ ³ÝùáõÝ
öáÕáóáõÙ, ¹³ßï»ñáõÙ, ³Ýï³éáõÙ, ¬
²Ý³Ùáù ÇÙ Ñá·áõÙ,
²Ý³ÝáõÝ »õ ³ÝïáõÝ »õ ³ÝùáõÝ
ØÕÏïáõÙ ¿ ³Ýí»ñç,
Ð»Ï»Ïá°õÙ, Ñ»Ï»Ïá°õÙ, Ñ»Ï»Ïá°õÙ.....

[1912]

36. ԱՆԴԱՐՁՈՒԹԻՒՆ

ÞñçáõÙ »Ù ¹³ñÓ»³É åáõñ³ÏáõÙ ³ÛÝ ÑÇÝ,
²ßÝ³Ý Ã³ËÍ³ÉÇ »ñ·áí ûñûñáõ³Í,
ÐáÕÙÁ ÷éáõÙ ¿ ï»ñ»õÝ»ñ ¹»ÕÇÝ,
àñå¿ë Ûáõß»ñÁë ¬ »ñ³¯½ áõ Ù»é³¯Í£
Ø»Ý³Ï »Ù ÑÇÙ³. »õ ¹áõ, á±í ·Çï¿,
à±ñ ÏáÕÙ»ñáõÙ »ë ¬ ÅåÇïáí ³Ýáõß ¬
Ü»ïáõÙ ÍÇÍ³ÕÇ¹ Ï³ñÏ³ãÝ ³ñÍ³Ã¿,
ì³éáõÙ Ñ³Û»³óùÇ¹ ¹ÇõÃ³ÝùÁ ùÝùáõß....
ºõ ·Çï»Ù, åÇïÇ ÝáñÇó Û³ÛïÝáõ»ë,
ÚÇß»ë Ëûëù»ñÁ í³Õáõó Ùáé³óáõ³Í, ¬
Ðñ³ßùÇÝ åÇïÇ Ñ³õ³ï³Ù »õ »ë
àõ ÏñÍùÇ¹ ¹Ý»Ù ·ÉáõËë Ûá·Ý³Í...
´³Ûó »ñµ»°ù, »ñµ»°ù ¿É ãÇ í³éáõ»Éáõ
òÝáñùÁë Ù»é³Í, ¬ å³ïÏ»ñÁ¹ Ñ»éáõ....

[1912]

37. ¡ ¡ ¡

¸áõ ·³ÉÇë »ë ÙáõÃ ·Çß»ñ³å³ÑÇÝ
ºõ ÉÇÝáõÙ »ë Éáõé.
ºë ã»Ù ÛÇß»óÝáõÙ óÝáñùÝ»ñÁ¹ ÑÇÝ,
â»Ù íñ¹áíáõÙ ù»½ Ëûëù»ñáí ïËáõñ£

ºë Ñ³ëÏ³ÝáõÙ »Ù ùá Ë»ÝÃ ³ãù»ñÇ
Ðñ»Õ¿Ý É»½áõÝ,
ÊáÝ³ñÑ »Ù ÉÇÝáõÙ »ë, áñå¿ë ·»ñÇ,
ºõ ïñïÙáõÃ»³Ý ë»õ Ëûëù»ñ ã»Ù ³ëáõÙ£

ì³éõáõÙ ¿ ÙáÙÁ ¹áÕ¹áç ÷³ÛÉ»ñáí
Ð»éáõ ³ÝÏÇõÝáõÙ, ¬
ºÉÝáõÙ »ë ³ÝËûë, Ñå³ñï ù³ÛÉ»ñáí,
Ø³Ñ³å³ñïÇ å¿ë ³ÛÝï»Õ »ë ·ÝáõÙ£

ºõ ßßÝçáõÙ ¿ Ñ³·áõëïÁ Ã³÷áõáÕ
ì³ñ³·áÛñÇ Ùûï, ¬
öéõáõÙ ¿ ¹³éÁ óÝÍáõÃ»³Ý ÙÇ ¹áÕ,
àõ áÕç ³ßË³ñÑÁ ¹³éÝáõÙ ¿ ³Õáï....

Î³Ý·ÝáõÙ »ë ¹áõ Ù»ñÏ, Ã³·áõÑÇ¹ª ËáÝ³ñÑ,
ÆëÏ »ë, ùá ·»ñÇÝª
øá Ã³·³õáñÝ áõ ¹³ÑÇ×Ý »Ù Ë³õ³ñ,
ºõ ë³ÑÙ³Ý ãÏ³Û ã³ñ ï³Ýç³ÝùÝ»ñÇÝ....

[1912]

38. ԻՄ ԵՐԳԵՐԻՆ

Ø³ñ¹áó »ñÏñáõÙ ³Ýï³ñµ»ñ,
òáõñï ³ßË³ñÑáõÙ, ³ñ¹»ûù á±í
ÎÁÝ¹áõÝ¿ Ó»½ ··áõ³Ýùáí,
ÆÙ »ñ³½Ý»°ñ, ÇÙ »ñ·»°ñ....

²Ûë ûñ»ñáõÙ ³å³Ï³Ý,
Î»³ÝùÇ ³Ý³ñ· ËÝçáÛùáõÙ ¬
à±í ÏÁ ··áõ¿ Ïáõë³Ï³Ý
Ò»ñ Ã³ËÇÍÁ Çñ Ñá·áõÙ£

à±í íßï³µ»Ï áõ ïñïáõÙ
Î³ñÓ³·³Ýù¿ Ó»ñ ËûëùÇÝ, ¬
Ò»ñ Ýáõ³·Á ó³õ³·ÇÝ
à±í ÏÁ å³Ñ¿ Çñ ëñïáõÙ...

à±õÙ Ñ³Ù³ñ ¿ù ¹áõù ÑÝãáõÙ,
Ø»Õ»¹ÇÝ»ñ ë·³õáñ, ¬
²ñ¹»ûù á±í Ï³Û Ñ»é³õáñ,
àñ Ó»ñ ó³õáí ¿ ï³ÝçáõáõÙ....

[1912]

39. ¡ ¡ ¡

¸³Ý¹³Õ ë³ÑáõÙ »Ý ûñ»ñÁ ¹ÅÏ³Ù, ¬
²ÝÓñ»¯õ áõ ù³ÙÇ¯, ¬ ïñïá¯õÝç áõ Ã³ËÇ¯Í.
ÈáÛë»ñÁë áëÏÇ ÁÝÏ³Ý áõ Û³Ý·³Ý ¬
ò³õ³Í ¿ ëÇñïÁë, ¬ ÷³Û÷³Û»ó¿°ù ÇÝÓ....

Èé»É ¿ Ñ»éõáõÙ »ñ·Á óÝÍáõÃ»³Ý,
ºõ ·áõó¿ ãÁ Ï³ñ ÇÙ ÍÝáõ³Í Å³ÙÇó,
¶áõó¿ »ë ÇÝùë »Ù ÑÝ³ñ»É Ýñ³Ý,
àñ ëáõï Ûáõß»ñáí ÙËÇÃ³ñ»Ù ÇÝÓ....

îËáõñ ³Ùå»ñÁ Ï³Ù³ñ »Ý Ï³å»É, ¬
²ÝÓñ»¯õ áõ ù³ÙÇ¯, ¬ ïñïá¯õÝç áõ Ã³ËÇ¯Í. ¬
¸áõù Ï³ñáÕ ¿ù ·»Ã ëáõï ëÇñáí Ë³µ»É, ¬
ÐÇõ³Ý¹ ¿ ëÇñïÁë, ¬ ÷³Û÷³Û»ó¿°ù ÇÝÓ....

[1912]

40. ԹԱԽԻԾ

²Ù³ÛÇ ÷áÕáóáõÙ Ù¿· - Ùßáõß,
ÈéáõÃÇõÝ ¿ Ù»é³Í.
Î³ñûï ¿ ÇÙ ëÇñïÁ ùá ³Ýáõß
¶·áõ³ÝùÇÝ, ÇÙ »ñ³°½...

Ð»é³õáñ ÏáÕÙ»ñÇó, Ñ»é³õáñ,
Ú³ÛïÝáõÇ°ñ Éáõë³í³é, ¬
²ÝÑáõÝ ¿ ·Çß»ñÁë ³Ñ³õáñ,
ºõ ¹ÅÝÇ° »õ Ë³õ³°ñ£

ÆÙ ë¿ñÁ ³Ý³ñ³ï ¿ áõ Ëáñ,
ÆÙ Ñá·ÇÝª ÑÝ³½³Ý¹, ¬
²ÙáùÇñ ÇÙ ëÇñïÁ Ù»Ý³õáñ,
ÆÙ Ã³ËÇÍÁ ÑÇõ³Ý¹£

Ø³ÑÇó ã»Ù í³Ë»ÝáõÙ, ·³ÉÇùÇÝ
Ü³ÛáõÙ »Ù Ñ³õ³ïáí, ¬
Î³ñûï ¿ ëÇñïÁë ùá ÑÙ³ÛùÇÝ
Ø³ùáõñ áõ Ñá·»Ãáí£

²ÕûÃùÁë å³ñ½ ¿ »õ Ýñµ³ÑÇõë, ¬
Ø»éÝáÕÇ í»ñçÇÝ Ï³°Ýã. ¬
Ú³ÛïÝáõÇñ, áñå¿ë ÉáÛë ³ñß³ÉáÛë,
ÆÙ Ñá·áõÝ Ù³Ñ³ï³Ýç....

²Ù³ÛÇ ÷áÕáóáõÙ Ù¿· - Ùßáõß,
ÈéáõÃÇõÝ ¿ Ù»é³Í. ¬
Ú³ÛïÝáõÇñ ÑÁÙ³Ûùáí ùá ³Ýáõß,
ÆÙ »ñ³°½, ÇÙ »ñ³°½.....

[1912]

41. ¡ ¡ ¡

î³ñÇÝ»ñÝ ³ñ³·, ³Ùå»ñÇ ÝÁÙ³Ý, ³ÝóÝáõÙ »Ý ³ÝÛ»ï, ¬
ØáËÇñ ¿ ÑÇÙ³ ÇÙ Ñá·áõÙ, ³Ýáõß »ñ³½Ý»ñÇ ï»Õ.
´áÉáñ Ûáõß»ñÁ, µáÉáñ Ëûëù»ñÁ Ù³ñ»É »Ý ³ÛÝï»Õ,
ºõ ³ÛÝ, ÇÝã ù³Õóñ ¿ñ, Ù³ùáõñ ¿ñ, »ñ³½, ¬ ÝÝç»É ¿ Û³õ¿ï£

ºñÏ³ñ ï³ñÇÝ»ñ Çñ³ñÇó µ³Å³Ý, Ñ»éáõ ÏáÕÙ»ñáõÙ,
¸áõ ÇÝÓ Ùáé³ó³Í, »ë ù»½ ÛÇß»Éáí, Ï»³Ýù ¿ÇÝù Ù³ßáõÙ.
¸áõ óÝá¯ñù, »ñ³¯½, ³ÝÑ³ë Ã³·áõÑÇ, ¬ »ë »ñÏñÇ ÷áßáõÙ,
ºë Ù»é³¯Í, Ïáñ³¯Í, ÙáÉáñáõ³¯Í Û³õ¿ï Ñ»é³õáñ - Ñ»éõáõÙ.....

[1912]

ՈՍԿԻ ՀԵՔԻԱԹ

1. ՀԱՏՈՒԱԾ

Úá·Ý³ï³Ýç ëñïáí Ýëï»óÇ Ù»Ý³Ï,
²ßË³ñÑáõÙ ³Õáï,
²ÝÛ³Ûï ÏáÕÙ»ñÇ ÙáõÃ ×³Ý³å³ñÑÇÝ,
²õ»ñ ß¿Ýù»ñÇ ÙáËÇñÝ»ñÇ Ùûï,
²ßÝ³Ý ûñ»ñÇ ·áõÝ³ï Ù³Ñ³óáÕ
Ì³ÕÇÏÝ»ñÇ Ù¿ç, óáõñï ÑáÕÇ íñ³Û,
Ì³Ýñ »ñÏÝùÇ ï³ÕïÏûñ¿Ý É³óáÕ
²ÝÓñ»õÝ»ñÇ ï³Ï. ¬
Øáé³ó³Û µáÉáñ Ñá·ë»ñÝ ³éûñ»³Û,
ò³ÝÏáõÃÇõÝÝ»ñÁë ³å³ñ¹ÇõÝ áõ ëÇÝ,
²ÝÙÇï »õ áõÝ³ÛÝ ï»Ýã»ñÇë áõÕÇÝ,
êáõï í³ñ¹»ñÝ áõ ëáõñ ÷ß»ñÁ Ýñ³
Ø»ñÅ»óÇ ÁÝ¹ÙÇßï, Ù³ïÝ»óÇ Ù³ÑÇÝ,
²Ý¹³ñÓ Ùáé³ó³Û...
ºõ Ë³õ³ñÝ ³ÝÑáõÝ, ·Çß»ñÝ ³ÝÃ³÷³Ýó
Æñ É³ÛÝ Ã»õ»ñÁ ÷é»ó ÇÙ íñ³Û....

Èáõë»Õ¿Ý »õ ëáõñµ ëÇñáÛ »ñ³½Á
Ê³õ³ñãïÇÝ Ï»³ÝùáõÙ,
ºõ »ñç³ÝÏáõÃ»³Ý óÝáñùÝ»ñÁë ÑÇÝ,
ºõ ï³é³å³ÝùÇ ·Çß»ñÝ»ñÝ ³ÝùáõÝ,
ÆÙ ëñïÇÝ ÁÝ¹ÙÇßï ûï³ñ Ãáõ³óÇÝ,
úï³ñ Ãáõ³óÇÝ...
ºõ ãÁ Ï³ñ áãÇÝã, áñ ëÇñïÁë ¹ÇõÃ»ñ. ¬
àã ëÇñáÛ Ï³ñûï, áã µ³ËïÇ Í³ñ³õ,
àã Ñ³ñëïáõÃ»³Ý »õ Ù»ÍáõÃ»³Ý µ»é,
àã ³å³ñ¹ÇõÝ ÷³éù »õ áã ÷³Û÷³ÛáÕ
àõ ëñµ³½³Ý ó³õ,
â³ñã³ñ³ÝùÇ »õ ÇÝùÝ³½áÑáõÃ»³Ý£

ºõ ³ÛÝå¿ë ³Ý·á°ÛÝ, ³ÝÙÇ°ï, ³å³ñ¹Ç°õÝ,
î³ÕïÏ³ÉÇ° »õ ëÇ°Ý
Âáõ³ó ³Ù¿Ý ÇÝã ³ßË³ñÑáõÙ ³ÝÑáõÝ,
ºõ ³Ù»ÝùÝ ÁÝ¹ÙÇßï ûï³ñ Ãáõ³óÇÝ
ºõ ³Ý¹³ñÓ Ñ»éáõ...
ø³ñ ¿ñ ÇÙ ëñïáõÙ »õ Í³°Ýñ »õ óá°õñï,
ºõ ³ßË³ñÑÝ ¿ñ ù³ñª ë³éÝ áõ ³ÝËáñÑáõñ¹...
ºñÏÇÝùÝ ¿ñ É³ÉÇë å³Õ ³ñóáõÝùÝ»ñáí,
È³ÉÇë ¿Ç »ë Ù»ñÅáõ³Í áõ Ëéáí,
ºõ óáõñï ³ßË³ñÑáõÙ
ÆÝùÁë ÇÙ ëñïÇÝ Ñ³ñ³½³ï ã¿Ç ¬
àõ Í³Õñ ¿ñ ÃõáõÙ Ñ»Ï»Ï³Ýùë ãáñ....
ºë É³ÉÇë ¿Ç,
´³Ûó ûï³ñÇ å¿ë ¿Ç áõÝÏÝ¹ñáõÙ
ÆÝùë ÇÙ Ñá·áõÝ, ÇÝùë ÇÙ É³óÇÝ...
àõ ÙáõÃ ¿ñ ßáõñçÁë »õ Ë³õ³ñ ³ÝÑáõÝ, ¬
ÆÙ Ë³µáõ³Í ëñïáõÙª ÙÃ³Ù³Í ·Çß»ñ
ºõ å³Õ »õ Í³Ýñ, Í³Ýñ, áñå¿ë ù³ñ,
ºõ ï³ÕïÏáõÃ»³Ùµ ÉÇ »õ ³Ýí»ñç »ñÏ³ñ,
²ÝÍÇñ áõ ³ÝÑáõÝ ¬
àõ áã ÙÇ Ñ»éõáõÙ ÉáÛë ã¿Ç ÷ÝïñáõÙ....
ºõ Ñ³Ùñ ¿ñ ÁÝ¹ÙÇßï ³ßË³ñÑÝ ÇÝÓ Ñ³Ù³ñ ¬
ºõ ûï³°ñ »õ Ùá°õÃ. ¬
ºë ÁÝÏ³Í ¿Ç ³Ý½ûñ áõ ÙáÉáñ,
ºõ Û³õ¿ï Ù»Ý³Ï »õ ³Ý¹³ñÓ Ù»Ý³Ï,
²Ý³ÝáõÝ, ³ÝÛ³Ûï, ³ÝÍ³ÝûÃ Ñ»éõáõÙ...

à¯í ³½³ïáõÃÇõÝ Û³õÇï»Ý³Ï³Ý,
Ø³¯Ñ, ßßÝç³óÇÝ ßáõñÃ»ñÁë ïÏ³ñ,
ºõ ³Û¹ ßßáõÏÁ ¹³éÁ ãÁ Ãáõ³ó.
¶ñÏ»óÇ ÑáÕÁ ÙÇ óáõñï ó³ÝÏáõÃ»³Ùµ,
ºõ Ý³ ÇÙ ³é³ç µ³ó»ó Çñ ·ÇñÏÁ
²Ýëáõï ··áõ³Ýùáí.
ºõ ·»ñ»½Ù³ÝÇ ËáñßÁ óñï³ßáõÝã,
²Ýáõß Ãáõ³ó ÇÝÓ,
àñå¿ë Ù³Ûñ³Ï³Ý ·ÇñÏÁ ëñï³Ùáù
ä³ÛÍ³é ûñ»ñáõÙ,
àñå¿ë Ñ»é³õáñ »ñÏñáõÙ Ùáé³óáõ³Í,
Ø³Ûñ³Ï³Ý »ñ·Ç ëÇñáí ûñûñáõáÕ
ÂáíÇã ûñûñ³Ý...
Ø³¯Ñ, ßßÝç³óÇ, »õ ëÇñïÁë Ýñ³Ý
ÀÝ¹áõÝ»ó ëÇñáí, áñå¿ë ·Ã³é³ï
Ð»Ï»Ï³ÝùÁ Ùáñ Ýáõñµ Ï³ñ»ÏóáõÃ»³Ý.
ºõ Ñ»é³ó³Û »ë áõ Ñ»é³ó³Û »ë
ØÇ ³ÝÛ³Ûï Ï³ÙùÇ ½ûñáõÃ»³Ùµ ³Ýáõß
Ð»éá¯õÝ áõ Ñ»éá¯õÝ. ¬
àÕçÁ Ùáé³ó³Û ûï³ñ ³ßË³ñÑáõÙ,
²Ý¹³°ñÓ ³ßË³ñÑáõÙ...

àõ Ë³õ³ñÝ ³ÝÑáõÝ ··áõ³Ýùáí Ã»Ã»õ,
Ì³õ³Éáõ»ó ßáõñçÁë áõ ÷éáõ»ó íñ³ë,
ºõ Ï»³ÝùÁë µáÉáñ ÙÇ »ñÏ³ñ³ï»õ
ÜÇÝç Ãáõ³ó Ñá·áõë, ÙÇ ïËáõñ »ñ³½, ¬
ÜñµÇÝ ÙÇ Ñ³ÙµáÛñ Ñ»éáõ ûñ»ñáõÙ,
Ø³ÝÏ³Ï³Ý ÙÇ »ñ·, áñ ãáõÝÇ ³ÝáõÝ,
àñ ãáõÝÇ ³ÝáõÝ...

ÆÝÓ ³Ñ»Õ Ãáõ³ó ËÝ¹áõÃÇõÝë Ýáñ,
Î³ñÍ»ë ÙÇ í»ñÇÝ »õ Ýáõñµ Ññ³ßùáí
Èáõë³ó³õ ÇÙ Ù¿ç ³é³õûïÝ ³ÝÑáõÝ ¬
àõ Ã»Ã»õ Ãáõ³ó Ï»³Ýùë »ñÏñ³ÛÇÝ,
àñå¿ë ³éáõ³ÏÁ ë³ñ»ñÇó ÇçÝáÕ,
àñå¿ë ³Ùå»ñÇ ß³ñùÁ áëÏ»Õ¿°Ý
¶³ñÝ³Ý ³ñ»õáÕ »ñÏÝùáõÙ ãáõáÕ...
àõ Ãáõ³ó Û³ÝÏ³ñÍ, áñ ãÁ Ï³Ý, ãÁ Ï³Ý
²Ýó»³ÉÝ, ³å³·³Ý....
Âáõ³ó, áñ ÙÇ ëÇñï ÇÙ íÇßïÝ ¿ ··õáõÙ,
Ð³Ý·Çëï ¿ ³ëáõÙ µáÉáñ ÛáÛ½»ñÇÝ,
´áÉáñ ÛáÛë»ñÇÝ ûñûñ ¿ ³ëáõÙ,
úñûñ ¿ ³ëáõÙ,
´³µ³ËáõÝ ëÇñïÁë ·ñÏ»É ¿ áõ½áõÙ,
¶·áõ»É ¿ áõ½áõÙ
²ÝË³µ ËÝ¹áõÃ»³Ý áëÏ¿ »ñ³½áõÙ.....
Âáõ³ó, áñ Ù¿ÏÁ ÇÙ ó³õÝ ¿ »ñ·áõÙ,
ÆÙ É³óÝ ¿ ÉëáõÙ,
ÆÙ ÉéáõÃÇõÝÝ ¿ ··õáõÙ Çñ ·ñÏáõÙ. ¬
ºõ Çñ Ù»Í Ñá·áõÙ,
Æñ ³ÝÑáõÝ Ñá·áõÙª
ÆÙ ëñïÇó ËáñÝ ¿ Ã³ËÇÍë ½·áõÙ...

ÖÇã Ñ³Ý»óÇ »ë ëÇñáí Éáõë»Õ¿Ý,
²Õ³Õ³Ï»óÇ ûñÑÝ»ñ·áõ Ó³ÛÝáí,
êÇñïÁë Ý»ï»óÇ ù³ñÇÝ áõ çñÇÝ,
Ê³éÝ»óÇ Ñá·Çë ³ëïÕ»ñÇ »ñ·ÇÝ,
ä³ñ½»óÇ Ï»³Ýùë å³ñ½ áõ ËÝ¹³·ÇÝ
Ú³õÇï»ÝáõÃ»³¯Ý,
Ú³õÇï»ÝáõÃ»³¯Ý...

[1911]

2. ¡ ¡ ¡

øÝùáõß ÷éáõ³Í ¿ Éáõë³½³ñ¹ ßÕ³ñß,
²ÝÛ³Ûï ÏáÕÙ»ñÇó ÇÙ »ñÏñÇ íñ³Û.
¸ÇõÃ»É ¿ Ñá·Çë Ñ³Û»³óùÁ Ýñ³, ¬
ºõ ÇÙ »ñ·»ñÁ Ñ³Ùñ »Ý áõ ³Ýí³ñÅ...

´³óáõ³Í ¿ ³ñ¹¿Ý ÙÇ áõñÇß »ñÏÇñ,
ºë ³Ûëï»Õ »Ù, µ³Ûó áõñÇß »Ù ÑÇÙ³, ¬
àëÏÇ Ñ³Û»³óùáí Ï³Ë³ñ¹»É ¿ Ý³,
²ÛÉ ëÇñáí Éóñ»É Ñá·Çë íßï³ÏÇñ...

´³ó ¿ ÇÙ ¹áÕ¹áç ëÇñïÁ Ýñ³ ¹¿Ù,
Êáóáõ³Í ¿ áëÏÇ ßáÕ»ñáí Ýñ³, ¬
Üñ³ ÏÝÇùÝ ¿ ÇÙ Ñá·áõ íñ³Û ¬
ºõ »ë Û³õÇï»³Ý áõñÇß »Ù ³ñ¹¿Ý.....

[1912]

3. ¡ ¡ ¡

²ñß³Éáõë»ó ÇÙ »ñÏÇñÝ ³Õáï,
ºõ ÇÙ ·Çß»ñÁ ë»õ³õáñáõ³Í, ¬
ÊáñÑñ¹³õáñ ¿ñ »õ ³ñ»õáï,
ºõ ³ÝÑáõÝ Ýñ³ Ñ³Û»³óùÁ å³ñ½£

ÞáõñçÁë Ùé³ÛÉ ¿ñ, »õ Ñ»éáõÝ ÙáõÃ, ¬
Ü³ ÇÙ ë»õ Ï»³ÝùáõÙ í³é»ó ÙÇ Ñáõñ, ¬
²Ù¿Ý ÇÝã Ãáõ³ó Ñ»ùÇ³Ã áõ ëáõï,
âÁ·Çï»Ùª »±ñµ ¿ñ, ãÁ·Çï»Ùª á±õñ...

Üñ³ Ëûëù»ñÇ Ù»ÕÙ ûñûñáõÙ
²ßË³ñÑÁ Ãáõ³ó ÇÝÓ ³Ý»½»ñù, ¬
Î³ñÍ»ë ÑÝãáõÙ ¿ñ ÇÙ ûñ»ñáõÙ
²ëïÕ»ñÇ »ñÏñáõÙ ÑÇõëáõ³Í ÙÇ »ñ·....

àëÏÇ Ñ³Û»³óùáí ÇÝÓ å³ñáõñ»ó,
Ê³Õ³Õ ÅåÇïÁ ÷é»ó íñ³ë,
Ø»ÕÙÇõ Ëûë»ó »õ ³Ýáõß Éé»ó,
àõ Ã³ËÍáï Ï»³Ýùë ¹³ñÓ³õ »ñ³½....

[1912]

4. ԳԻՇԵՐԱՄՈՒՏ

Ø³ñ·»ñáõÙ Çç³õ ÃáíÇã ÏÇë³ÙáõÃ, ¬
²ßË³ñÑÁ ÝáñÇó ËáñáõÝÏ ¿ »õ É³ÛÝ.
ê³Ñ»ó ÉáõëÝ»³ÏÇ óáÉùÁ Í³Í³Ýáõï,
àõ ë»õ çñ»ñáõÙ ³ëïÕ»ñÁ »É³Ý....

²ÝÑ³ë »ñÏÝùÇó ³ë»Õ ³é ³ë»Õ
òáõñï çñ»ñÇ Ù¿ç ëáõ½áõ»óÇÝ Ýáù³, ¬
¸áÕ³óÇÝ, ÁÝÏ³Ý ¬ ³ÛÝï»Õ áõ ³Ûëï»Õ,
ÐÇõë»óÇÝ Çñ»Ýó ßñç³ÝÁ áëÏ»³Û...

Èë»±É »ë ³ñ¹»ûù ³Ûë »ñ·Á ùÝùáõß,
àñ Ù»ÕÙ³Ï³ñÏ³ã ËûëáõÙ ¿ ãáñë ¹ÇÝ,
Æñ³ñ ¿ Ë³éÝáõÙ »ñ³½ áõ í»ñÛáõß
àõ ëÇñïÁ¹ å³ñ½áõÙ ù³ñÇÝ áõ ËáïÇÝ...

Èë»±É »ë ³ñ¹»ûù ³Ûë »ñ·Á ¹ÇõÃáÕ,
ºñµ ³ÛñáõÙ ¿ ù»½ ÙÇ ³Ýáõß Ã³ËÇÍ,
ºñµ ù³ñÝ »ë ·ñÏáõÙ, ûñÑÝáõÙ çáõñ áõ ÑáÕ,
ºñµ Ñ»Ï»ÏáõÙ »ë ³Ýµ³ñµ³é µ³ËïÇó...

[1910]

5. ¡ ¡ ¡

Êûëù»ñÁ¹ íÁ×Çï »Ý áõ ËáñáõÝÏ, ¬
²ÛÝå¿ë å³¯ñ½, ³ÛÝå¿ë å³¯ñ½ »ë ÅåïáõÙ.
ºõ ³Ñ³ ïñïáõÝç áõ ÙïáñÙáõÝù,
Ú³Ý·ãáõÙ »Ý ÙññÏáõ³Í ÇÙ ëñïáõÙ....

ÀÝ¹áõÝáõÙ »ë ³ßË³ñÑÁ µáÉáñ, ¬
úñÑÝáõÙ »ë, ûñÑÝ»ñ·áõÙ áõ ëÇñáõÙ,
ºõ ËáÑ»ñÁë, ËáÑ»ñÁë ÙáÉáñ,
Øáé³óáõ³Í »Ý Ù»é³Í ûñ»ñáõÙ£

àõ ÃõáõÙ ¿, ÃõáõÙ, áñ ¹áõ ã»ë
²ñ»õáÕ ÅåÇïáí ³ÏÝ³ñÏáõÙ,
àñ áõñÇß Éáõëáí »Ù ¹ÇõÃáõ³Í »ë,
àñ ù»½ ã»Ù, áõñÇßÇÝ »Ù »ñ·áõÙ.....

[1912]

6. ԳԱՐՆԱՆ ԵՐԵԿՈՅ

²ÝÑáõÝ »ñÏÝùÇ Ï³åáÛï ³ßË³ñÑáõÙ,
ØÇ ùÝùáõß ÃéãáõÝ Çñ Ýáõñµ áõ µ³ñ³Ï
Â»õ»ñÝ ¿ ÷éáõÙ.
ºõ Ù¿ÏÁ ³Ýï»ë, ß³ñÅáõÙáí ³ñ³·,
àëÏÇ ¿ Ù³ÕáõÙ, ·áÑ³ñ ¿ óñáõÙ
Î³åáÛï ¹³ßï»ñáõÙ....

²ÛñáõÙ »Ý ëÇñïÁë ³Ýµ³ñµ³é »ñ·»ñ,
¸áÕáõÙ »Ý ßáõñçÁë ³ÝËûë ¹ÇõÃ³Ï³Ý,
ºõ ÝñµÇÝ Ó»éù»ñ
ÆÝÓ »Ý áñáÝáõÙ ï»Ýãáí Ïáõë³Ï³Ý...
Èá¯õé... êÇñáÛ Ñ³Ù³ñ ¿É ãÁÏ³Ý »ñ·»ñ,
¾É Ëûëù»ñ ãÁ Ï³Ý....

[1908]

7. ¡ ¡ ¡

²Ûëï»Õ ³Ù¿Ý ûñ ïËñáõÃ»³Ùµ »ñÏ³ñ,
ÆÙ ëÇñïÁ ù»½ ¿ »ñ³½áõÙ, »õ ³ÛÝ,
ºõ ³ÛÝ, áñ ãÁ Ï³ñ, »õ ³ÛÝ, áñ ãÁ Ï³ñ...
²¯Ë ·áõó¿ Ï³ñ, µ³Ûó ³ñ¹¿Ý Û³õÇï»³Ý,
Ú³õÇï»³Ý Ñ»éáõ, Ñ»éáõ ¿ ³ÝÑ³ë ¬
ºõ ¹³ñÓ»É ¿ ëáõï, ÃõáõÙ ¿ »ñ³½....

[1912]

8. ¡ ¡ ¡

àëÏ»óáÉáõÝ Ñ³Û»³óùÇ¹
ÈáÛëÝ ¿ óáÉáõÙ ³Ûë Ï»³ÝùáõÙ,
øñáç³Ï³Ý å³ñ½ Ñá·Ç¹
ØÇßï ÷³ñáõ³Í ¿ ÇÙ Ñá·áõÝ£

ØÇßï ÑÝãáõÙ ¿ ÙÇ³ÙÇï
øá Ëûëù»ñÇ Ýáõñµ É»½áõÝ, ¬
øá ÅÁåÇïÝ ¿ ³ÝÅåÇï
àõÕÇÝ»ñÁë ÷³ñáëáõÙ£

øá ··áõ³ÝùÁ, áñ ãÁÏ³Û,
îñïÙáõÃÇõÝÁ¹ ·»Õ»óÇÏ,
ÚáÛ½Á¹ Ù³ùáõñ ³ÕçÏ³Û,
ÄÁåÇïÝ»ñÁ¹ Ë³µáõëÇÏ£

à±õñ »ë, á±õñ »ëª ãÁ ·Çï»Ù,
´³Ûó Á½·áõÙ »Ù ³Ù»Ýáõñ
øá Áëïáõ»ñÁ Éáõë»Õ¿Ý,
øá Ñ³Û³óùÁ áëÏ»Ñáõñ...

¸áõ »ë ³Ù¿Ý ÇñÇÏáõÝ,
ÊáóáõÙ ëÇñïÁë ùá ëñáí
ºõ ÅåïáõÙ »ë ÇÙ Ñá·áõÝ
ºõ ³ÙáùáõÙ ùá ëÇñáí£

àëÏ»óáÉáõÝ Ñ³Û»³óùÇ¹
ÈáÛëÝ ¿ óáÉáõÙ ³Ûë Ï»³ÝùáõÙ,
øñáç³Ï³Ý å³ñ½ Ñá·Ç¹
ØÇßï ÷³ñáõ³Í ¿ ÇÙ Ñá·áõÝ....

[1912]

9. ¡ ¡ ¡

âÁ·Çï»Ùª ³Ûë ïËáõñ ³ßË³ñÑáõÙ
à°ñÝ ¿ É³õ, á°ñÁª í³ï.
ºë ëÇñáõÙ »Ù ³ãù»ñÁ¹ ËáÑáõÝ
ºõ Ëûëù»ñÁ¹ íÑ³ï....

ºë ëÇñáõÙ »Ù ³ñï»ñÁ áëÏÇ
ºõ ¹³ßï»ñÁ å³ÛÍ³é,
ºë ëÇñáõÙ »Ù ËáñÑáõñ¹Ý ³ÛÝ ËûëùÇ,
àñ ã³ëÇñ áõ ³Ýó³ñ....

ØÇ³ÛÝ³Ïª »ë ëÇñáõÙ »Ù Ýëï»É,
ºñ»ñáõÝ ÉáÛë»ñáõÙ,
ºë ëÇñáõÙ »Ù »ñ³½ áõ ëïáõ»ñ. ¬
ºë ÇÙ ë¿ñÝ »Ù ëÇñáõÙ.....

[1909]

10. ¡ ¡ ¡

êÇñáõÙ »Ù ³ãù»ñÇ¹ ïËñáõÃÇõÝÁ ËáñÇÝ,
²Ý³ÕÙáõÏ Ëûëù»ñÇ¹ ¹³ßÝ³ÏÝ»ñÁ ÑÇõ³Ý¹,
Îáõë³Ï³Ý ³ÙûÃË³Í ÷³Û÷³Û³Ýù¹, áñ ÇÙ
ê»õ ûñ»ñÝ ¿ ûññáõÙ ËÝ¹áõÃ»³Ùµ ÑÝ³½³Ý¹£

Êûëù»ñÁ¹ Ï³ñÏ³ãáÕ, áñå¿ë Ýáõñµ ÙÇ ½·»ëï,
êïáõ»ñáõÙ »Ý ëñïÇ¹ ·³ÕïÝÇùÝ»ñÁ ëÇñáõÝ, ¬
øá Ñá·ÇÝ ãÇ ëÇñáõÙ Ù»ñÏáõÃÇõÝ ³ÝÑ³Ù»ëï, ¬
¸áõ ³ÛÝå¿ë »ë ëÇñáõÙ, Ï³ñÍ»ë Ã¿ ã»ë ëÇñáõÙ£

Ð»é³õáñ »ñÏñÇ å¿ë ÑÙ³ÛáÕ ¿ Ñá·Ç¹,
²Ýáõß »Ý Ëûëù»ñÁ¹, ÅÁåÇïÝ»ñÁ¹ ³ÕçÏ³Û, ¬
Ø³ÝÏ³Ï³Ý ³Ýå³×áÛ× »ñ·Ç å¿ë ÙÇ³ÙÇï,
¸ÇõÃ³Ï³Ý, áñå¿ë ³ÛÝ, áñ ãÁ Ï³Û, áñ ãÁ Ï³Û....

[1910]

11. ¡ ¡ ¡

ºë ã»Ù ÛÇßáõÙª »±ñµ »õ á±õñ,
Ð³Ý¹Çå»óÇ ù»½, áõ ¹áõ
ìñ¹áí»óÇñ Ñ³Ùñ áõ Éáõé
Ð³Ý·ëïáõÃÇõÝÝ ÇÙ Ñá·áõ....

¶Çï»Ù, ·Çï»Ù ³Ûë ³Õáï
ºñÏñáõÙ ù»½ ã»Ù ·ïÝ»Éáõ, ¬
¸áõ ³ÝÛ³Ûï »ë, ³ÝÍ³ÝûÃ,
¸áõ Ñ»éá¯õ »ë, ¹áõ Ñ»éá¯õ.....

[1912]

12. ԱՆՏՐՏՆՋՈՒԹԻՒՆ

²ñÍ³Ã³ßáÕ ³éáõÝ ³éáõÇÝ
Ò³ÛÝ ¿ ï³ÉÇë áõ »ñ·áõÙ,
²ÝïñïáõÝç ¿ É³ÉÏ³Ý áõéÇÝ,
àõéÇÝ ³éáõÇ »½»ñùáõÙ....

ÞáõñçÁ¹ ³Ñ³ ·Çß»ñ áõ »ñ· ¬
Ð³Ý·Ç¯ëï, Ñ»ùÇ³¯Ã áõ »ñ³¯½.
ÎáÛë - ³Ùå»ñÁ ×»ñÙ³Ï áõ Ù»ñÏ,
²ëïÕ»ñÝ ³Ýá¯õß, Ñ»½³Ý³¯½£

êÇñï ÇÙ Ûá·Ý³Í, Ù»ÕÙ ûñÑÝ»ñ·Çñ,
ÐÝ³½³Ý¹ áõ óÝáñáõÝ,
ºñÏÇÝù áõ Íáí, ³Ùå áõ »ñÏÇñ,
²Ûë Ù³ñ·»ñÝ áõ ³Ûë ³éáõÝ£

ºÕÇñ ¹áõ ¿É å³ÛÍ³é áõ Ñ»½. ¬ Ð»ùÇ³¯Ã, Ñ³Ý·Ç¯ëï áõ »ñ³¯½,
Ì³ÕÏ³Ýó áõ ÏáÛë ³Ùå»ñÇ å¿ë,
²ëïÕ»ñÇ å¿ë Ñ»½³Ý³½....

²ñÍ³Ã³ßáÕ ³éáõÝ ³éáõÇÝ,
Ò³ÛÝ ¿ ï³ÉÇë áõ »ñ·áõÙ,
²ÝïñïáõÝç ¿ É³ÉÏ³Ý áõéÇÝ,
àõéÇÝ ³éáõÇ »½»ñùáõÙ....

[1911]

13. ¡ ¡ ¡

¸áõ »Ï³ñ ëåÇï³Ï ßáñ»ñáí,
ºñµ ÓÙé³Ý »ñ»ÏáÝ ÇÙ ëñïáõÙ
Æñ Ã³ËÇÍÝ ¿ñ ÷éáõÙ áõ ïñïáõÙ
ÄåïáõÙ ¿ñ Ùßáõßáï ßáÕ»ñáí....

ºõ ³ÛÝå¿ë ³Ýí»ñç ¿ñ áõ ¹³Ý¹³Õ,
¶Çß»ñÇë ï³ÕïÏáõÃÇõÝÁ Ù»é³Í,
ºñµ ùÝùáõß Ý»ï»óÇñ ¹áõ íñ³ë
ØÇ ³Ýáõß, ³ñµ»óÝáÕ ß³Ù³Ý¹³Õ£

öáÕáóáõÙ Ó³ÛÝ ãÁ Ï³Û, »õ ÇÙ ï³Ý
¸éÝ»ñÁ »ë ³Ùáõñ »Ù ÷³Ï»É.
ØÇ³ÛÝ ¹áõ Ï³ñáÕ »ë ÇÝÓ ÷ñÏ»É
úñ»ñÇó Ûáõë³µ»Ï áõ ï³ñï³Ù£

ò³õ³Í ¿ ÇÙ Ñá·ÇÝ áõ Ù»Ý³Ï ¬
Ò³ÝÓñáõÃ»³Ùµ ¿ Éóáõ³Í Ù³Ñ³óáõ,
ºõ ¹³éÝ ¿ ³ÝáõÝÝ ÇÙ ³ëïÁÍáõ,
ºõ ³ÕûÃùÁë ÃáõÝáï ÙÇ ¹³Ý³Ï.....

Ú³ÛïÝáõÇ°ñ Éáõë»Õ¿Ý áõ ·»ñáÕ,
øá ÷³ÛÉÁ Í³õ³ÉÇñ ë»õ Ï»³ÝùáõÙ,
²ÙáùÇñ ·Çß»ñÝ»ñÁë ³ÝùáõÝ,
øá Ù³ùáõñ, ùá ³Ýáõß »ñ·»ñáí.....

[1912]

14. ԱՐՇԱԼՈՅՍ

¸áõñë »É³Û ¹³ßï ¬
Î³Ý³ã Íáí,
Î³Ý³ã Íáí ¿ñ, ³Ý³÷ Íáí. ¬
²é³õûïÝ ¿ñ ÅåïáõÙ Ñ³ßï,
´áó³í³éõáõÙ Ýáñ µáóáí.....

ºõ áõÕÇÝ»ñ µÇõñ³õáñ, ¬
Ð»é³õáñ,
Î³ÝãáõÙ ¿ÇÝ, ³ÏÝ³ñÏáõÙ ¬
Üáñ ¿ñ ë»ñÁë, É³ÛÝ áõ Ëáñ, ¬
Üáñ ¿ñ ³ßË³ñÑÝ ÇÙ Ñá·áõÙ....

ÂáÕÇ ïÝ³ÏÝ ÇÙ ³õ»ñ,
ØáõÃ áõ ÑÇÝ ¬
àõ Ñ»é³ó³Û ËÝ¹³·ÇÝ. ¬
²ÝÛ³¯Ûï, ³ÝÑá¯õÝ Ñ»éáõÝ»ñ,
Ò»ñ ·ÇñÏÝ ³é¿ù ÇÙ Ñá·ÇÝ....

[1912]

15. ՈՒՐՈՒԱԿԱՆ

ØÃÝß³Õ³ÛÇÝ Å³Ù»ñÇÝ, »ñµ »ë
ÀÝÏÝáõÙ »Ù, Ûá·Ý³Í ûñ»ñÇó áõÝ³ÛÝ,
Ú³ÛïÝõáõÙ »ë ¹áõ Ýáõñµ áõ Éáõë»ñ»ë
àõ Ñ»ïÁë ÝëïáõÙ ùÝùßáõÃ»³Ùµ ³ÝÓ³ÛÝ ¬
ºõ ÷³Û÷³ÛáõÙ »ë, ûñûñáõÙ »ë ùá
²ÝËûë ··áõ³Ýùáí ³Ù¿Ý »ñ»ÏáÛ....

ÀÝ¹áõÝáõÙ »Ù ùá Ñ³ÙµáÛñÁ ÝñµÇÝ,
àõñáõ³Ï³Ý³ÛÇÝ ÷³Û÷³Û³ÝùÁ¹ »ë,
ºñµ ÉáÛë ¿ »õ ÙáõÃ ¬ ÙÃÝß³Õ, »ñµ ÇÙ
òÝáñùÁ ÑÇõ³Ý¹ ÑÝ³½³Ý¹ ¿ ù»½.
àõ ù»½ Ñ»ï Ýëï³Í, ·Çï»Ù, ¬ ¹áõ ã»ë ³ÛÝ,
Àëïáõ»ñ¹ ¿ ÙÇ³ÛÝ, Áëïáõ»ñ¹ ¿ ÙÇ³ÛÝ...

[1912]

16. ¡ ¡ ¡

Ø»ÕÙÇõ ÷éáõ»ó ùÝùáõß ÙáõÃ ¬
ÊáñÑñ¹³õáñ, Ã³÷³ÝóÇÏ,
ºñ»ÏáÝ»¯ñ ÇÙ Ï³åáÛï,
ºñ³½Ý»¯ñ ÇÙ ÷áõÃ³ÝóÇÏ...

Ä³Ý»³ÏÝ»ñÁ Éáõë³½³ñ¹,
È³ÛÝ »ñÏÝùÇ Íáí»ñáõÙ,
ÐÇõëáõ³ÍÝ»ñáí ³Ý³õ³ñï
Øáé³óáõÙë »Ý ûñûñáõÙ....

ÄÁåÇïÝ»ñáí Ë³Õ³óÏáõÝ
ºñ·Ý ¿ ÓáõÉáõ»É ÇÙ Ï»³ÝùÇÝ, ¬
ê¿ñ áõ »ñ· ¿ ÇÙ Ñá·áõÙ,
êÇñáÛ »ñ· ¿ ÇÙ Ñá·ÇÝ...

ÆÙ ëÇñáÛ å¿ë ËáñÝ áõ Ù»Í,
ÞáõñçÁë ³ßË³ñÑÝ ¿ Í÷áõÙ. ¬
àëÏÇ Ñ»ùÇ³°Ã, á±í å³ïÙ»ó
ø»½ Ï³Ë³ñ¹áõ³Í ÇÙ Ñá·áõÝ....

Ø»ÕÙÇõ ÷éáõ»ó ùÝùáõß ÙáõÃ,
ÊáñÑñ¹³õáñ, Ã³÷³ÝóÇÏ,
ºñ»ÏáÝ»¯ñ ÇÙ Ï³åáÛï,
ºñ³½Ý»¯ñ ÇÙ ÷áõÃ³ÝóÇÏ...

[1909]

17. ¡ ¡ ¡

¸áõ Ñ³ëÏ³ó³ñ ï³·Ý³åÝ»ñÁ ÇÙ Ñá·áõ,
îñïÙáõÃÇõÝë ³Ýëå³é.
¬ Ø»Ýù ³éÛ³õ¿ï ßÕÃ³Ûáõ³Í »Ýù Ù¿Ï-Ù»Ïáõ£

Î»³Ýùë ÙáõÃ ¿ñ, Ñá·Çë ó³õ³Í áõ Ë³õ³ñ,
ºõ ûñ»ñÁë ¬ ÙÇ³ÛÝ ó³õ.
¬ ÆÙ ë»õ »ñÏñáõÙ Ååï³óÇñ ¹áõ Éáõë³í³é...

ºõ ùá ÷³ÛÉáí ÇÙ ³ßË³ñÑÁ Éáõë³ó³õ,
âÁ Ï³Ý íÇÑ»ñÝ Çñ ³Ý»É.
ø³Õóñ ¿ ÑÇÙ³, Éáõë³í³éáõ³Í, ËÇÝ¹ áõ ó³õ.
¬ à±í Ï³ñáÕ ¿ ÇÝÓ ù»½³ÝÇó µ³Å³Ý»É...

[1912]

18. ¡ ¡ ¡

¶³ñÝ³Ý Éáõë¿ ³ÙåÇ ÝÁÙ³Ýª
²Ûë Ë³õ³ñ Ï»³ÝùáõÙ
¸áõ Ý»ï»É »ë ÙÇ Ãáíã³Ï³Ý
ÄÁåÇï ÇÙ Ñá·áõÝ£

ØáÉáñ ëñïÇë ï³é³å³ÝùÇ
²ÝÉáÛë ³ßË³ñÑáõÙ,
¸áõ í³é»É »ë ÙÇ ³ÛÉ Ï»³ÝùÇ
²ñ»õáï Ñ»éáõÝ£

¸ñáßÙ»É »ë µáó¿ ÏÁÝÇù
Ø»é³Í ÇÙ Ñá·áõÙ.
¸á°õ ÇÙ Ñ³õ³ï, ÇÙ Ñ³Ûñ»ÝÇ°ù,
¸á°õ ÇÙ ÷ñÏáõÃÇõÝ....

[1911]

19. ¡ ¡ ¡

¸áõ ËûëáõÙ »ë, µ³Ûó Ï³ñÍ»ë,
¸áõ ã»ë, ·Çß»ñÝ ¿ »ñ·áõÙ.
²ÛÝå¿ë Ýáõñµ »ë »õ ³ÛÝå¿ë
Ø»ÕÙ »ë, Ù»ÕÙ »ë ÇÝÓ ·ñÏáõÙ....

Èáõë»Õ¿Ý ¿ Ëûëù»ñÇ¹
ÆÙ³ëïÁ å³ñ½ áõ ËáñáõÝÏ,
àñå¿ë Ù»ÕÙ áõ ³Ý³éÇÃ,
¶³ñÝ³Ý ³Ýáõß ÙïáñÙáõÝù....

ºõ ³Ý¹áññ ¿ Ó³ÛÝÁ ùá,
Ð³ßï ¿ Ã³ËÍáï Çñ ß»ßïáí,
àñå¿ë ³Ýáõß »ñ»ÏáÛª
ÈÇùÁ ëÇñáí áõ íßïáí£

¸áõ ã»°ë, ¹áõ ã»°ë, ¬ Ñ»é³õáñ
ì³ñ¹»ÝÇÝ»ñÝ »Ý ßñßáõÙ,
ÌáíÝ ¿ »ñ·áõÙ É³ÛÝ áõ Ëáñ
àëÏ»å³ÛÍ³é ÙßáõßáõÙ....

ÆÙ³ëïáõÝ ¿ »õ ³ñ¹³ñ
úñ»ñÇ »ñ·Ý ³ÝÁÝ¹Ñ³ï, ¬
¸³éÁ ï³Ýç³Ýù áõ ¹³¹³ñ,
ºõ ë¿°ñ, »õ íÇ°ßï, »õ Ñ»ùÇ³°Ã...

¶Çß»¯ñ, ·Çß»¯ñ, ÉéáõÃÇ¯õÝ,
²Ýáõß Ã³ËÍÇ Éáõë¿ »ñ·.
öéáõÇ°ñ, ÷éáõÇ°ñ ÇÙ Ñá·áõÙ,
Ê³Õ³ÕáõÃÇ¯õÝ ³Ý»½»ñù.....

[1911]

20. ԳԱՐՆԱՆ ՔԱՂԱՔՈՒՄ

ÈóõáõÙ ¿ ÷áÕáóÝ ³ÕÙáõÏ áõ ß³ñÅáõÙ,
¸³ÉáõÏ ¹¿Ùù»ñÇÝ Í³ÕÏáõÙ ¿ ÅÁåÇï,
ö³ÛÉáõÙ »Ý ïÝ»ñÝ ³ñ»õÇ ÷áßáõÙ,
ºñÏÇÝù »Ý å³ñ½õáõÙ Í³é»ñÁ íïÇï....
¸»é ãÁãáñ³ó³Í µá°õÉí³ñÇ íñ³Û
ÖãáõÙ »Ý ½áõ³ñÃ Ù³ÝáõÏÝ»ñÝ ³ñ¹¿Ý.
´áÉáñ Ëûëù»ñÁ ËáñÑáõñ¹ »Ý ÑÇÙ³,
ºõ Ñ³Û»³óùÝ»ñÁ Ý»ï »Ý Çñ³ñ ¹¿Ù...
Ø³ÛÃÇ ù³ñ»ñÁ Ñ³ñ³½³ï »Ý ù»½ ¬
ø»½ Ýáñ ¿ ÃõáõÙ »ñ·Á ÑÁÝ³Ù»³Û.
²½³ï ¿ Ñá·Ç¹, ³Ýã³ñ ¿ »õ Ñ»½,
ºõ ïËñáõÃÇõÝÁ¹ ³Ýáõß ¿ ÑÇÙ³...
ÄÁåïáõÝ ³ÕçÇÏÝ»ñª Í³ÕÇÏÝ»ñÇ å¿ë,
îÇÏÇÝÝ»ñ ßù»Õ »õ ÍÇÍ³Õ»ÉÇ ¬
´áÉáñÁ ÑÇÙ³ ëÇñ»ÉÇ »Ý ù»½,
²Ù¿Ý ÇÝã ³Ýáõß ËáñÑñ¹áí ¿ ÉÇ.....
Ø»é³Í ëñï»ñÝ ¿É, Í³ÕÇÏÝ»ñÇ å¿ë,
´³óõáõÙ »Ý ÑÇÙ³ ³ñ»õÇ ÷áßáõÙ,
ØÇ ù³Õóñ Ûáõ½áõÙ ³ñµ»óÝáõÙ ¿ ù»½,
àõ, Ñá·ëáí ÙÕáõ³Íª Ñá·ëÁ¹ ã»ë ÛÇßáõÙ...

úñÑÝáõÃÇ¯õÝ ù»½, »°ñ· »õ »ñ³°½, »õ ë¿°ñ,
úñÑÝáõÃÇ¯õÝ ù»½, Ï»³°Ýù ³Ýáõß »õ ³ÝÑáõÝ,
úñÑÝáõÃÇ¯õÝ »õ ù»°½, ï³Ýç³ÝùÇ ·Çß»ñ,
ºõ »ñÏáõÝù »õ Ù³Ñ ¬ ÷³¯éù »õ ûñÑÝáõÃÇ°õÝ...

[1912]

21. ¡ ¡ ¡

¸áõ ãù³ó»É »ë,
¸áõ ¿É ãÁÏ³ë,
ê¿ñÁ óÝáñù ¿,
´³ËïÁ »ñ³½£

ø»½ ãÁ·ï³Û »ë
Î»³ÝùáõÙ Ë³õ³ñ, ¬
ÆÙ ëÇñáÛ ÉáÛëÝ ¿ñ
ä³ïÏ»ñÁ¹ í³é£

ø³Õóñ å³ïñ³Ýù ¿ñ,
Ê³µáÕ ÅÁåÇï, ¬
Î³ñûïÇë »ñ·Ý ¿ñ
ä³ÛÍ³é Ñá·Ç¹£

êñïÇë »ñ³½Ý ¿ñ
ÂáíÇã É»½áõ¹. ¬
Î»³ÝùÁ Ñ»ùÇ³°Ã ¿,
²ßË³ñÑÁ ëá°õï...

[1909]

22. ¡ ¡ ¡

êÇÝ Ëûëù»ñÇ Ù¿ç, ½áõ³ñÃ ³ÙµáËáõÙ
ÞñçáõÙ »Ù, µ³Ûó ÙÇßï Ñ»éá°õ »Ù, ãÁÏ³°Ù.
²åñáõÙ »Ù Ã³ùáõÝ »õ ÇÙ Ñ»½ Ñá·áõÙ
²ÕûÃù »Ù ³ÝáõÙ óÝáñù - ³ÕçÏ³Ý....

Ò»½ Ñ»ï »Ù, µ³Ûó ÙÇßï Ñ»éá¯õÝ »Ù, Ñ»éá¯õÝ, ¬
àõÝ»Ù »ë ÃáíÇã ÙÇ ³é³ÝÓÝ³ñ³Ý, ¬
î³Ýç³Ýù ¿ ³ÛÝï»Õ »õ ½áÑ³µ»ñáõÙ ¬
ºõ Ã³ËÇÍ, »õ »ñ·, »õ ³ÕûÃù Ýñ³Ý...

ºõ ³ÛÝï»Õ ¿ Ý³, ¬ áã ³Ûë ³ßË³ñÑáõÙ, ¬
Ø³ùáõñ áõ å³ÛÍ³é å³ïÏ»ñÁ Ýñ³.
ºë ï³é³å³ÝùÁë µ³Ëï »Ù Ñ³Ù³ñáõÙ
àõ ÍÇÍ³ÕáõÙ »Ù Ó»ñ µ³ËïÇ íñ³Û.....

[1912]

23. ԹԱՓԱՌՈՒՄԻ ՍէՐ

ÎÁ ß³ñÅ»Ù ÝáñÇó ù³ÛÉ»ñÁë ï³ñï³Ù,
È³åï»ñÝ»ñÇ Ñ»½ ÉáÛëÁ ÏÁ ·ñÏ»Ù,
¼áõ³ñÃ ³Ýóáñ¹ÇÝ áõñ³Ë ÏÁ Ååï³Ù,
ÆÝùë ÇÝÓ Ï»ñ·»Ù...

ºõ ³ñµ³Í Ï»³ÝùÇ ³Ýáõß ·³ÕïÝÇùáí,
àÕçáÛÝ ÏÁï³Ù »ë çñÇÝ áõ ÑáÕÇÝ,
ÎÁ Ï³Ýã»Ù ½áõ³ñÃ áõ ³ñµáõÝ »ñ·áí
²Ýó áõ ¹³ñÓáÕÇÝ....

ºõ ûï³ñ Ï³Ý³Ýó ÅÁåÇïÁ Í³ÝûÃ,
ºõ Ù»Í ù³Õ³ùÇ ³ÕÙáõÏÇ ÑÇõëÏ¿Ý ¬
ºñÏ³ñ ·Çß»ñÇë »ñ³½áõÙ ³Õáï
øáõÝë ÏÁ ÑëÏ»Ý....

[1912]

24. ՓՈՂՈՑՈՒՄ

¶Çß»ñáõ³Û ÷áÕáóÝ»ñÁ Ã³÷áõñ,
Þñç»óÇ ïñïáõÙ áõ ÙÇ³ÛÝ³Ï,
ÊáÑ»ñáí »õ ù³Õóñ »õ ïËáõñ,
ºñ³½áí ¹ÇõÃ³Ï³Ý áõ Ûëï³Ï....

²ßË³ñÑáõÙ ³Ûë ³Õáï »ë ùÝùáõß,
ØÇ Ñ»ùÇ³Ã ÑÇõë»óÇ ùá Ù³ëÇÝ,
ä³ïÏ»ñÁ¹ Éáõë»Õ¿Ý áõ ³Ýáõß,
ä³ñ½»óÇ Ï»³ÝùÇ ã³ñ »ñ³½ÇÝ....

Ø»ÏÝ»óÇ íÇ×³ÏÁë ³ÝÅÁåÇï
úñ»ñÇ¹ ûñûñÇ¯Ý, ûñûñÇ¯Ý,
ÎáÛë Ñá·áõ¹ ËÝ¹áõÃ»³ÝÁ íÁ×Çï,
Ð³Û»³óùÇ¹ ïËñáõÃ»³ÝÁ ËáñÇÝ....

²Ý³ÕÙáõÏ, ³ÝïñïáõÝç, ³ÝÑÝãÇõÝ
¶³ÉÇë »ë áõ ÝáñÇó Ñ»é³ÝáõÙ,
àõ Ñ»éáõÇó ¹ÇõÃáõÙ »ë áõ Ï³ÝãáõÙ,
Èáõë»ñ»¯ë, ³ÝÙ³ñÙÇ¯Ý, ³Ý³Ýá¯õÝ....

[1912]

25. ¡ ¡ ¡

¸³éÝ ûñ»ñÇ ï³é³å³ÝùáõÙ ëñïÙ³ßáõÏ,
Ê³õ³ñ Ï»³ÝùÇ áõÕÇÝ»ñáõÙ ã³ñ³Ï³Ù, ¬
Ðá·Çë Éë»ó ëÇñ³Ï³ñûï ÙÇ ßßáõÏ,
Ø¿ÏÁ ëñïÇë Ã³ùáõÝ Ååï³ó. ¬ §»ë ÏÁ ·³¯Ù¦£

îñïáõÝçÝ»ñÇ Ë³õ³ñ áõ ã³ñ íÇÑ»ñáõÙ,
àõñ Ûá·Ý³ï³Ýç Ñá·Çë ÃáÛÉ ¿ñ áõ íÑ³ï,
ØÇ ³ÝÏ³ñÍ ÉáÛë ³ñß³Éáõë»ó ÙáõÃ Ñ»éáõÝ,
ºõ ÇÙ Ï»³ÝùÁ ¹³ñÓ³õ ³Ýáõß ÙÇ Ñ»ùÇ³Ã....

[1912]

26. ԵՐԿՈՒ ՈՒՐՈՒԱԿԱՆ

ºë »Ù, ¹áõ »ë, »ë áõ ¹áõ
¶Çß»ñáõÙ ³Ûë ¹ÇõÃ³Ï³Ý,
Ø»Ýù Ù»Ý³Ï »Ýù, ¬ »ë áõ ¹áõ.
ºë ¿É ¹áõ »Ùª »ë ãÁ Ï³Ù...

âÁ Ï³Ý ûñ»ñÝ ³Ñ³ñÏáõ,
âÁ Ï³Û Å³Ù áõ Å³Ù³Ý³Ï,
àõñáõ³Ï³Ý »Ýù Ù»Ýù »ñÏáõ
ØÇßï Çñ³ñ Ñ»ï, ÙÇßï Ù»Ý³Ï....

Øáé³ó»É »Ýù ³Ýó»³ÉáõÙ
îñïáõÝç, Ã³ËÇÍ áõ Ë³õ³ñ. ¬
ØÇ áõñÇß ÉáÛë ¿ óáÉáõÙ
Ø»ÕÙ áõ ³Ýáõß Ù»½ Ñ³Ù³ñ...

ºë »Ù, ¹áõ »ë, »ë áõ ¹áõ
¶Çß»ñáõÙ ³Ûë ¹ÇõÃ³Ï³Ý,
Ø»Ýù Ù»Ý³Ï »Ýù, ¬ »ë áõ ¹áõ.
ºë ¿É ¹áõ »Ùª »ë ãÁ Ï³Ù...

[1912]

27. ¡ ¡ ¡

Øé³ÛÉ ·Çß»ñÝ ¿ ÉéáõÙ,
Ê³õ³ñ ·Çß»ñÝ ³Ù»Ýáõñ,
ºë í³é»É »Ù Ë³õ³ñáõÙ
ÆÙ ×ñ³·Á áëÏ»Ñáõñ....

êïáõ»ñÝ»ñÁ Í³Í³Ýáõï
Î»ñ»ñ³Ý áõ ÏÁ Û³Ý·ã»Ý,
ÎÁ ½·³Ù ù³ÛÉÁ ùá Í³ÝûÃ,
øá Ëûëù»ñÁ ÏÁ ÑÝã»Ý£

¸áõ ³ÝÏ³ñÍ ÏÛ³ÛïÝáõ»ë,
²Ý³ÏÝÏ³É ¹áõ ÏÁ ·³ë,
ø³Õóñ ëáõïáí ÏÁ Ë³µ»ë,
ÎÁ ëÇñ»ë áõ ÏÁ ·Ã³ë£

ºõ Ù»ÝáõÃ»³Ý ³Ûë ÙÇ·áõÙ,
àõ Ë³õ³ñáõÙ ³Ûë Ù»é³Í
ê¿ñ ÏÁ í³é»ë ÇÙ Ñá·áõÙ,
²½³ïáõÃÇ¯õÝ áõ »ñ³¯½...

Ø»ÕÙ³ù³ÛÉ ÏÁ Ñ»é³Ý³ë,
ºë ÏÁ ÙÝ³Ù ÙÇ³ÛÝ³Ï,
ÜáñÇ°ó, ÝáñÇ°ó ÏÁ ¹³éÝ³ëª
ÊáñÑñ¹³õáñ áõ Ûëï³Ï£

ØáõÃ ·Çß»ñáõÙ ÏÁ Ýëï»Ùª
Èóáõ³Í ëÇñáí ËÝ¹³·ÇÝ,
øá ·³ÕïÝÇùÁ »ë ·Çï»Ù,
´³Ûó ã»Ù ³ëÇ áã áùÇÝ....

Øé³ÛÉ ·Çß»ñÝ ¿ ÉéáõÙ,
Ê³õ³ñ ·Çß»ñÝ ³Ù»Ýáõñ,
ºë í³é»É »Ù Ë³õ³ñáõÙ
ÆÙ ×ñ³·Á áëÏ»Ñáõñ....

[1910]

28. ՍԵՒ ՇՈՒՇԱՆ

¸³éÁ Ï»³ÝùÇ Ë³õ³ñáõÙ,
àõÕÇÝ»ñáõÙ ÇÙ ¹³Å³Ý,
êñïÇë ÅÁåï³ó ùá Ñ»éáõÝ,
îËáõñ Í³ÕÇÏ, ë»õ ßáõß³Ý£

Þ³ñÅáõÙÝ»ñÁ¹ »ñ»ñáõÝ
ºõ Ñ³Û»³óùÁ¹ íßï³·ÇÝ,
ìÑ³ïáõÃ»³Ý ûñ»ñáõÙ
Î³Ë³ñ¹»óÇÝ ÇÙ Ñá·ÇÝ£

ºë ëÇñ»óÇ Ù»Ý³õáñ
îËñáõÃÇõÝÁ ùá ³ÝËûë,
àõÕÇÝ»ñáõÙ Ñ»é³õáñ
²ñß³ÉáõëáõáÕ ë»õ ÷³ñáë£

ØáÉáñáõÙÇë ·Çß»ñáõÙ
Ðá·Çë ·»ñ»ó ÙÇ Ýß³Ý,
¸áõ »ë ³Ûëï»Õ áõ Ñ»éõáõÙ,
òÝá°ñù Í³ÕÇÏ, ë»õ ßáõß³Ý....

[1908]

29. ¡ ¡ ¡

²Ý¹³ñÓ ³ßË³ñÑÇ í³ñ¹³·áÛÝ ÙÇ·áõÙ,
Î»³ÝùÇ Ñ»é³õáñ, »ñ³½ ûñ»ñáõÙ,
ØÇ ËáñÑñ¹³õáñ Ã³ËÇÍ ¿ñ ÑëÏáõÙ,
ØÇ Ï³ñûï ¿ñ ÇÙ ëÇñïÁ ¹»·»ñáõÙ,
Î»³ÝùÇ Ñ»é³õáñ, »ñ³½ ûñ»ñáõÙ....

ºõ Ë³õ³ñ Ï»³ÝùÇ ³ñïáõÕÇÝ»ñáõÙ,
úï³ñ ÏáÕÙ»ñÇ ¹³ßï»ñáõÙ Ù»é³Í
Äåï³óÇÝ Ñá·áõëª ¹¿ÙùÁ¹ »ñ»ñáõÝ
ºõ ùá Ëûëù»ñÁ ¬ ³ñÍ³Ã¿ »ñ³½, ¬
úï³ñ ÏáÕÙ»ñÇ ¹³ßï»ñáõÙ Ù»é³Í.....

ºõ ¹Å·áÛÝ Ï»³ÝùÇ ïËáõñ »ñ·»ñáõÙ,
Æñ óáÉùÝ ¿ Ý»ï»É ùá Ñá·ÇÝ å³ÛÍ³é,
øá ³ÝÑ³ë ÷³ÛÉÝ ¿ ÇÙ Ñá·ÇÝ ³ÛñáõÙ
ºõ ·Çß»ñÝ»ñÇë Ë³õ³ñáõÙ ³ÝÍ³Ûñ
Î³ÝãáõÙ ¿ ¹¿åÇ ³ÝÛ³Ûï ùá Ñ»éáõÝ....

[1909]

30. ՀՆԱԶԱՆԴՈՒԹԻՒՆ

úñûñáõ³Í ¿ Ñá·Çë ÓÙ»éáõ³Û
úñ»ñÇ ûñûñáí, áõ ³Ýáõß
Â³ËÇÍÝ ¿ Í³õ³Éáõ»É ÇÙ íñ³Û,
ºõ Ýáõñµ ¿ ÇÙ Ï»³ÝùÁ, áñå¿ë Ûáõß£

ÆÙ ëñïÇ Ã³·áõÑÇÝ Ñ»é³õáñ,
Ð»é³õáñ ÏáÕÙ»ñáõÙ ¿ ÑÇÙ³,
ä³ñ½»É »Ù »ñ³½Ý»ñÁë µáÉáñ,
òÝáñùÝ»ñÁë µáÉáñ ¹¿åÇ Ý³£

àõ Ã¿»õ ·Çï»Ù, áñ Ù»Ýù µÝ³õ
âÁ åÇïÇ Ñ³Ý¹Çå»Ýù Çñ³ñáõ,
´³Ûó ³ñ¹¿Ý ÇÙ ëñïáõÙ ãÁ Ï³Û ó³õ, ¬
úñÑÝáõÙ »Ù Ýñ³ Ï»³ÝùÁ Ñ»éáõ£

ºõ ³ßË³ñÑÁ å³ÛÍ³é ¿ ÝáñÇó,
ºñÏÇñÁ Ñ³ñ³½³ï ¿ ¹³ñÓ»³É,
úñûñáõÙ »Ý ³Ýáõß ÙÇ Ã³ËÇÍ,
ºõ ·³ÉÇ°ù, »õ Ý»ñÏ³°Û »õ ³Ýó»³°É...

úñûñáõ³Í ¿ Ñá·Çë ÓÙ»éáõ³Û
úñ»ñÇ ûñûñáí, »õ ³Ýáõß
Â³ËÇÍÝ ¿ Í³õ³Éáõ»É ÇÙ íñ³Û,
ºõ Ýáõñµ ¿ ÇÙ Ï»³ÝùÁ, áñå¿ë Ûáõß....

[1912]

31. ¡ ¡ ¡

âÁ Ï³Û áãÇÝã, áñ ³ÛÝù³Ý
ÂáíÇã ÉÇÝÇ, áñå¿ë ùá
îËñáõÃÇõÝÁ Ïáõë³Ï³Ý....

ÊáñÝ ¿ Ï»³ÝùÝ ³Ûë »ñ»ÏáÛ, ¬
ºõ å³ÛÍ³é ¿, »õ ïËáõñ,
àñå¿ë Ã³ËÍáï ë¿ñÁ ùá.

ºõ Ñ³Û»³óùÁ¹ áëÏ»Ñáõñ
ØÃÝáõÙ ÇÙ ë»õ ·Çß»ñáõ³Û,
Æñ ³Ýë³ÑÙ³Ý, Çñ Ù³ùáõñ
ÈáÛëÝ ¿ ÷éáõÙ ÇÙ íñ³Û...

[1912]

32. ¡ ¡ ¡

Î³åáÛï Í³ÍÏáóÝ Çç³õ ó³Í, ¬
Ø»ÕÙ áõ ³Ýáõß ÇñÇÏá°õÝ.
ì³éÇñ ÉáÛëÁ¹, í³Õ ³Ýó³Í,
Èáõë¿ óÝáñù, ÇÙ Ñá·áõÙ£

²Ù³Û³ó³Í ÇÙ ëñïáõÙ,
Ø»ÝáõÃ»³Ý Ù¿ç ÇÙ ë»õ ï³Ý,
öéÇñ ùÝùáõß áõ ïñïáõÙ,
ÄÁåÇïÁ ùá ËÝ¹áõÃ»³Ý£

ÂáÛÉ ïáõñ ÝáñÇó ëÇñ»Éáõ
²éûñ»³Ï³Ý ³ßË³ñÑáõÙ,
²ñß³ÉáÛëÁ ùá Ñ»éáõ,
Ú³ÛïÝáõÃÇõÝÁ¹ ÑÁÙ³ÛáõÝ£

[1912]

33. ¡ ¡ ¡

ÆñÇÏÝ³Å³ÙÇ ÏÇë³Ë³õ³ñáõÙ,
Î³åáÛï ÉáÛë»ñÇ óáÉù»ñáõÙ ×û×áõÝ,
Ú³ÛïÝõáõÙ ¿ Ý³, Ù»ÕÙ³·ÇÝ ÷³ñõáõÙ,
¶áõÝ³ïõáõÙ ¿ Éáõé áõ ¿É ãÇ ßÝãáõÙ£

Ì³ÝûÃ »Ý ÇÝÓ ³ÛÝ ÅåÇïÁ ³ÝÛáÛ½,
ºõ ³ÛÝ å³ïÏ»ñÇ ·Í»ñÁ ÝñµÇÝ,
ºõ ³ÛÝ Ñ³Û»³óùÁ Ù»ÕÙ áõ áëÏ»ÉáÛë,
ºõ »ñ·Á ³ÝËûë »õ ÇñÇÏÝ³ÛÇÝ£

ÜëïáõÙ »Ýù ³Ýí»ñç Ù»Ýù Ù¿Ï-Ù¿Ïáõ Ùûï,
ºõ ã»Ù Ñ³õ³ïáõÙ, áñ Ý³ ¿, áñ Ý³....
²ÛÝù³Ý ÃáíÇã ¿, ³ÛÝù³Ý ³Ý³Õáï,
òÝáñù ¿ Ï³ñÍ»ë, åÇïÇ Ñ»é³Ý³Û....

[1912]

34. ՄԱՀ – ՑՆՈՐՔ

¸áõ ³ÝáõÝ ãáõÝ»ë, ù»½ Ç±Ýãå¿ë Ï³Ýã»Ù,
ºõ áõÕÇ ãÁ Ï³Û »ñÏÇñÁ¹ ·³Éáõ. ¬
îËáõñ »ñ·»ñÁë áñù³Ý ¿É ÑÝã»Ý,
àñù³Ý ¿É ÑÝã»Ý, ù»½ ã»Ý Ñ³ëÝ»Éáõ£

àã ÑÁÙ³Û³Ï³Ý ³ÕûÃùÝ»ñ »õ áã
Üáõ³·Ý»ñ ·Çï»Ù, áñ ëÇñïÁ¹ ¹ÇõÃ»Ù, ¬
ÐÉáõ ¿ Ï³ÙùÇ¹ ÇÙ ëÇñïÁ ¹áÕ¹áç,
ÆÙ ëÇñïÁ µ³ó ¿ ùá ÝÇ½³ÏÇ ¹¿Ù£

öéáõ³Í »Ù ³Ñ³ ùá ·»Õ»óÏáõÃ»³Ý,
øá ³ÝùÝÝ»ÉÇ Ï³ñáÕáõÃ»³Ý ¹¿Ù.
Èáõë³õáñÇñ ë»õ Ñ³ÙñáõÃÇõÝÝ ÇÙ ï³Ý.
²ÙµáÕç ³ßË³ñÑÁ ùá óáÉùÝ ¿ ³ñ¹¿Ý£

Ú³ÛïÝáõÇñ ³ÝÑáõÝ ÷³ÛÉáí áõ ÷³éùáí,
ÄÁåÇïÁ¹ ÷éÇñ ÇÙ »ñÏñÇ ÙÃÝáõÙ.
î³ÝçÇñ ÇÝÓ í»ñçÇÝ ù³Õóñ ï³Ýç³Ýùáí,
ø»½ ·á°íù, ù»½ ûñÑÝ¿°ù, ù»½ ÷³°éù ³ÝÑ³ïÝáõÙ....

[1912]

35. ՁՄՌԱՆ ԳԻՇԵՐ

îËñáõÃÇõÝë ³Ýáõß ¿, áñå¿ë
Ð»é³õáñ, Ñ»é³õáñ Ï³ñÏ³ãÇõÝ.
²ÛÝå¿ë Ù»ÕÙ ¿ ÇÙ ë¿ñÝ áõ ³ÛÝå¿ë
²Ýáõß ¿ Ý³ ÇÙ ëÇñïÁ ï³ÝçáõÙ£

â»Ù áõ½áõÙ áã ³Ýó»³ÉÁ ÛÇß»É,
àã ·³ÉÇù ûñ»ñÇÝ Ý»ï»É ÛáÛë,
Ð³Ý·Çëï ¿ ÇÙ ßáõñçÁ »õ ·Çß»ñ,
àõ ëÇñïÁë ãÇ ï»ÝãáõÙ ³ñß³ÉáÛë£

²Ý¹áññ»É ¿ ³ßË³ñÑÁ µáÉáñ,
¸áõñë ÓÇõÝ ¿ ·³ÉÇë, ÷áÕáóáõÙ
¶Çß»ñÁ »õ Ñ³Ý·Çëï ¿ »õ Ëáñ,
àõ ëÇñïÁë ³é³õûï ãÇ áõ½áõÙ£

Ø³ùáõñ ¿ ÇÙ Ñá·ÇÝ, áõ ÑÇÙ³
úñÑÝáõÙ »Ù íÇ×³ÏÁë »ñÏñ³ÛÇÝ,
ÀÝ¹áõÝáõÙ »Ù ëÇñáí Ï»³Ýù áõ Ù³Ñ
àõ ëÇñïÁë å³ñ½áõÙ »Ù ³ßË³ñÑÇÝ...

²Ýã³ñ ¿ ÇÙ Ñá·ÇÝ áõ Ñ³Ý·Çëï,
¶Çß»ñÁ ³Ý¹áññ ¿, ¹áõñëÁ ÓÇ¯õÝ.
ÜÝç»ó¿ù Û³õÇï»³Ý í¿ñù áõ íÇßï,
Ì³õ³ÉáõÇñ Éáõë»Õ¿Ý Ù»ÝáõÃÇõÝ....

[1911]

36. ¡ ¡ ¡

²Ûë ·Çß»ñ ÝáñÇó É³ÉÇë ¿ñ ù³ÙÇÝ,
ÆÙ ¹é³Ý ³é³ç, ÇÙ å³ï»ñÇ ï³Ï,
êÇñïÁë Éóáõ³Í ¿ñ Ï³ñûïáí Ûëï³Ï,
²Ýáõß ó³õáí áõ »ñ·»ñáí ÇÙ ÑÇÝ£

ØÇ ·³ñÝ³Ý Ñ»ùÇ³Ã, ùá íñ³Û ÑÇõëáõ³Í,
ÐÝãáõÙ ¿ñ ¹³ñÓ»³É ÇÙ ¹ÇõÃáõ³Í ëñïáõÙ,
ºõ Éáõë»Õ¿Ý ¿ñ ·Çß»ñÁë ³ñÃáõÝ,
ºõ ëÇñïÁë ïËáõñ ëÇñáí ¿ñ Éóáõ³Í£

â¿Ç ïñïÝçáõÙ, áñ ³Ýó»É »ë ¹áõ,
²ÝÛ³Ûï³ó»É »ë ûñ»ñáõÙ Ù»é³Í,
àñ ãÁ Ï³ë ³ñ¹¿Ý, ¹³ñÓ»É »ë »ñ³½,
²Ý¹³ñÓ áõ ³ÝÑ³ë, Ñ»éá¯õ »õ Ñ»éá¯õ.....

[1912]

37. ¡ ¡ ¡

ºÃ¿ ÏáÕÙ»ñáõÙ Ñ»éáõ - Ñ»é³õáñ
ìñ¹áíáõÇ Ñá·Ç¹, ïÇñ¿ ù»½ Ûáõ½áõÙª
¶Çï»óÇñ, áñ ÇÙ ëÇñïÁ Ù»Ý³õáñ,
ØÃÝáõÙ ÙáÉáñáõ³Í, ù»½ ¿ »ñ³½áõÙ£

ºõ »Ã¿ ëÇñïÁ¹ ëÇñáí ÃñÃé³Û,
ºõ ½·³ë ³ÝÛ³Ûï »ñ·Ç ÙÇ ÑÝãÇõÝª
²ÛÝ »ë »Ù ³Ýí»ñç ËáñÑáõÙ ùá íñ³Û,
Ð»é³õáñ - Ñ»éáõÇó Ï³ñûïáí Ï³ÝãáõÙ£

¶³ñÝ³Ý ûñ»ñÇ ÅÁåÇïáí ëÇñáõÝ,
àëÏÇ Ñ³Û»³óùÁ¹ ÅåïáõÙ ¿ Ñá·áõë.
Èáõë³í³éáõ³Í ¿ ÇÙ ë»õ ûñ»ñáõÙ
²Ýáõß ³ÝáõÝÁ¹, áñå¿ë ³ñß³ÉáÛë...

[1912]

38. ¡ ¡ ¡

ºë Ýëï³Í »Ù Ù»Ý³Ï, Ù»Ý - Ù»Ý³Ï,
ºõ ³Ýí»ñç »ñ³½áõÙ, áõ ÏñÏÇÝ
²Ûë Ï»³ÝùÇ ³ßË³ñÑáõÙ ¹Å·áõÝ³Ï,
Æñ ½³ñ¹»ñÝ ¿ ÷éáõÙ ÇÙ Ñá·ÇÝ£

ºë ·Çï»Ù Éáõë»Õ¿Ý ÙÇ »ñÏÇñ,
ºë ·Çï»Ù ¹ÇõÃ³Ï³Ý ÙÇ ÑáíÇï,
àõñ Ñá·ÇÝ Ã³÷áõÙ ¿ íßï³ÏÇñ,
Æñ Ã»õ»ñÝ áõ Ñ³·ÝáõÙ ¿ ÅÁåÇï£

ºë ·Çï»Ù ÙÇ ÃáíÇã ³é³ëå»É,
àõñ áÕç Ï»³ÝùÁ Ññ³ßù ¿ ¹³éÝáõÙ.
¬ øá ³Ýáõß ³ÝáõÝáí ÙÇßï ³ñµ»É,
ºõ »ñ·áí, áñ µÝ³õ ãÇ Ù»éÝáõÙ...

[1909]

39. ՀԱՆԴԻՊՈՒՄ

²ÝÛ³Ûï ÏáÕÙ»ñÇó ³Ýï»ë Ã»õ»ñáí
Ðñ³ßùáí ³Ýáõß ¹áõ í»ñ³¹³ñÓ³ñ,
ÞáõñçÁë ÷é»óÇñ ùá íÇßïÁ å³ÛÍ³é,
¶·áõ»óÇñ Ñá·Çë ïËáõñ Ëûëù»ñáí...

ÐÇõ³Ý¹ Ï³ñûïÇë Ññ³ßù - »ñ³½áõÙ
Âáõ³ó, áñ ¹áõ ¿É ÃáÛÉ »ë áõ íÑ³ï,
àñ ¹áõ ¿É »ë ÇÙ Ï³ñûïáí ÑÇõ³Ý¹,
àñ ùá ëÇñïÝ ¿É ¿ Ññ³ßù »ñ³½áõÙ....

ä³ñ½»óÇÝù Çñ³ñ ëñï»ñë ïÏ³ñ,
ºõ ãÁ å³Ñ»óÇÝù ³ñóáõÝùÝ»ñÁë ï³ù,
Ø»ñ ïËñáõÃÇõÝÁ Ù»ÕÙ ¿ñ »õ Ûëï³Ï,
àõ ßáõñçÝ ³ßË³ñÑÁ »õ Ï³ñ »õ ãÁ Ï³ñ....

[1912]

40. ԴԱՇՏԵՐՈՒՄ

Ð»é³Í³õ³É ¹³ßï»ñáõÙ,
Øáé³óáõ³Í áõ Ù»Ý³õáñ,
Øáé³ó»É »Ù »ë Ñ»éõáõÙ,
²ÕÙáõÏÝ»ñÁ Ñ»é³õáñ£

Èáõé ÝëïáõÙ »Ù ³éáõÇ Ùûï,
²Ýáõß Ñ»ùÇ³Ã »Ù ÉëáõÙ,
ºñ»ÏáÛ »õ ³é³õûï,
Ê³Õ³Õ ëñïáí »ñ³½áõÙ£

¶Çß»ñÝ Çñ ÍáíÝ ¿ ÷éáõÙ,
²ñß³ÉáÛëÝª Çñ ÍÇñ³ÝÇÝ,
ºõ ÇÙ Ñá·áõÙ, »õ Ñ»éõáõÙ
øá óÝáñùÝ ¿ ³ÝÙ³ñÙÇÝ£

øá Ñ»ùÇ³ÃÝ »Ù å³ñ½»É »ë
²Ûë ³ßË³ñÑÇ Ñ»ùÇ³ÃáõÙ
ºõ ³ÕûÃ»É ³Ýí»ñç ù»½,
ºñÏñå³·»É ÇÙ ëñïáõÙ£

Â³÷³éáõÙ »Ù »õ »ñ·áõÙ,
²ßË³ñÑÁ Ù»Í, ëÇñïÁë É³ÛÝ,
øá óÝáñùÝ ¿ ÇÝÓ ·ñÏáõÙ, ¬
àëÏ»Õ¿Ý áõ ¹ÇõÃ³Ï³Ý£

[1912]

41. ԽՈՐՀՐԴԱՒՈՐ ՍէՐ

ÆÙ Ù»é³Í Ñ³ñëÝ³óáõÝ ³Ù¿Ý ûñ,
ºñµ Ë³Õ³Õ »ñ»ÏáÝ ¿ ÷éõáõÙ,
Ú³ÛïÝõáõÙ ¿ ³ÝÛ³Ûï, Ñ»é³õáñ
Æñ »ñÏñÇó áõ ÏñÍùÇë ¿ ÷³ñõáõÙ£

Ø»éÝ»ÉÇë Ý³ ³ë³óª »ë ÏÁ ·³Ù,
Ø»ÏÝ»ÉÇë Ý³ ÃáÕ»ó ÙÇ ³õ³Ý¹.
àõ ·³ÉÇë ¿, áñå¿ë áõñáõ³Ï³Ý,
ö³Û÷³ÛáõÙ ¿ ÇÙ ëÇñïÁ ÑÇõ³Ý¹£

Ð³ÙµáõñáõÙ ¿ ßáõñÃ»ñÁ ÇÙ óáõñï,
ÞßÝçáõÙ ¿ Ëûëù»ñ ¹ÇõÃ³Ï³Ý,
ÆÝÓ Û³ÛïÝáõÙ ¿ å³ÛÍ³é ÙÇ ËáñÑáõñ¹
àõ ÝáñÇó ßßÝçáõÙª »ë ÏÁ ·³Ù£

ºñµ Ù»éÝáõÙ »Ý ×Çã»ñÁ ß÷áÃ,
²ÕÙÏáï ù³Õ³ùÇ Ù³ñïÏáóáõÙ,
Èáõë»ñ»ë Ý³ ÝëïáõÙ ¿ ÇÝÓ Ùûï
àõ Ñ»ïÁë »ñ³½áõÙ áõ É³óáõÙ£

Æñ³ñ Ñ»ï Ï»³ÝùÇ »ñ·Ý »Ýù ÉëáõÙ,
Æñ³ñ Ñ»ï ³Ù¿Ý ûñ ÙÇÝã»õ ÉáÛë
Âáíã³Ï³Ý »ñ³½Ý»ñ »Ýù ÑÇõëáõÙ
àõ ¹ÇõÃáõ³Í ßßÝçáõÙ ¬ ³ñß³Éá¯Ûë...

[1910]

42. ¡ ¡ ¡

¸áõñëÁ óáõñï ¿ ÑÇÙ³
ºõ Ë³õ³ñ »õ ÙññÇÏ,
²Ûëûñ ÙÇ Ñ»é³Ý³Û,
ØáÉáñáõ³Í ÇÙ ùáÛñÇÏ£

ØáÉáñáõ³Í ÇÙ ùáÛñÇÏ,
Úá·Ý³Í áõ Ù»Ý³õáñ,
¸áõñëÁ ã³ñ ÷áÃáñÇÏ,
¸áõñëÁ ÙáõÃ ¿ ³Ûëûñ£

ÂáÕ óáÉ³Û, Ù»ÕÙûñ¿Ý
²Ûë ÑáõñÁ ïËñ³µáó,
ÂáÕ, áñ Ù»ÕÙ ûñûñ»Ù
øá Ñá·ÇÝ ³É»ÏáÍ£

Èáõë»Õ¿Ý ³ÛÝ Ëûëùáí,
àñ ³Ûëûñ »ë ·Çï»Ù,
²ÛÝ ³Ýáõß Ññ³ßùáí
øá ëÇñïÁ ÏÁ ¹ÇõÃ»Ù£

ØÇ Ïñ³Ï Éáõë³ïáõ,
øá ëñïÇÝ ÏÁ Ý»ï»Ù,
àñ Ñ½ûñ ÉÇÝ»ë ¹áõ
Î»³ÝùÇ »õ Ù³Ñáõ ¹¿Ù£

Ð»é³õáñ ÙÇ ÷³ñáë
ÎÁ í³é»Ù ùá Ñá·áõÙ,
ê»õ Ï»³ÝùÇ ³É»ÏáÍ
Ê³õ³ñáõÙ áõ Ù¿·áõÙ£

¸áõñëÁ óáõñï ¿ ÑÇÙ³
ºõ Ë³õ³ñ »õ ÙññÇÏ,
²Ûëûñ ÙÇ Ñ»é³Ý³Û,
ØáÉáñáõ³Í ÇÙ ùáÛñÇ°Ï£

[1912]

43. ¡ ¡ ¡

ºñµ Ï»³ÝùÁ ëáõñ ÷ß»ñáí
Î³ñÇõÝáï¿ ùá Ñá·ÇÝ,
ÚÇßÇ°ñ, áñ ëáõñµ Ûáõß»ñáí
ÞÕÃ³Ûáõ³Í »ë ¹áõ Ù¿ÏÇÝ£
ºñµ Ù»Ýù Ñ»éáõ ÏÁ ÉÇÝ»Ýù,
ºñµ Ï³Ýç³ïáõ»Ýù ³éÛ³õ¿ï,
ÚÇßÇ°ñ, áñ Ï³Û ëñµ³½³Ý
Ð³Ý¹ÇåáõÙÇ ³ñ³Ñ»ï£
ÚÇßÇ°ñ, áñ »ñµ ÙÇ ³Ý·³Ù
Ø³ÑÇÝ Û³ÕÃ»ó ËÝ¹³·ÇÝ,
¾É ãÇ Ï³ñáÕ Ùáé³Ý³É
²ÏÝÃ³ñÃÝ ³ÛÝ Ù»ñ Ñá·ÇÝ£
øá Ëûëù»ñÁ ëñµ³½³Ý
â»Ý Ë³õ³ñÇÉ Ë³õ³ñáõÙ,
ÞáõñçÁë, ßáõñçÁë ³Ù¿Ý ÇÝã
Î»ñ·¿ ³Ý¹³ñÓ ùá Ñ»éáõÝ£
¸áõ ÏÁ ÉÇÝ»ë ÇÙ Ñá·áõÙ,
¸áõ ³Ù¿Ý ï»Õ ÏÁ ÉÇÝ»ë,
àñå¿ë ù³Õóñ ÙÇ ËáÏáõÙ,
ºõ ³ÝÙ³ñÙÇÝ »õ ³Ýï»ë£
Ø»½ ³Ù¿Ý ÇÝã ³Ûë »ñÏñáõÙ
ÐÁÙ³ÛáõÙ ¿ »õ Ë³µáõÙ,
´³Ûó Ï³Û ³ÝÑ³ë ÙÇ µ»ñÏñáõÙ,
Ðñ³ßù ¬ ³ÝÏ³ñÍ Ñ³Ý¹ÇåáõÙ....
ºñµ ÏÁ ÉÇÝ»Ýù Ù»Ýù Ñ»éáõ,
²Ýí»ñ³¹³ñÓ »õ ûï³ñ,
ÚÇßÇñ, áñ ÇÝÓ ÙÇ ³Ý·³Ù
Ú³õ»ñÅ³µ³ñ ¹áõ ·ï³ñ....

[1912]

44. ԻՄ ՑՆՈՐՔԻՆ

àã áù ³Ûë »ñÏñáõÙ ¹»é ãÇ Ñ³Ùµáõñ»É
ÞáõñÃ»ñÁ¹ Ù³ùáõñ, ÏáõñÍùÁ¹ ¹áÕ¹áçáõÝ,
à±í ¿ ùá ³Ýáõß ³ãù»ñÁ í³é»É
²Ûë ³Õç³ÙáõÕçáõÙ....

Ê³õ³ñ ûñ»ñÇ »ñ³½áõÙ ¹Å·áÛÝ
Ú³ÛïÝõáõÙ »ë ¹áõ ³ñß³ÉáÛëÇ å¿ë. ¬
ø»½ »Ù ³ÝñçáõÙ ³ÝïáõÝ áõ ³ÝùáõÝ,
êÇñáõÙ ¬ ÙÇ³ÛÝ ù»°½£

¶»Õ»óÏáõÃÇõÝ¹ í³éáõ³Í ¿ µáó¿
¸³ßáÛÝÇ ÝÁÙ³Ý ë»õ Ï»³ÝùÇ íñ³Û, ¬
ÂáÕ Ï³ñûï ëÇñïÁë Ù³Ñ³óáõ Ëáó¿
ºõ ÃáÕ ã»ñ»ñ³Û...

¶»Õ»óÏáõÃ»³ÝÁ¹, áñå¿ë Ù³Ñ³å³ñï,
ºñÏñå³·áõÙ ¿ µ³Ý³ëï»ÕÍÁ ÙÇßï
ºõ áÕçáõÝáõÙ ¿ ËÝ¹áõÃ»³Ùµ Ñå³ñï,
î³é³å³Ýù áõ íÇßï£

àã áù ³Ûë »ñÏñáõÙ ¹»é ãÇ Ñ³Ùµáõñ»É
ÞáõñÃ»ñÁ¹ Ù³ùáõñ, ÏáõñÍùÁ¹ ¹áÕ¹áçáõÝ,
¬ à±í ¿ ùá áëÏÇ ÅÁåÇïÁ í³é»É
²Ûë ³Õç³ÙáõÕçáõÙ....

[1912]

45. ՅԱՅՏՆՈՒԹԻՒՆ

¶³ñÝ³Ý ³Ýáõß ³ÕÙáõÏáí,
¶³ñÝ³Ý »ñ·áí ¹áõ »Ï³ñ.
ö³ÛÉáí, ÷³éùáí áõ ßáõùáí,
ÊÝ¹áõÃÇõÝáí Ë»É³·³ñ....

êÇñïÁë ³Ýáõß Ëáó»óÇñ
²ñ»õ³í³é ùá ëñáí,
ê»õ ûñ»ñÁë ³Ûñ»óÇñ
¶»Õ»óÏáõÃ»³Ùµ áõ ëÇñáí£

êÇñïÁë ÉÇùÝ ¿ñ ÙáõÃ Ù¿·áí,
êÇñïÁë ÃáÛÉ ¿ñ áõ ïÏ³ñ, ¬
¶³ñÝ³Ý ³Ýáõß ³ÕÙáõÏáí,
¶³ñÝ³Ý »ñ·áí ¹áõ »Ï³ñ....

[1912]

46. ԱՌԱՒՕՏ

²Ûëûñ ¹áõ ù³Õóñ »ë Ý³ÛáõÙ, ³é³õû°ï,
ºõ ¹ÇõÃ³Ï³Ý ¿ Ñ³ÙµáÛñÁ ùá ½áí,
ºõ É³ÛÝ ¿ µ³óáõ³Í Ñ»éáõÝ ³ñ»õáï,
àõ ·ÇÝáí »Ù »ë ÙÇ Ýáñ »ñ³½áí...

ºÉÝ»É ×³Ý³å³ñÑ, ËÝ¹áõÝ Ñ»é³Ý³É,
¼áõ³ñÃ »õ Ã»Ã»õ Ã³÷³é»É ³½³ï,
ºõ áã Ñ³Ûñ»ÝÇù, áã ïáõÝ áõÝ»Ý³É,
àã ³ÝáõÝ, áã ½¿Ýù, áã ÷³éù, áã ³ñÍ³Ã...

êÇñ»É áõ ÏñÏÇÝ ëÇñ»É ËÝ¹³·ÇÝ,
ö³Û÷³Û»É ùÝùáõß, ÉÇÝ»É Ñ³ñ³½³ï,
Ð»é³Ý³¯É, ¹³éÝ³¯É ÏñÏÇÝ áõ ÏñÏÇÝ,
²ÝÑáõÝ ³ßË³ñÑáõÙ µ³óëÇñï »õ ³½³ï£

àÕçáõÝ»É ëÇñáí ³Ýó áõ ¹³ñÓáÕÇÝ,
úñÑÝ»ñ·»É Ï»³ÝùÁ, ³ßË³ñÑÇÝ Ååï³É,
Ð³ñ³½³ï ÉÇÝ»É çñÇÝ áõ ÑáÕÇÝ
ºõ ³ÝÑáõÝ ëÇñáí ëÇñ»É áõ ·Ã³É....

ØáõÃ Û³õ»ñÅáõÃ»³Ý ¹³éÝáõÃÇõÝÝ ½·³É, ¬
ºõ Ã³ËÍ»É ³ÝÑáõÝ »õ ³Ýã³ñ ÉÇÝ»É, ¬
Ø»éÝáÕ Ù³ÝÏ³Ý Ùûï ¹³éÁ Ñ»Ï»Ï³É,
´³ó ßÇñÙÇ ³é³ç áÕç Ï»³ÝùÁ ûñÑÝ»É...

Ø»éÝ»É ³ÝïñïáõÝç ÑÝ³½³Ý¹áõÃ»³Ý,
Ø»ÕÙ³·ÇÝ »ñ·áí, ÅÁåÇïáí ùÝùáõß. ¬
¼·³É, áñ áÕçÁ Ñ»ùÇ³Ã ¿ ÙÇ³ÛÝ,
òÝáñù ¿ ³Ýí»ñç, »ñ³½ ¿ ³Ýáõß....

[1912]